Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
(Slechte geluidskwaliteit)
We hebben een interessante hoorzitting gehad met de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK). Heel wat scholieren waren vroeg opgestaan om ons te woord te staan en om hun ervaringen over de voorbije coronacrisis uit eerste hand te komen weergeven. Ik vond het zelf een heel boeiende hoorzitting. Daarnaast heeft VSK 2149 scholieren bevraagd specifiek over het einde van het schooljaar.
Uit de hoorzitting, de gesprekken en de bevraging kwamen enkele zaken naar voren die mij heel specifiek opvielen. De lijst is niet exhaustief, maar ik heb er een aantal zaken uitgepikt die mij heel pertinent lijken en waar ik een aantal vragen over zou willen stellen. Je voelde dat er verschillen waren naargelang de onderwijsvormen en naargelang verschillende scholen. Een aantal zaken waren gelijklopend over alle onderwijsvormen of netten heen. De grootste bezorgdheid die mij opviel, is dat heel wat scholieren ongerust waren over het feit dat ze nog altijd niet wisten hoe het einde van het schooljaar eruit zou zien, of en welke examens ze zouden hebben en hoe de evaluatie zou verlopen. Ook al zijn er verschillen in onderwijsrichtingen, ze vroegen hierover toch duidelijkheid en eenduidige richtlijnen.
Er waren ook heel wat scholieren die er nog altijd geen zicht op hadden of ze nog zouden terugkeren naar school dit schooljaar. Er was een heel duidelijke vraag bij bijna alle leerlingen om minstens een afscheidsmoment te voorzien voor alle leerlingen, om wat perspectief te krijgen op het volgend schooljaar en om afscheid te kunnen nemen.
Wat ook erg speelde en vaak terugkwam, zijn de zorgen over stress en mentaal welbevinden, en over de mogelijk nog toegenomen ongelijkheid door ongelijke kansen, wat nog kan versterkt kan worden door het afstandsonderwijs.
Er waren ook positieve verhalen en heel wat leerlingen en scholieren gaven aan dat ze de extra vrijheid en zelfstandigheid die ze ervaarden bij het studeren, konden appreciëren.
Minister, dat zijn zeer interessante bevindingen die u zeker ter harte zult nemen en het best ook ter harte neemt. Als er een tweede golf zou komen, zijn er verbeterpunten maar ook positieve punten die we kunnen meenemen voor het onderwijs in het algemeen. Ik denk dat uit de coronacrisis echt wel positieve lessen te trekken zijn.
Minister, wij waren op de hoorzitting aanwezig en hebben heel veel vragen gesteld, maar als minister hebt u natuurlijk veel meer te zeggen. Wat is uw reactie op de voorgestelde bevindingen, eerst en vooral op korte termijn, bijvoorbeeld wat betreft de duidelijkheid over terugkeer en evaluaties, en anderzijds op langere termijn, wat betreft het welzijn en de groeiende ongelijkheid?
Minister Weyts heeft het woord.
Sinds het begin van de coronacrisis heb ik ervoor geopteerd om zo snel en duidelijk mogelijk te communiceren naar scholen, ouders en leerlingen en via diverse kanalen allerhande. Ik krijg altijd het verwijt dat ik te veel communiceer in de media. Wij hebben altijd onmiddellijk gecommuniceerd via Schooldirect, dus rechtstreeks naar het onderwijsveld, en vervolgens ook via de media.
Ik ben wel blij dat de Vlaamse Scholierenkoepel de stem van de scholieren is blijven capteren. We hebben altijd contact gehouden met de Vlaamse Scholierenkoepel.
Om de scholen te ondersteunen bij de concrete voorbereiding van de heropstart van de lessen hebben we een draaiboek uitgewerkt, dat we in verschillende fasen hebben moeten bijstellen, gelet op de evolutie van de pandemie, maar ook op de voortschrijdende inzichten van de virologen, die elke dag meer leerden over het virus, net zoals wij allen. Met dat draaiboek hebben we altijd de bedoeling gehad om de neuzen maximaal in dezelfde richting te krijgen, steeds met respect voor het professionalisme en de autonomie van de scholen.
Een van de thema's uit dat draaiboek gaat net over evalueren en attesteren. We hebben een draaiboek over pedagogie, maar ook een over veiligheid. Het pedagogisch draaiboek is sterk uitgewerkt. Er is ook een luik evalueren en attesteren, met als uitgangspunt dat elke leerling recht heeft op een faire evaluatie en dat de klassenraad het vertrouwen krijgt om met kennis van zaken juist te beoordelen.
Via dat draaiboek hebben we ook concrete adviezen aangereikt aan de scholen. Dit schooljaar hebben we de mogelijkheid gecreëerd om af te wijken van het schoolreglement op het vlak van evaluatie, waarmee we alle leerlingen zoveel mogelijk kansen geven om het schooljaar zo succesvol mogelijk af te ronden. Scholen die afwijken van het schoolreglement hebben we gevraagd om ook hierover zo duidelijk mogelijk met leerlingen en ouders te communiceren.
In dat draaiboek geven we scholen ook het advies om leerlingen bij het delibereren zoveel mogelijk kansen te geven, om mildheid en begrip voor de situatie en de coronaomstandigheden aan de dag te leggen. Scholen kunnen bij twijfel bijvoorbeeld gebruikmaken van vakantietaken en inhaalstages, zodat leerlingen die daar nood aan hebben, meer tijd krijgen om hun opgelopen achterstand in te halen.
Om tegemoet te komen aan eerder opgevangen signalen over het mentaal welbevinden hebben we verschillende stappen gezet. We hebben in samenwerking met de Groep van Experten belast met de Exitstrategie (GEES), soms met trekken en sleuren en debatteren en proberen te overtuigen, geprobeerd om extra leerjaren te openen. In een eerste fase kwamen vanaf 15 mei de laatstejaars van het secundair onderwijs terug naar school, alsook de leerlingen van het eerste, tweede en zesde leerjaar van het lager onderwijs. We hebben daar pijnlijke keuzes moeten maken. Sinds 2 juni gaan alle kleuters terug naar school en ook de leerlingen van het tweede en het vierde leerjaar secundair onderwijs. Vanaf 5 juni gaan alle leerlingen van het lager onderwijs opnieuw naar school. We hebben belangrijke afwegingen moeten maken. Ook die laatste beslissing was in twee stappen, maar goed, dat was net omdat er plots de mogelijkheid was om toch te kunnen overgaan tot een volledige heropening van het volledige basisonderwijs. Die kans wilden we niet aan ons laten voorbijgaan. De volledige heropening hebben we daar dus nog kunnen doorsleuren.
We hebben er in de paasvakantie ook voor gezorgd dat de school het maximaal mogelijke deed om de jongeren die niet konden worden bereikt, zelf te contacteren, te bellen, te schrijven, te mailen, gebruikmakend van alle mogelijkheden die ze hebben. In samenwerking met de lokale besturen en met wijkteams zijn ze aan de deur gaan kloppen van de leerlingen die niet reageerden. We hebben OCMW's en buurtwerkers ingeschakeld om een reserve aan te leggen. We hebben praktijkvoorbeelden verspreid over hoe leerkrachten moeilijk te bereiken doelgroepen toch zouden kunnen bereiken. We hebben de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB’s) ingeschakeld en het budget voor CLBch@t opgetrokken.
Op de belangrijke evaluatievergadering van 22 mei waren twee vertegenwoordigers van de Vlaamse Scholierenkoepel aanwezig. Die vergadering heeft acht uren geduurd. De vertegenwoordigers van de scholierenkoepel zijn acht uren lang heel attent gebleven. Op het einde heeft Louis Notte, voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel, zelfs nog extra amendementen ingediend en die hebben we samen met alle spelers aan tafel verwerkt. Dat maar om te duiden dat ze heel betrokken zijn bij de zaak.
Ik denk dat u ook had gevraagd naar het vooruitzicht op proclamatiemogelijkheden. We hebben nog contact met de GEES. Ik hoop dat we daarvoor volgende week een concreet voorstel kunnen uitwerken, want ook daar krijgen we natuurlijk heel wat vragen over, zowel van leerkrachten en van kinderen als van ouders, die dat moment natuurlijk essentieel vinden, vooral voor de laatstejaars. We hebben daar hele mooie brieven en mails rond gekregen. We proberen wel met de GEES om daar een heel praktische oplossing voor te vinden: hoe kun je die proclamatie praktisch en veilig organiseren?
Zodra we een akkoord hebben met de GEES gaan we daaromtrent volgende week ook communiceren richting het onderwijsveld en richting de media. Zo weet iedereen hoe dat eventueel zou kunnen worden georganiseerd en onder welke voorwaarden alles veilig zou kunnen verlopen.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
(Slechte geluidskwaliteit)
Het is dus nog even wachten op die duidelijkheid voor een mogelijke proclamatie of een slotmoment voor de zesdejaars.
Dan is er die heel duidelijke vraag naar ten eerste duidelijkheid en ten tweede naar duidelijkheid wat die evaluaties betreft. U zegt dat we wel draaiboeken hebben, maar daar zit toch wel veel verschil op, met veel vrijheid voor de scholen zelf. Het allerbelangrijkste is dat studenten weten waar ze aan toe zijn. De inspecties doen belrondes naar scholen op geregelde tijdstippen. Ik weet niet of er nog zo’n belronde aan zit te komen en of het geen vraag kan zijn voor de verschillende scholen die worden opgebeld, hoe de evaluatie bij hen zal gebeuren? Wat doen jullie en wat is er al gecommuniceerd? Zo krijgen we er zicht op. Zo is het overal tenminste duidelijk en duidelijk gecommuniceerd richting de leerlingen. Het zou al goed zijn, als u dat nog ergens zou kunnen bereiken. Dat is toch een belangrijke bezorgdheid, denk ik.
Wat die ongelijkheid betreft, daar maken wij ons zorgen over. Een belangrijke bezorgdheid is inderdaad dat ze de leerlingen bereiken die ze moeten bereiken. Maar ik deel ook de bezorgdheid van mevrouw Vandromme daarnet. Ze zei dat, ook als het schooljaar opnieuw opstart, het goed zou zijn dat er extra ondersteuning komt voor die kinderen van wie we merken dat de achterstand groot is en toegenomen is. Dat kan met budget dat eventueel over is. Als er geen budgetten over zijn, kan er misschien gekeken worden of er niet in extra budgetten kan worden voorzien. Want we moeten toch proberen om die kloof, die al zo groot is, niet nog groter te laten worden. Dat lijkt mij een heel terechte en ernstige bezorgdheid.
Dan heb ik nog een bijkomende vraag. Ik kreeg bericht – ik weet niet of u het ook hebt ontvangen –, maar in Mechelen zegt het onderwijs: ‘Voor de derdejaars doen wij geen afstandsonderwijs meer. Wij focussen nu op de leerlingen die terug naar school komen.’ Zij zijn daar dus mee gestopt, maar dat betekent dat die leerlingen een maand extra zonder les vallen. Zij hebben dus drie maanden vakantie. De ouders hebben daar blijkbaar tegen geprotesteerd en dan hebben ze wat vakantietaken meegekregen. Dat lijkt mij toch wel ingaan tegen wat u altijd hebt vooropgesteld, namelijk om de onderwijstijd zo lang mogelijk te rekken, zelfs tot in de vakantie, tot in juli en om de deliberatie dan daarna pas te laten plaatsvinden. Het kan toch niet dat men een groep zou loslaten omdat men een andere groep weer op school krijgt. Hebt u die geruchten ook ontvangen en bent u van plan om daar iets mee te doen? Dat is mijn bijkomende vraag.
Collega Brouns heeft het woord.
Collega’s, ik denk dat we inderdaad allemaal goed hebben geluisterd naar de scholieren, vrij recent vertegenwoordigd door VSK, en dat we allemaal de bezorgdheid delen dat er snel duidelijkheid zou moeten komen over de rest van het schooljaar en de evaluatie. Het is heel belangrijk dat elk kind nog minstens een dag naar school kan gaan en het schooljaar kan afsluiten. Dat is ook heel duidelijk. Ik heb ook op de website kunnen lezen dat ze tevreden zijn dat er richtlijnen in die richting zijn gegeven.
Wat de potentiële groeiende ongelijkheid betreft, er is in het kader van corona inderdaad gebleken dat we diegenen die het meest kwetsbaar zijn, het meest moeten aanhalen en dichtbij houden, zodat ze met gelijke kansen aan het nieuwe schooljaar kunnen beginnen. Dat is daarstraks ook al gezegd. Er zijn heel wat initiatieven mogelijk die dat kunnen ondersteunen. Minister, ik denk dan bijvoorbeeld aan uw oproep inzake zomerscholen. Bij het begin van het schooljaar moet er inderdaad voldoende tijd en ruimte worden geboden voor dat maatwerk en die remediëring die nodig is om – ik wil dat nogmaals benadrukken – zo veel mogelijk kinderen zo veel mogelijk gelijke kansen te geven bij de start van dat nieuwe schooljaar.
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega’s, er is inderdaad onzekerheid bij alle scholieren en ouders. We mogen daar niet flauw over doen. Ook in de grotemensenwereld – als ik het in die termen mag stellen – is er onzekerheid. Ik bekijk het vanuit de leerlingen. Ik denk dat iedereen zich afvraagt of er een tweede golf zal komen, of men op reis zal kunnen en hoe het staat met de tickets als men niet op reis kan gaan. Bedrijven hebben stilgelegen en roepen hun werknemers op om te proberen niet te veel vakantie te nemen. Die onzekerheid is er dus in alle sectoren. Ik denk dat we ook daar niet flauw over mogen doen.
We hebben al een aantal zaken geregeld met een aantal nooddecreten. Het is waar dat de communicatie daarover cruciaal is. Ik zie in Vlaanderen echt gigantische verschillen inzake hoe scholen die communicatie ten eerste aanpakken en hoe die communicatie ten tweede bij leerlingen binnenkomt, hoe dat is opgesteld en dergelijke meer. Ik roep de scholen dus op om daarover zo goed mogelijk te communiceren.
Minister, namens onze fractie heb ik toch heel duidelijk de vraag of het toch nog mogelijk is om die afscheidsmomenten, die proclamaties, die overgangen, die schooljaareindes te organiseren. Is dat een vraag aan u? Eigenlijk niet, want u kunt daar niet alleen over beslissen. Dat gaat over veiligheid. Stel dat er voor proclamaties een uitzondering wordt gemaakt, dat men dan wel met drie- of vierhonderd mensen in een grote zaal mag zitten, dan komt nadien uiteraard meteen de terechte vraag van onder andere culturele centra en bioscopen, maar ook van congrescentra, waarom dat dan niet voor hen kan, als dat voor scholen wel kan. Dat wil ik ook meegeven. Ik denk dat met de virologen afwegingen moeten worden gemaakt: op welke manier kan dat eventueel wel, temeer omdat, zoals u daarnet zei, er op die proclamaties meestal dan ook nog eens verschillende generaties zijn? Je hebt er kinderen, leerkrachten, ouders, soms zelfs grootouders. Dat maakt het er zeker niet gemakkelijker op.
Collega’s, ik denk dat het ook onze taak is om geen valse hoop te scheppen, om niet te zeggen dat ook wij aan de minister hebben gezegd dat hij dat maar moet regelen. De minister kan die leeftijden niet vervangen. De minister is niet bij machte om corona in te dijken. Ik wou dat het wel zo was, dat hij zijn gele laarzen zou aandoen om vervolgens corona onder de voet te lopen, zodat we er allemaal vanaf zouden zijn, maar dat kan hij helaas niet. We zouden ook een decreet kunnen goedkeuren om minister Weyts bevoegd te maken voor het uitschakelen van corona. Dan was het ook opgelost, maar dat gaat helaas ook niet. We moeten ons hoeden voor het creëren van valse hoop. Minister, dat u, zoals u zei, volgende week zult samenzitten om toch nog te bekijken wat er eventueel mogelijk is voor die overgangen, op eender welke creatieve manier, heeft zeker de steun van de N-VA-fractie. Hopelijk kan het. En als het niet kan, dan zullen we ook moeten uitleggen dat het om veiligheidsredenen niet kan.
Minister Weyts heeft het woord.
Ik heb daar weinig aan toe te voegen.
Mevrouw Meuleman, in verband met uw vraag over Mechelen, het is natuurlijk de bedoeling dat afstandsonderwijs blijvend wordt georganiseerd voor die leerjaren die niet of amper kunnen naar school kunnen, bijvoorbeeld het eerste, het derde en het vijfde middelbaar. Het is evident dat we ook deze maand maximaal afstandsonderwijs blijven organiseren. Daarenboven is het onze uitdrukkelijke vraag om ervoor te zorgen dat ze minstens één dag, hopelijk enkele dagen, naar school kunnen gaan om het schooljaar te kunnen afsluiten.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
(Slechte geluidskwaliteit)
Misschien kunt u dat eens aankaarten of eens luisteren of dat effectief het geval was. Misschien moet dat dus even aangekaart worden daar.
Ik heb nog een suggestie gedaan rond die eventuele bevraging om te kijken hoe het nu met die duidelijkheid, met die duidelijke communicatie met studenten en die evaluaties staat. Ziet u daar iets in? Misschien kunt u dat nog meenemen, want het lijkt mij wel belangrijk.
De verbinding was enorm slecht bij uw repliek daarnet.
De vraag om uitleg is afgehandeld.