Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Coudyser heeft het woord.
Ik ga onmiddellijk over tot de essentie. Mijn aandacht werd getrokken door een artikel in ’t Pallieterke van 13 mei waarin de auteur zegt dat het inderdaad goed is dat we zorg dragen voor ons Vlaams cultureel erfgoed, maar aan de andere kant betreurt hij dat we er eigenlijk te weinig mee uitpakken.
In het artikel wordt het voorbeeld aangehaald dat we wel een Topstukkenlijst hebben, dat er een website van bestaat, maar dat afbeeldingen van die topstukken ontbreken. De auteur doet de suggestie om een topstukkenroute uit te stippelen, zodat de Vlaming kennis kan maken met die zeldzame en onmisbare Vlaamse cultuurgoederen.
Als ik dat lees, dan denk ik onmiddellijk dat de ontsluiting beter kan. Zijn er mogelijkheden, zowel op korte als langere termijn, om de topstukken beter te ontsluiten, zowel digitaal als fysiek? Hoe kunnen we dat organiseren? Wat vindt u van de suggestie om een topstukkenroute te creëren waarbij de topstukken met elkaar verbonden worden? Ik denk dan automatisch aan het project Vlaamse Meesters dat Toerisme Vlaanderen ontwikkeld heeft. Kunnen we dat project als basis gebruiken?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mevrouw Coudyser, ik denk dat uw analyse klopt en dat we inderdaad nog eens grondig moeten nagaan welke stappen er vooruitgezet kunnen worden op het vlak van de digitale ontsluiting van het in de Topstukkenlijst opgenomen erfgoed. Deze ontsluiting is een gedeelde opdracht: deels van de erfgoedbewaarders en deels van de Vlaamse overheid.
De Vlaamse overheid heeft daarnaast ook de opdracht om, conform het Topstukkendecreet, de Topstukkenlijst kenbaar te maken aan alle mogelijke belanghebbenden en deze voor een efficiënte raadpleging ter beschikking te stellen. De Topstukkenlijst wordt digitaal ter beschikking gesteld via cjsm.be/topstukken of via de link Topstukkenlijst op de website van het departement www.kunstenenerfgoed.be/nl/wat-doen-we/topstukken.
De via het internet publiek raadpleegbare topstukkendatabank bevat alle definitief beschermde topstukken opgenomen op de Topstukkenlijst, inclusief linken naar de website van de erfgoedbeheerder en naar de ministeriële besluiten zoals gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad waarin de opname vaststaat. Sommige stukken hebben al afbeeldingen. De databank stelt de bezoeker ook in staat om te sorteren en te filteren en op verschillende velden te zoeken. Alle bewaarplaatsen van topstukken waar de burger terechtkan, worden visueel ontsloten met behulp van een geografische kaart van Vlaanderen. Het is de bedoeling om een link naar deze databank een prominente plaats te geven op de nieuwe website van het departement, zodat bezoekers de databank makkelijk kunnen vinden. In afwachting komen via de zoektermen ‘topstukken’ of ‘Topstukkenlijst’ via Google beide genoemde websites bovenaan het zoekresultaat te staan.
Naast de hoger vermelde initiatieven wil ik in het kader van het digitaliseringsbeleid erfgoed ook inzetten op een performante digitale Topstukkenlijst. De huidige digitale lijst wordt reeds frequent geraadpleegd, maar heeft slechts beperkte functionaliteiten. Zeker op het vlak van het ter beschikking stellen van het beeldmateriaal is er op kortere termijn actie vereist. Ik zal mijn administratie vragen om samen met meemoo te werken aan een versnelde toevoeging van het nog ontbrekende beeldmateriaal. Op dit moment zijn er al veel topstukken hoogwaardig gedigitaliseerd. Heel wat van dit beeldmateriaal is te vinden op artinflanders.be. Daarnaast is er ook de onlinepresentatie van de Vlaamse Kunstcollectie, van Arthub Flanders en, specifiek voor het bibliothecair erfgoed, Flandrica.be.
Op het vlak van de digitalisering van topstukken moet ik hier zeker het digitaliseringsproject MMMONK vermelden. Dit project wordt via het Cultureel-erfgoeddecreet gesubsidieerd. Het richt zich op het hoogwaardig digitaliseren en ter beschikking stellen van 743 middeleeuwse kloosterhandschriften uit vier Vlaamse abdijen.
Mevrouw Coudyser, ik zal uw suggestie om binnen het algemeen cultureel-erfgoedbeleid bijzondere aandacht te geven aan de zorg voor en de ontsluiting van topstukken zeker in overweging nemen. In april 2021 zal ik mijn strategische visienota in verband met het cultureel erfgoed aan het Vlaams Parlement voorleggen. Het is mijn bedoeling tijdens het voorbereidend traject na te laten gaan of we langs deze weg verdere accenten moeten leggen inzake de zorg voor en de digitalisering van topstukken.
Verder wil ik nog meegeven dat de Topstukkenraad mij er, in lijn met uw tussenkomst, recent op heeft gewezen dat het topstukkenbeleid en de ontsluiting van de topstukken tot nu toe relatief onderbelicht zijn gebleven. De Topstukkenraad stelt voor hier verandering in te brengen en suggereert in dit verband enkele initiatieven, zoals de verdere ontwikkeling van de online topstukkendatabank tot een performant communicatiemiddel.
Een andere suggestie is het behoud en de ontsluiting van de collecties waartoe ook topstukken kunnen behoren. Indien fysieke ingrepen moeten gebeuren, wat ook voor een digitalisering geldt, moet dit steeds in overleg met de Topstukkenraad gebeuren.
Het reeds aangehaalde MMMonk-project wordt momenteel door middel van projectsubsidies op basis van het Cultureel-erfgoeddecreet ondersteund. Daarnaast worden impulssubsidies toegekend voor de digitalisering van collecties op basis van het subsidiereglement voor de inhaalbeweging van digitale collectieregistratie. De volledige lijst van gehonoreerde projecten is te vinden op de website van het departement: www.kunstenenerfgoed.be/alles-over-subsidies/beslissingen/cultureel-erfgoed. Binnen enkele weken volgt hiervoor een derde oproep.
De idee van een topstukkenroute sluit aan bij het project ‘Vlaamse Meesters’ van Toerisme Vlaanderen, meer bepaald bij het project ‘Vlaamse Meesters in Situ’ van Openbaar Kunstbezit Vlaanderen. Het lijkt me zinvol om, samen met de ministers bevoegd voor toerisme en onroerend erfgoed, na te gaan of het mogelijk en financieel haalbaar is een dergelijk vervolgproject op te zetten dat een duurzame ontsluiting van de topstukken en goede zorg voor het behoud en de veiligheid van dit erfgoed combineert.
Wat het bundelen van de krachten met Toerisme Vlaanderen met betrekking tot de bezoekersbeleving betreft, wijs ik er graag op dat we in het kader van het samenwerkingsverband Event Flanders een sterke krachtenbundeling tussen de beleidsdomeinen Toerisme en Cultuur realiseren. Dit samenwerkingsverband vertrekt vanuit een diepgaande structurele samenwerking tussen Toerisme Vlaanderen, Sport Vlaanderen, het Departement Buitenlandse Zaken en het Departement Cultuur, Jeugd en Media.
In mijn antwoord op eerdere vragen om uitleg heb ik al de hoofdlijnen geschetst van een verdere uitrol van een Vlaams cultureel topevenementenbeleid. Een van de prioriteiten waarop ik deze legislatuur verder wil inzetten, betreft de ambitie om met Event Flanders werk te maken van een Vlaams toptentoonstellingenbeleid. De meerwaarde van de uitrol van een Vlaams toptentoonstellingenbeleid bestaat er onder meer in de expertise van Toerisme Vlaanderen op het vlak van beleving en internationale promotie te koppelen aan de expertise van de erfgoedsector inzake de ontsluiting van het aanbod. Dit geeft de internationale promotie een bijkomende impuls en tegelijkertijd worden toptentoonstellingen ingezet om de positionering in internationaal verband van onze musea en onze collecties te vergroten.
In netwerk zetten en verbinden van de collecties, in de diverse musea, en hierbij ook inzetten op digitale innovatie, zijn daarbij ook twee belangrijke elementen, zodat reële en virtuele ‘routes’ ontstaan. Dit zal ook in postcoronatijden des te belangrijker worden. Ik verwijs ook naar het recente initiatief van het ‘Stay At Home Museum’, waarbij de voorbije maanden verschillende Vlaamse topmusea virtueel de deuren openden met vijf privérondleidingen gevolgd door een live vragenuurtje. Dit initiatief bereikte zowat twee en een half miljoen kijkers uit bijna honderd verschillende landen.
Mevrouw Coudyser heeft het woord.
Minister-president, onze topstukken verdienen inderdaad alle aandacht en het klopt dat die nog beter ontsloten kunnen worden. Ik ben heel blij dat u op korte termijn toch al een heel aantal zaken kunt realiseren en bijvoorbeeld die bestaande databank prominenter op de website wilt plaatsen. In het kader van onze aandacht voor digitalisering kunnen de impulsprojecten die uitgeschreven worden daar sowieso toe bijdragen. Ook meemoo kan inderdaad een belangrijke rol spelen om die digitale zaken betere functionaliteiten te geven en die duw die nodig is.
Er was de suggestie om een topstukkenroute te maken. Het is voor ons als Vlamingen belangrijk om meer in contact te komen met die topstukken en die meer te beleven. Het is ook belangrijk voor onze internationale uitstraling.
Event Flanders levert goed werk en als het samenwerkingsverband tussen Cultuur, Erfgoed en Toerisme er komt, hebben we daar enerzijds de expertise van de erfgoedsector om correct om te gaan met ons erfgoed en anderzijds de expertise van Event Flanders of van Toerisme om dat te vermarkten, en daar belevingen aan toe te voegen, zodat het interessant en leuk wordt om te doen. Als ik het goed begrijp, is het de bedoeling Event Flanders de opdracht te geven om een toptentoonstellingenbeleid uit te werken samen met de partners. Dat is inderdaad de goede weg om te tonen wat de troeven en rijkdom van Vlaanderen zijn, niet alleen om internationaal mensen aan te trekken, maar vooral voor de Vlaming zelf zodat hij kennis kan maken met onze topstukken.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Ik kan alleen bevestigen wat mevrouw Coudyser gezegd heeft.
De vraag om uitleg is afgehandeld.