Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) voorziet in een aantal tegemoetkomingen voor werkzoekenden met een arbeidshandicap of gezondheidsprobleem, bijvoorbeeld ondersteuning door een tolk, terugbetaling van arbeidsgereedschap en -kleding en aanpassing van de werkplek enzovoort.
Een van de tegemoetkomingen betreft de terugbetaling van de verplaatsingskosten wanneer je door een arbeidsbeperking of gezondheidsprobleem een begeleider of aangepast vervoer zoals een speciale bus nodig hebt om naar je werk te kunnen gaan.
De registratie van de aanvraag tot de terugbetaling van de verplaatsingskosten gebeurt grotendeels digitaal via de website van VDAB, en dat is een goede zaak. Maar op bepaalde momenten tijdens de aanvraagprocedure moet de werkzoekende de documenten, bijvoorbeeld bewijsstukken, toch nog eens afdrukken en opsturen met de post.
Een concrete casus: de aanvraag tot terugbetaling van de verplaatsingskosten werd door een werkzoekende digitaal ingevoerd en succesvol geregistreerd. De gebruiker kreeg vervolgens het bericht dat de aanvraag onderzocht zal worden door de bevoegde dienst, in dit geval de dienst Arbeidsbeperking van VDAB, en dat de werkzoekende zo snel mogelijk de aanvraag moet afdrukken en opsturen.
VDAB investeert nu al volop in mankracht en middelen om werkzoekenden snel en gebruiksvriendelijk verder te helpen. Heeft VDAB plannen om te evolueren naar het gebruik van zogenaamde ‘smart documents’, waarbij werkzoekenden zulke procedures geheel digitaal kunnen afwerken zonder daarbij nog papier of bewijsstukken te moeten afdrukken en opsturen?
Welke concrete digitaliseringsprojecten lopen er momenteel binnen VDAB en waarop hebben ze juist betrekking?
Worden de stakeholders van de VDAB, in het bijzonder de werkzoekenden zelf, van nabij bij de digitaliseringsprojecten betrokken? Ze zijn namelijk vaak de eindgebruiker en kunnen nuttige feedback geven.
Minister Crevits heeft het woord.
VDAB heeft eind 2018 duidelijk de digitale weg ingeslagen door zijn dienstverlening ook digitaal aan te bieden. VDAB wil het voor de klant in de toekomst mogelijk maken dat alle stappen in het klantenproces digitaal verlopen. En daar wringt ook het schoentje, omdat VDAB een organisatie is met veel verschillende klantenprocessen, en een aantal daarvan verlopen al grotendeels digitaal.
Kenmerkend voor bepaalde processen bij VDAB is dat het beslissingsprocessen zijn die uiteindelijk resulteren in een document. Het kan gaan over een inschrijvingsbewijs of een goedkeuringsbewijs. Deze documenten worden momenteel vanuit de dienstverlening manueel of automatisch verstuurd per e-mail of per post. In de toekomst wil VDAB dit wel aanbieden in een digitale inbox via Mijn Loopbaan. De verdere digitalisering van een aantal specifieke processen, waaronder de aanvraag voor een werkpostaanpassing, is opgenomen in de planning voor 2021.
Een volledig digitaal proces maakt het voor velen gemakkelijker, maar voor sommigen net moeilijker. Daarom is het van belang dat VDAB ook bekijkt welk menselijk kapitaal nog nodig is als ondersteuning. Dat kan bijvoorbeeld telefonisch of via bemiddelaars zijn. Dat behoort ook tot het digitaliseringsproject. Ik verwijs daaromtrent graag naar het antwoord op schriftelijke vraag 301 van collega Ongena, waarin werd aangegeven dat 84,14 procent van de niet-werkende werkzoekenden een e-mailadres in zijn dossier heeft staan en dus digitale toegang heeft tot het dossier. Die restgroep van 16 procent mogen we echter uiteraard niet vergeten als we nadenken over een verdere digitalisering van de dienstverlening. Voor wie maar beperkte digitale vaardigheden heeft, moeten er een heel persoonlijk opleidingsaanbod en ondersteuning zijn bij de zoektocht naar werk.
Wat loopt er allemaal? Er is al veel gedigitaliseerd, maar wet voor mij echt van belang is, is de digitalisering van de treintickets voor werkzoekenden. Ik ben haast van mijn stoel gevallen wat dat betreft. Dat klinkt klein, maar dat is dus echt ellendig. Nu moet men dat allemaal nog gaan ophalen. Ik bespaar u de details van hoe dat moet gebeuren. Er is nu een proefproject opgezet, en dat is positief onthaald. Het zou me verbazen, mocht dat niet positief worden onthaald. Uit de evaluatie blijkt dat er nog een aantal aanpassingen moeten gebeuren om de digitalisering in een vervolgtraject breed uit te rollen. Dat is natuurlijk echt van belang, dat, als je gaat solliciteren en een treinticketje krijgt, je dat digitaal kunt ophalen en niet persoonlijk moet gaan afhalen.
Daarnaast is er ook een project in ontwerpfase om ervoor te zorgen dat werkzoekenden op een digitale manier toegang kunnen verlenen tot hun klantendossier, bijvoorbeeld aan een partner van VDAB.
Wat de stakeholderbetrokkenheid betreft: bij de ontwikkeling van nieuwe of vernieuwde processen en producten maakt VDAB in de diverse fasen van het ontwikkelproces gebruik van de methodiek van ‘service design’, waarbij de klantenervaring van alle actoren en gebruikers in rekening wordt gebracht. Het antwoord op die vraag is dus: ja. Ook het perspectief van de werkzoekende wordt meegenomen in elke fase van het project. In een exploratiefase kunnen klanten worden betrokken om te bekijken welke problemen zij ervaren in de bestaande processen, om zo de juiste dingen aan te pakken. In een latere fase kunnen ze op een aantal andere manieren worden betrokken, bijvoorbeeld via een focusgroep, om een prototype te testen. Nadat een project live is gegaan, kan klantenfeedback ook leiden tot aanpassingen.
Zowel het perspectief van de dienstverlener als het perspectief van de werkzoekende wordt dus absoluut meegenomen en betrokken.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, dank u wel. Zeker die betrokkenheid is belangrijk, en essentieel om tot producten en processen te komen die op maat zijn van degenen die ermee aan de slag moeten gaan. We hebben nog wel wat werk te verzetten, blijkbaar, als mensen treintickets moeten gaan afhalen, waarvoor misschien dan ook weer het openbaar vervoer moet worden gebruikt. Dan is er nog een ruime marge voor verbetering. We weten dat VDAB voor een efficiëntieoefening staat, maar dit verdient de nodige prioriteit. Niet onbelangrijk daarbij zijn de digitale vaardigheden, niet alleen bij werkzoekenden, maar ook bij VDAB-personeel en -partners zelf. Op welke manier wordt er ingezet op het versterken van die digitale vaardigheden bij beiden, om ervoor te zorgen dat ook dat personeel en die partners op de juiste manier alle processen digitaal en efficiënt vorm kunnen geven?
De heer Ongena heeft het woord.
Mijnheer Bothuyne, bedankt voor uw vraag. Minister, u verwees er al naar: ik had ook wat cijfers opgevraagd, en die stemmen wel tot nadenken. Ik denk dat het inderdaad een goede zaak is en onomkeerbaar dat VDAB verder kiest voor digitalisering. Als je de verhalen hoort, dan is dat een beetje kafkaiaans. Het is dus niet meer dan logisch dat men daarop doorgaat. Aan de andere kant zie je dat een op de zes werkzoekenden geen e-mailadres heeft. U hebt daar zelf al naar verwezen. Als we die cijfers wat meer in detail bekijken, dan zien we dat dat bij oudere werkzoekenden al een op de vier is, en bij werkzoekenden met een arbeidsbeperking wordt dat zelfs een op de drie, die dus eigenlijk helemaal niet mee is. Ik denk dus dat we dat altijd goed in het oog moeten houden. We moeten er natuurlijk voor zorgen dat iedereen op die vertrekkende trein van de digitalisering geraakt. Ik zal daar geen verdere vragen over stellen. Het enige wat ik vraag, is dat u die bekommernis zeker zou blijven meenemen en zeker voldoende inspanningen zou blijven doen om iedereen mee op die trein te krijgen.
Minister Crevits heeft het woord.
De vragen van collega Bothuyne en die van collega Ongena zijn een beetje complementair. Collega Ongena, u hebt het over de werkzoekenden en zij die niet mee zijn. Ik heb net gezegd dat we ervoor moeten zorgen dat er nog personen zijn, zowel telefonisch als qua begeleiding, die dat op zich kunnen nemen.
Collega Bothuyne, wat de medewerkers betreft, moet er absoluut worden ingezet op persoonlijke ondersteuning en opleiding, want ook voor de medewerkers is dat een heel grote omvorming. Zeker wat dat zogenaamd kleine dossier van die treintickets betreft, hebt ik toch gevraagd om een tandje bij te zetten, want voor mij is het echt te gek dat men mensen heen en weer laat lopen om zoiets eenvoudigs als een treinticket te hebben. Dus voor die 84 of 86 procent die al digitaal ontsloten is, zou het toch een heel grote meerwaarde zijn als men dat digitaal zou kunnen ophalen.
Dank u wel, minister, ik kan daar alleen maar bij aansluiten. Ik hoop dat dat ook zo snel mogelijk gerealiseerd wordt. Wij zullen niet nalaten u daar in de toekomst verder over te bevragen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.