Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Voorzitter, sinds zijn aantreden heeft de Amerikaanse president Trump het Europees handelsoverschot met de VS op de korrel genomen en heeft hij de EU met een verhoging van de invoertaksen op Europese producten bedreigd. Voormalig voorzitter van de Europese Commissie Juncker en president Trump hebben in juli 2018 afgesproken dat de VS en de EU onderhandelingen zouden beginnen over de conformiteitsbeoordeling en over de handel van goederen, met uitzondering van landbouwgoederen. De Europese Raad heeft de Europese Commissie hiervoor een onderhandelingsmandaat gegeven.
De onderhandelingen over dat eerste punt zijn goed gevorderd, maar over dat tweede punt gaat het minder goed omdat de VS erop blijft aandringen ook over landbouwgoederen te spreken. Nu hij een voorlopige deal met China heeft, heeft president Trump de handen vrij om zich meer met de EU bezig te houden en drijft hij de druk weer op. Zowel de nieuwe Europees commissaris voor handel, Hogan, als de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, von der Leyen, hebben de afgelopen tijd te kennen gegeven dat ze snel een akkoord met de VS willen bereiken. Dit kan door de VS ter wille te zijn op het vlak van de landbouw, met name inzake de geografische benamingen en de niet-tarifaire belemmeringen. Dat zijn de voedselveiligheidsnormen. Precies dat laatste is erg verontrustend, want het raakt ook aan de kern van de oppositie van de Europese burgers tegen het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP).
Minister-president, kunt u ons informeren over wat de Europese Commissie precies van plan is en welke toegevingen de Europese Commissie precies wil doen? Vallen de geografische benamingen en de voedselveiligheidsnormen binnen het onderhandelingsmandaat dat de Europese Raad in april 2019 heeft gegeven? Wat is het standpunt van de Vlaamse Regering hierover?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Voorzitter, eerst en vooral ga ik in op wat de Europese Commissie precies van plan is. In de lijn van de praktische uitvoering van de gezamenlijke verklaring van voormalig voorzitter van de Europese Commissie Juncker en president Trump van 25 juli 2018 heeft de Europese Raad de Europese Commissie op 15 april 2019 het mandaat gegeven om te onderhandelen over enerzijds een overeenkomst met de VS over de afschaffing van de douanerechten op industriële producten en anderzijds een akkoord over de conformiteitsbeoordeling, ook voor niet-industriële goederen.
De richtsnoeren voor de onderhandelingen over een overeenkomst betreffende de afschaffing van de douanerechten voor industriële goederen verduidelijken dat het gaat om goederen die niet zijn opgenomen in bijlage 1 bij de landbouwovereenkomst van de Wereldhandelsorganisatie. Bijgevolg kan de Europese Commissie op basis van dit mandaat niet over tariefverlagingen voor landbouwgoederen onderhandelen. Het is al langer bekend dat de VS landbouwproducten in het akkoord wenst op te nemen, maar de EU heeft steeds gereageerd dat dit niet op de onderhandelingstafel kan komen.
Een akkoord over de conformiteitsbeoordeling heeft als doelstelling het handelsverkeer tussen de EU en de VS te faciliteren door de uitwerking van gestroomlijnde procedures ter versoepeling van de erkenning van de resultaten van conformiteitsbeoordelingen die bevestigen dat producten conform zijn met de technische regelgeving van een partij. Tegelijkertijd wordt ervoor gezorgd dat in de EU onverkort een hoog beschermingsniveau wordt gehandhaafd.
Technisch gezien, kan de Europese Commissie ook spreken over sanitaire en fytosanitaire maatregelen, alsook over bepalingen voor landbouwgoederen. In het Europese voorstel aan de VS over de aanvaarding van de conformiteitsbeoordelingen van november 2019 worden sanitaire en fytosanitaire maatregelen en landbouwgoederen buiten het toepassingsgebied gehouden.
Vorige week is Europees commissaris Hogan naar Washington gereisd om gesprekken met de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Lighthizer te voeren. Na afloop heeft hij positief gereageerd op de reeds geboekte vooruitgang in de onderhandelingen. De VS heeft aangekondigd de introductie van de aangekondigde heffingen op de Europese luchtvaartsector met dertig dagen uit te stellen. Dit verlicht de oplopende handelsspanningen tussen de EU en de VS gedeeltelijk en vergroot de kans op een akkoord. Ook de komende weken zijn op diverse niveaus contacten gepland. Momenteel wordt afgetast waar er mogelijkheden voor verdere samenwerking liggen.
Gezien onze sterke handelsrelaties met de VS, is het in het bijzonder voor Vlaanderen belangrijk dat de lijnen openblijven om te vermijden dat de handelsspanningen escaleren. In 2018 was de VS onze zesde uitvoermarkt en onze vierde invoermarkt voor goederen. Ook op het vlak van diensten en directe buitenlandse investeringen is de VS voor Vlaanderen een belangrijke partner.
Ik kom graag nog even terug op uw punt inzake het TTIP. We herinneren ons inderdaad nog de bezorgdheden en de oppositie van enkele jaren terug tegen het akkoord. In het mandaat voor het openen van onderhandelingen met de VS over een overeenkomst over de afschaffing van douanerechten op industriegoederen werd een artikel opgenomen dat expliciet stelt dat de onderhandelingsrichtsnoeren voor het trans-Atlantische partnerschap voor handel en investeringen achterhaald zijn.
Geografische benamingen en voedselveiligheidsnormen zijn noch expliciet opgenomen noch uitgesloten binnen het onderhandelingsmandaat dat de Raad in april 2019 aan de Commissie gaf. Kortom, het onderhandelingsmandaat bepaalt hier niets over. Binnen de discussies over een bredere regelgevende samenwerking zouden voedselveiligheidsnormen evenwel ter sprake kunnen worden gebracht. Daarbij merk ik wel op dat de Europese Commissie zich zeer bewust is van de bezorgdheden hieromtrent. Na afloop van zijn laatste bezoek aan de VS herhaalde Commissaris Hogan dit ook duidelijk: “I want to say very, very straightfowardly that the European Union is not going to compromise on our food standards, our environment standards or our workplace standards.”
Wat is nu het standpunt van de Vlaamse Regering? Zoals u weet onthield België zich vorig jaar bij de stemming over het opstarten van de onderhandelingen met de VS over dit beperkte handelsakkoord. Reden daarvoor was de negatieve houding – een ‘njet’ – van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, dat voor amper 1,34 procent van de Belgische export richting de VS instaat. Vlaanderen heeft de onderhandelingsrichtsnoeren wel gesteund. Het economisch potentieel van deze akkoorden en het belang om een constructieve dialoog met de VS te houden, zijn voor Vlaanderen enorm. Zoals gezegd, is de VS de zesde exportmarkt en de vierde invoermarkt voor Vlaanderen.
Door deze onderhandelingen op te starten hoopt de EU ook om verhoogde Amerikaanse invoertarieven op wagens en auto- en vliegtuigonderdelen te vermijden. Dergelijke invoertarieven zouden een aanzienlijke impact hebben op de Vlaamse economie.
Kortom, wij steunen de aanpak van Eurocommissaris Hogan en blijven onze Vlaamse belangen inzake landbouw, geografische benamingen, degelijke voedselveiligheidsnormen en andere zaken binnen deze onderhandelingen monitoren en behartigen.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister-president, ik meen uit uw antwoord te kunnen opmaken dat Vlaanderen dezelfde bezorgdheid heeft omtrent die landbouw en voedselveiligheid, maar dat u dat, om andere invoertarieven te vermijden, omzichtig in het oog zult houden. Dat was het doel van mijn vraag: het belang van op geen enkele manier in te binden op de grote normen voor veilig voedsel die wij hier doorheen de jaren hebben opgebouwd. Met uw antwoord laat u blijken dat u niet zinnens bent daarop in te binden. Vlaanderen geeft zeker het signaal naar Europa om daarop niet in te binden, in de mate dat we daarop invloed kunnen uitoefenen.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Minister-president, dank u voor uw antwoord. Het is een goede zaak dat er contacten worden gelegd op het hoogste niveau tussen de EU en de VS. Ik dacht dat er vorige week een delegatie van het Europese Parlement richting Washington was afgereisd. Daar is mogelijk een minideal ter sprake gekomen. Het ligt in handen van Eurocommissaris Phil Hogan. Het is goed dat wordt afgetast waar er mogelijkheden kunnen zijn voor verdere samenwerking. We zitten natuurlijk met de verkiezingen in de VS. Ik hoop dat er een soort van minideal uit de bus komt, die dan misschien niet gaat over de tarieven maar wel over de conformiteit, het afstemmen, het gelijkschakelen van standaarden zonder dat er wordt toegegeven op het vlak van landbouw en voedselveiligheid.
Ook in de besprekingen die we in deze commissie hebben gevoerd over het TTIP hebben wij altijd gezegd dat wij niet van onze strenge Europese normen wensten af te stappen. Ook de VS was zich daar zeer goed van bewust. Het is altijd merkwaardig geweest dat de linkerzijde hier een nogal stevige oppositie heeft gevoerd tegen dat vrijhandelsakkoord met de toenmalige administratie van toenmalig president Barack Obama. Uiteindelijk sprongen de onderhandelingen over het TTIP af met de nieuwe president, Trump.
Ik hoop op de mogelijkheid van een minideal voor de toekomst. Anderzijds betreur ik het ook, zoals u hebt aangehaald, dat er binnen België niet tot een standpunt kon worden gekomen en dit door de houding van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, dat amper voor 1,34 procent van de export naar de Verenigde Staten instaat. Ik respecteer uiteraard de autonomie van alle regio’s, ook in ons land, maar die autonomie moet natuurlijk gebaseerd zijn op redelijkheid, op argumenten, en niet op een soort vechtfederalisme zoals dat tot op heden in bepaalde regio’s in dit land nog bestaat.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
President Trump stelde recent in een interview dat de onderhandelingen met de Europese Unie moeilijker verlopen dan de onderhandelingen met China. Dat is een geruststellende uitlating – we kennen er andere van president Trump – want dat wil toch zeggen dat we niet zomaar onze eigen productnormen en -standaarden overboord gooien om een handelsakkoord te bereiken. Dat is alvast een heel positieve zaak.
Momenteel kan de Commissie officieel geen handelsonderhandelingen opstarten die dan specifiek over landbouwgoederen gaan, want ze kreeg daarvoor geen mandaat. U haalde het ook al aan. Het is goed dat de bezorgdheden gekend zijn en toch onderliggend worden meegenomen. Anderzijds is er Frankrijk dat tegen het mandaat stemde. President Macron wil geen handelsovereenkomst afsluiten met landen die het Parijs-akkoord niet geratificeerd hebben. We weten dat president Trump het terugtrekkingsproces heeft opgestart en dat Frankrijk wellicht het akkoord niet zal goedkeuren. Ik wilde dan ook even polsen wat daarover de visie en de houding van de Vlaamse Regering is.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Wat is de visie of de houding? Ik ben nogal een hevige voorstander van een handelsakkoord met de Verenigde Staten, natuurlijk binnen de krijtlijnen die we juist hebben toegelicht. Als we op voorhand al weten dat Frankrijk, om andere redenen – al is dat een rechtmatige motivatie –, het handelsakkoord tegenhoudt dat in het verleden voor welvaart aan beide kanten van de plas heeft gezorgd en ook in de toekomst zal zorgen, dan vind ik dat Frankrijk hier twee dingen aan elkaar koppelt waarmee we ons tweemaal in de voet schieten. Ik betreur dat.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Het is goed dat we hier op één lijn staan om de voedselveiligheid en landbouw te blijven beschermen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.