Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Het Braille Productie Centrum (BPC) is een vzw die schoolboeken en cursussen toegankelijk maakt voor leerlingen en studenten met een visuele beperking. Heel specifiek is de vzw gespecialiseerd in omzettingen van wiskunde en van vreemde talen, en het in braille omzetten van muziekpartituren.
Er zijn in Vlaanderen slechts twee organisaties die schoolboeken voor blinden en slechtzienden toegankelijk maken voor lager en middelbaar onderwijs, hogescholen en universiteiten. De andere organisatie is Transkript in Zellik.
De vzw is oorspronkelijk gestart als DAC-project (derde arbeidscircuit). Bij de regularisatie van de DAC-projecten in januari 2003 werden loonsubsidies toegekend door het Vlaamse ministerie van Cultuur, Departement Cultuur, Jeugd en Media. Er is toen een belofte gedaan dat subsidies zouden worden betaald aan alle ex-DAC’ers die op dat moment in dienst waren tot aan het einde van hun contract, en aan vervangers van langdurig afwezige titularissen, zolang de titularis in dienst blijft.
De vzw meldt dat er vanaf de invoering van het M-decreet in 2015, waarbij jongeren met een beperking gestimuleerd worden om naar het gewone onderwijs te gaan in plaats van naar het bijzonder onderwijs, een merkbare stijging is in het aantal leerlingen die een beroep doen op de vzw om schoolboeken om te zetten. In die mate zelfs dat ze zich genoodzaakt zien om misschien het personeelsbestand te moeten uitbreiden, al dan niet tijdelijk.
Het BPC ontving in 2018 twee brieven, gedateerd 24 oktober en 12 november 2018. Daarin meldde de afdeling Subsidiëren en Erkennen van het Departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse overheid dat elke titularis van het geregulariseerde DAC-project, die vanaf 1 januari 2018 uit dienst gaat, niet meer kan worden vervangen en dat vanaf 31 december 2020 alle DAC-subsidies stoppen voor alle nog overgebleven gewezen DAC-werknemers, zowel voor de titularissen als voor de vervangers.
Het niet-schoolgerelateerde omzetwerk blijkt beperkt tot af en toe brailletekstjes voor musea, braillealfabet voor spreekbeurten over Braille, korte tekstjes voor jubilea of verjaardagen en dergelijke. Er zijn ook nog wat muziekomzettingen. Al deze omzettingen samen vormen minder dan 5 procent van het omzetwerk, en zijn dus verwaarloosbaar. Het overgrote omzetwerk dient scholieren en studenten. In het kader van de uitgesproken wens van de minister om inclusie in het onderwijs te versterken, is dit zeer belangrijk werk.
Aangezien het ministerie van Cultuur deze loonsubsidie niet langer zal uitkeren en aangezien dit centrum voor brailleproductie duidelijk en overwegend het onderwijs in Vlaanderen dient, heeft de vzw in het voorjaar van 2019 contact opgenomen met het ministerie van Onderwijs – aanvankelijk nog met minister Crevits, nadien met minister Weyts. Er werden al verschillende pogingen ondernomen om een antwoord te krijgen van de minister op hun vraag. Maar tot heden kwam geen antwoord.
Minister, erkent u het nut van het Braille Productie Centrum voor de tientallen blinde en slechtziende leerlingen die er jaarlijks een beroep op doen? Wilt u de verantwoordelijkheid opnemen en vanuit het departement Onderwijs instaan voor de loonsubsidie aan deze vzw? Indien niet, hoe zult u de sterk gestegen vraag naar brailleomzettingen opvangen?
Minister Weyts heeft het woord.
Als minister van Onderwijs erken ik het belang van het werk dat het Braille Productie Centrum Leuven verricht voor leerlingen en studenten met een visuele beperking. Door het toegankelijk maken van hun schoolboeken en cursussen, stelt het centrum deze leerlingen in staat om les te volgen in het gewoon onderwijs.
Het Braille Productie Centrum Leuven heeft ook expertise in het vertalen van muziekpartituren in braille en werd vandaar gesubsidieerd door het Departement Cultuur, Jeugd en Media.
In het kader van het afbouwen van de nepstatuten heeft de vorige Vlaamse Regering in 2010 beslist om voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk een herverdelingssysteem van de zogenaamde ex-DAC-middelen uit te rollen. Dit wordt op 1 januari 2021 stopgezet. Daarom heeft het departement Cultuur in 2018 de subsidies stopgezet.
Mijn administratie overlegt in dit kader met onder meer de visusexperten van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), Blindenzorg Licht en Liefde en het Departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse overheid. Dit is lopende.
De financiële middelen die nodig zijn voor het toekennen van een nieuwe loonsubsidie, zijn niet zomaar voorhanden. Ik wil evenwel benadrukken dat het beleidsdomein Onderwijs heel wat inspanningen levert ten aanzien van de leerlingen die vertalingen in braille nodig hebben. Via de cel ‘speciale onderwijsleermiddelen’ (SOL) gaat heel wat budget daarnaartoe. Het Braille Productie Centrum Leuven factureert aan deze cel voor geleverde prestaties.
Ik heb de cijfers meegebracht om u een idee te geven. Er zijn voornamelijk drie centra die zorgen voor de omzettingen. Voor het Braille Productie Centrum Leuven, waar we het hier nu over hebben, was dat in 2019 137.000 euro. Dan is er ook nog Eureka Die-’s-lekti-kus vzw voor een bedrag van enkele duizenden euro’s, en Transkript vzw voor 280.000 euro. Op jaarbasis besteden we daar dus ongeveer een half miljoen euro aan.
De sterk gestegen vraag naar brailleomzettingen, waar u het over hebt, zie ik echter in de cijfers van het Agentschap voor Onderwijsdiensten (AGODI), geconsulteerd op 28 februari 2020, niet vertaald. Integendeel, dit blijft zeer constant, en dat vind ik ook logisch.
In 2017 maakten 23 leerlingen gebruik van de omzetting door het Braille Productie Centrum Leuven via de cel ‘speciale onderwijsleermiddelen’ voor 148.000 euro. In 2018 waren dat 31 leerlingen voor de som van 152.000 euro en in 2019 waren het 25 leerlingen, zoals gezegd voor 137.000 euro. De cijfers voor de andere centra zijn gelijklopend. Voor Transkript vzw ging het in die opeenvolgende jaren respectievelijk om 49 en om 50 mensen.
We hopen met alle betrokken constructief tot haalbare afspraken te komen. Ik kan mij niet engageren, aangezien we toch al een serieuze som besteden en goed samenwerken. Ik besef ten volle dat we tot een extra ondersteuning moeten komen. We bekijken nu hoe we dat kunnen concretiseren en welke budgettaire kost dat met zich zal meebrengen.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, dat klinkt alsof u er nog aan moet beginnen, alsof de eerste gesprekken nog moeten worden gevoerd. Reeds in 2018 hebben die mensen de brieven gekregen waarin stond dat die financiering stopt. Zij zitten dus al bijna twee jaar in onwetendheid. Ze hebben al verschillende keren de vraag gesteld, eerst aan het kabinet van minister Crevits, dan aan uw kabinet. Zij wachten op een antwoord. Het kan toch niet dat zij zo lang in onzekerheid moeten zitten? Ze hebben ook lang geaarzeld om die vraag publiek te gaan stellen. Ze hebben het overleg alle kansen willen geven en ze doen dat nog, net omdat ze de mensen die een beroep op hen doen niet ongerust willen maken.
Het zijn inderdaad geen duizenden mensen die daar nood aan hebben. Maar de mensen die de vzw nodig hebben voor die omzettingen, hebben die ook wel echt nodig, want daarmee valt of staat hun schoolcarrière toch voor een deel. Zij willen die niet ongerust maken en geven dat overleg daarom alle kansen. Maar nu duurt het toch wel bijzonder lang en komt het einde echt in zicht. En nog steeds hebben zij geen duidelijkheid. Dat kan toch niet, minister. Dat is toch geen manier om met mensen om te gaan die proberen voor oplossingen te zorgen voor een kwetsbare groep? Dit is een vzw die goed werk verricht voor een kleine groep mensen. Het gaat om werk dat essentieel is. Het kan toch niet onmogelijk zijn om op dat grote budget dat die onderwijsbegroting toch is, het bedrag te vinden om ervoor te zorgen dat deze vzw kan voortwerken en dat ze de mensen kunnen helpen die ze op dit moment helpen? Zoals zij hebben aangegeven, zijn de grootste omzettingen diegene die zij doen voor Onderwijs. Cultuur subsidieerde voordien, maar eigenlijk hoorden ze daar niet thuis, want slechts 5 procent van het omzetwerk dat ze doen, gaat over andere dingen dan omzetwerk voor Onderwijs. Mij lijkt het niet meer dan logisch dat u niet twijfelt en dat u ervoor zorgt dat die mensen kunnen voortwerken. Ik hoop dat u heel snel die duidelijkheid verschaft en daar geen weken of maanden meer laat overgaan. Want die mensen zijn al zo lang aan het wachten, al sinds 2015. Zij verdienen nu toch echt wel duidelijkheid.
Mevrouw Krekels heeft het woord.
Voorzitter, onze fractie wil onderstrepen dat we het inderdaad heel belangrijk vinden dat schoolboeken en cursussen toegankelijk worden gemaakt voor mensen met een visuele beperking. Naar aanleiding van de vraag van mevrouw Meuleman ben ik gaan kijken naar de schriftelijke vraag die ik u in oktober heb gesteld, over de speciale onderwijsleermiddelen. U verwijst daar ook naar, minister. Die onderwijsleermiddelen bevatten twee categorieën. Je kunt een aanvraag doen voor een tolkenondersteuning en je kunt een aanvraag doen voor gewone hulpmiddelen. En in die gewone hulpmiddelen zit dan inderdaad onder andere die aanpassing van studiemateriaal naar braille, grootletterdruk enzovoort.
Uit mijn cijfers bleek inderdaad dat 443 leerlingen hebben gebruikgemaakt van die gewone hulmiddelen, waaronder die omzetting naar braille. Minister, ik begrijp nu van u dat van die 443 leerlingen er zo’n 50 in het schooljaar 2018-2019 specifiek hebben gebruikgemaakt van die braille.
Uit mijn cijfers bleek ook dat er slechts acht vragen werden geweigerd omdat ze niet voldeden aan de voorwaarden, maar dus bijvoorbeeld niet omdat er geen middelen meer over zouden zijn. Het lijkt mij dus inderdaad een goede zaak dat we die speciale onderwijsleermiddelen hebben.
Er was een vraag die spontaan bij mij opkwam. Zij zetten om naar braille. Ook de vzw Braille Productie Centrum zet om naar braille. Werken zij samen? Het antwoord daarop heb ik ondertussen gekregen, want de cel Speciale onderwijsleermiddelen doet effectief een beroep op het Braille Productie Centrum. Minister, als de loonsubsidies daar worden stopgezet, betekent dat dan ook het einde van de vzw? Of hebben zij, aangezien wij hen ook betalen voor geleverde diensten, dan toch nog voldoende werkingsmiddelen om voort te doen? En stel dat het wordt stopgezet of dat hun productie vermindert, komt de cel Speciale onderwijsleermiddelen dan in de problemen? Want dan krijgen ze misschien een grotere toevloed aan vragen dan waarop ze kunnen antwoorden, omdat de productie van de vzw vermindert?
Minister Weyts heeft het woord.
Het is wel makkelijk om te zeggen dat een ander beleidsdomein de ondersteuning schrapt en dat wij dan maar geld uit de schuif moeten halen en alles dan is opgelost. Laat me toe om toch even in overleg te treden.
We hebben hen nodig, absoluut, maar het is een heel dure aangelegenheid, spijtig genoeg. We moeten ervoor zorgen dat er voor de betrokken doelgroep absolute toegankelijkheid is. Let wel, het gaat over iets meer mensen. Transkript alleen al zijn 50 mensen. Voor 2019 maakten 25 leerlingen gebruik van omzetting, gefinancierd door de Cel Speciale Onderwijsleermiddelen (SOL) via het centrum van Leuven, 1 via Eureka en 50 via Transkript. Transkript is dus de grootste leverancier.
We zoeken naar oplossingen en zitten aan tafel met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), Blindenzorg en het departement. De analyse is correct: als we daar niet meer terecht zouden kunnen, moeten we elders gaan. We hebben er zelf ook baat bij om ervoor te zorgen dat er continuïteit is binnen de werking.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, ik hoop echt dat er op korte termijn toch duidelijkheid komt. Ze hebben ook een specifieke expertise. Daar zit volgens mij ook een beetje het verschil tussen Transkript en deze vzw. Ze geven aan dat ze heel specifiek gespecialiseerd zijn in wiskunde en Grieks. Als zij ophouden te bestaan of als ze niet voldoende middelen hebben om alle vragen aan te pakken, dan hebben we echt een probleem.
Het sleept nu al zolang aan. Ze hebben echt onvoldoende antwoorden gekregen en de vragen al verschillende keren gesteld. Ik vind dat men zo niet kan omgaan met mensen uit het veld die hun best doen en die recht hebben op zekerheid, zowel voor de kwetsbare leerlingen als voor de mensen die er werken.
Ik hoop dus heel spoedig op een antwoord. Ik zit vandaag nog een beetje op mijn honger, maar u mag er zeker van zijn dat ik de vraag opnieuw zal stellen als er niet snel duidelijkheid komt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.