Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
In de huidige beheersovereenkomst 2016-2020 met de openbare omroep kreeg de VRT concrete opdrachten over het uitwerken van een levensbeschouwelijk aanbod nadat minister Gatz de levensbeschouwelijke uitzendingen door derden had afgeschaft. De afspraak was dat de VRT zelf iets gelijkaardigs zou produceren in samenspraak met de levensbeschouwingen.
In de huidige beheersovereenkomst staat de volgende strategische doelstelling: “Levensbeschouwelijke strekkingen worden geïntegreerd in het aanbod van de publieke omroep, ook in een apart televisieprogramma en een vast onderdeel in een wekelijks radioprogramma. De VRT organiseert structureel overleg met de vertegenwoordiging van levensbeschouwelijke strekkingen.”
De VRT maakte daarom onder andere de Canvasprogramma’s Wanderlust en Van A tot Z, en ook Wereldbeeld, een subwebsite van Canvas dat als online platform bijdragen bundelde over filosofie en zingeving. Sinds maandag 20 januari 2020 heeft Canvas geen eigen website meer. Surfers die op zoek zijn naar informatie over de zender, komen nu automatisch terecht op de website van VRT NU. “Daar vinden mensen dezelfde inhoud als op de vroegere website van Canvas”, aldus Hans Van Goethem, woordvoerder van de VRT in Het Nieuwsblad. “De inhoud op beide sites was identiek en daarom hebben we besloten om slechts een pagina te houden.”
We zijn dat eens gaan opzoeken, maar de Canvaspagina in verband met Wereldbeeld blijkt leeg te zijn en je kunt niet meer doorklikken naar de rubrieken, informatie en programma’s die voorheen op het Canvasplatform stonden. Dat was toch zo bij de indiening van de vraag, ik heb het vandaag niet meer gecheckt. Ook in de rubrieken of categorieën op VRT NU, waar die informatie vanaf heden wel te vinden zou zijn, is niets terug te vinden, behalve dan in de categorie cultuur, waar de korte fragmenten Grote Vragen een plek kregen en de erediensten van de voorbije maand kunnen worden herbekeken.
Na een klacht bij en bemiddeling van de Vaste Nationale Cultuurpactcommissie zijn deMens.nu en de VRT in 2018 overeengekomen dat er vier uitzendingen per jaar gemaakt worden van ‘De inzichten van...’, een reeks van diepgaande gesprekken met inspirerende gasten uit Vlaanderen die vanuit hun humanistische levenservaring over hun inzichten in het leven praten. Maar ook dat aanbod lijkt op het eerste gezicht stopgezet.
Bij de bespreking in deze commissie van het jaarverslag 2018 in november 2019 stelde ik de CEO enkele concrete vragen over het levensbeschouwelijk aanbod, maar ik kreeg daarop geen enkel antwoord.
Vandaar dat ik u hierover volgende vragen wil stellen.
Waarom werd het Canvasplatform Wereldbeeld afgeschaft bij de overschakeling naar de website van VRT NU ?
Hoever staat het met de ontwikkeling van nieuwe levensbeschouwelijke programma’s op radio en televisie in 2020? Wat is de concrete timing en planning voor de uitzending ervan?
Wat zijn de belangrijkste afspraken uit het structurele overleg met de levensbeschouwelijke verenigingen? Dat zou drie keer hebben plaatsgevonden in 2017, slechts twee keer in 2018 en over 2019 hebben we geen informatie. Hoe reageren deze verenigingen op het VRT-aanbod inzake levensbeschouwing? Zijn ze daarover tevreden of niet? Is er nog een volgende overleg gepland en indien ja, wanneer?
Bent u zelf van oordeel dat de VRT de bepalingen met betrekking tot het levensbeschouwelijke aanbod uit de beheersovereenkomst op voldoende wijze uitvoert ?
Minister Dalle heeft het woord.
Mevrouw Brouwers, dank u voor uw vraag, die over een voor mij heel belangrijk thema gaat. Als we het hebben over de Vlaamse identiteit en de rol van de VRT daarin, dan is dit daarin een belangrijk iets omdat de Vlaming natuurlijk, zoals elke persoon, uniek is, verbonden en een stukje spiritueel. Het levensbeschouwelijke maakt daar een belangrijk deel van uit.
U weet dat ik over de programmatie nooit uitspraken doe. Ik respecteer ten volle het Mediadecreet, vanuit de overtuiging dat de politiek geen rol te spelen heeft in de programmatie en in de redactionele planning. Ik heb dan ook de VRT gevraagd om een nadere toelichting bij de elementen die u hier naar voren brengt.
De VRT liet me weten dat er tijdens het levensbeschouwelijk overleg dat in het voorjaar van 2019 werd gehouden van gedachten werd gewisseld over het online aanbod van de VRT inzake levensbeschouwing en zingeving. Er werd beslist om dit aanbod op de verschillende online platformen van de VRT-aanbodsmerken opnieuw in kaart te brengen.
Uit dat onderzoek bleek dat alle levensbeschouwelijke content die beschikbaar was op het platform VRT NWS ook ter beschikking stond op het platform waarnaar u verwijst: Wereldbeeld op canvas.be.
Er werd beslist om het bereik van het levensbeschouwelijk online aanbod te vergroten via de centrale website vrtnws.be. In het najaar van 2019 werd voorgesteld om dat zo te doen. Dat is volgens mij een slimme aanpak omdat in het crossmediale aanbod van de VRT het platform VRT NWS inderdaad de centrale plaats is met het grootste bereik bij de Vlaming. Dat is op zich een goede zaak, maar vanwege een verschil in software tussen het platform waarop het Wereldbeeld-pakket functioneerde en het platform VRT NWS, is de migratie nog niet kunnen gebeuren. Daar is dus een praktisch bezwaar gerezen, maar de VRT heeft mij wel verzekerd dat ze dat in de nabije toekomst zullen doen. Op zich is het dus een goede beslissing om het bereik te vergroten, maar men heeft daar nog wat werk om dat effectief te realiseren. Wij zullen dat opvolgen, en ik vermoed dat u dat ook met veel aandacht zult bekijken.
Ook in 2020 is in een breed aanbod van levensbeschouwelijke programma’s voorzien, zowel op de televisie als op de radio. Ik geef een aantal voorbeelden. Vanaf 1 februari is er op Canvas Nachtwacht. Daarin komen regelmatig ethische en levensbeschouwelijke thema’s aan bod. Er zijn ook internationale reeksen rond levensbeschouwing in prime time ingepland, die gespreid zullen worden over 2020.
Eén besteedt in zijn aanbod aandacht aan levensbeschouwelijke thema’s, met programma’s zoals Kinderwens en De Columbus. Ook in praatprogramma’s zoals Vandaag en het magazine Iedereen beroemd komen geregeld levensbeschouwelijke onderwerpen aan bod.
U weet dat Eén erediensten uitzendt van verschillende godsdiensten. Daarnaast werd in samenwerking met deMens.nu een format uitgewerkt waarin de vrijzinnige levensbeschouwing aan bod kan komen: 'De inzichten van...'. In 2020 zullen vier afleveringen van dit programma worden uitgezonden.
Ook op de radio zijn er verschillende zaken gepland. Op Radio 1 zijn er programma’s zoals Touché, Interne keuken en De wereld van Sofie. Daarin komen regelmatig uitgebreid en diepgravend levensbeschouwelijke thema’s aan bod. Ook Klara heeft in 2020 aandacht voor levensbeschouwingen. In januari waren er bijvoorbeeld vijf radio-uitzendingen van de podcast Wonderlust, met onder meer Jean Paul Van Bendegem en Caroline Pauwels. Later dit voorjaar komen er nieuwe afleveringen in de podcastreeks Kant, en klaar!. Pompidou op Klara volgt de culturele actualiteit en presenteert daarbij ook projecten met aandacht voor levensbeschouwelijke thema’s. Maar ook Berg en Dal, Vrijdag en De Liefhebber zullen aandacht hebben voor levensbeschouwelijke thema’s in hun programmatie. Dat is voor 2020 toch ook wel een mooi en breed aanbod, niet altijd afzonderlijk maar ook geïntegreerd in andere thema’s, zoals dat ook in de praktijk vaak het geval is.
In 2019 werden twee overlegmomenten georganiseerd, op 13 mei en op 9 december. Voor 2020 staat het eerstvolgende overleg ingepland op 8 mei. In dit ‘levensbeschouwelijk overleg’ komt een VRT-delegatie samen met vertegenwoordigers van de verschillende in Vlaanderen erkende levensbeschouwingen: de islamitische, de joodse, de niet-confessionele of vrijzinnige, de orthodoxe, de protestantse en de rooms-katholieke.
Een vast vergaderpunt is een overzicht en bespreking van het levensbeschouwelijke aanbod van de VRT, zowel op televisie, radio als online. Het overleg vindt plaats in een open sfeer, waarbij er ruimte is voor feedback en suggesties vanuit de organisaties. Daarnaast krijgen de vertegenwoordigers van de verschillende levensbeschouwingen in primeur een vooruitblik op het geplande aanbod.
De VRT liet me ook weten dat er veel aandacht wordt besteed aan het opstellen van goede communicatielijnen tussen de levensbeschouwelijke organisaties en de diverse redacties bij de VRT. De VRT heeft aangegeven dat de verenigingen zelf vrij positief staan tegenover het overleg en de inspanningen die de VRT levert inzake aandacht voor levensbeschouwingen.
Tot slot is er het respect voor de beheersovereenkomst. De VRT moet inzake het levensbeschouwelijk aanbod uiteraard de beheersovereenkomst uitvoeren en naleven. Het gaat hier over de strategische doelstelling 2.1, ‘informatie’, en meer bepaald het luik dat gaat over de bijdrage van de VRT aan het geïnformeerd burgerschap. Daar is een bepaling over, maar vooral ook een performantiemaatstaf, de zogenaamde key performance indicator (KPI) die ter zake relevant is. Die gaat als volgt: “De VRT organiseert twee keer per jaar structureel overleg met de vertegenwoordigers van erkende levensbeschouwelijke strekkingen.”
De Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) houdt uiteraard toezicht op de naleving van deze performantiemaatstaf. Uit de rapportering van de VRM blijkt dat de VRT de voorbije vier jaren aan deze bepaling voldeed. Over de bredere context van de strategische doelstelling kan gediscussieerd worden. Ik zal in aanloop naar de onderhandeling over de nieuwe beheersovereenkomst ook bekijken hoe we de performantiemaatstaven, de KPI’s, op een zo goed mogelijke manier kunnen formuleren om ervoor te zorgen dat dit soort strategische doelstellingen op een goede manier worden nageleefd.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Dank u wel, minister. Als ik het goed begrepen heb, heeft het overleg met de levensbeschouwelijke strekkingen vorig jaar maar een keer plaatsgevonden. Of toch twee keer? U hebt verwezen naar het voorjaar. (Opmerkingen van de voorzitter)
Want in de beheersovereenkomst stond twee keer. We moeten toch opletten dat het niet van vier naar twee naar een en op den duur naar nul gaat, maar dat zal natuurlijk ook afhangen van wat er in de nieuwe beheersovereenkomst staat.
Het is heel goed dat we binnenkort Wereldbeeld heel duidelijk gaan kunnen bekijken bij VRT NWS. Er was daar blijkbaar een softwareprobleem, dat is natuurlijk iets dat men op voorhand ook had kunnen bedenken. Maar goed, we gaan dat zeker in het oog houden.
Wij hebben het altijd een beetje moeilijk gehad met het volgende. Vroeger had je heel duidelijke uitzendingen door derden. Het was heel duidelijk voor de mensen dat het ging over een programma met de Vrijzinnige Omroep, of over een programma met katholiek geïnspireerden, enzovoort. Iedereen kwam aan bod, op radio of op televisie of beide. Nu zijn het precies homeopathische druppels die in programma’s worden gegeven, maar homeopathie – ik ben wel geen geneesheer – is natuurlijk niet echt een heel krachtig middel. Die homeopathische druppeltjes zorgen dus op den duur misschien voor een verwatering van levensbeschouwing op onze publieke omroep, en wij hechten er toch veel belang aan dat daar voldoende aandacht aan besteed wordt.
U hebt gisteren zelf nog gezegd dat de vindbaarheid van programma’s belangrijk is. Wij denken dat het ook iets duidelijker mag zijn voor de kijker of de luisteraar dat er op een bepaald ogenblik een programma rond levensbeschouwing komt. Levensbeschouwing is voor ons ook meer dan ethiek. In programma’s wordt er heel wat rond ethiek meegegeven aan de mensen, maar religie is natuurlijk nog iets anders. Ik denk dat religie ook zijn plaats moet hebben, met voldoende duiding daarrond, in samenspraak natuurlijk met de verschillende strekkingen.
Ik denk dat we naar de toekomstige beheersovereenkomst de zaken toch mogen verfijnen. U laat die piste ook open op het einde van uw antwoord. We gaan dat zeker verder nauw bekijken. Ik weet niet wie er uiteindelijk zal komen, maar de verschillende levensbeschouwingen zijn ook uitgenodigd op een van onze hoorzittingen. We zullen hen dan ook vragen hoe zij het aanvoelen. U hebt nu immers het antwoord van de VRT, en de VRM zegt ook dat er geen probleem is, dat strikt genomen alles in orde is. Maar ik ben heel benieuwd hoe zij dat met één gezamenlijke woordvoerder zullen verwoorden, hoe zij dat de afgelopen vier of vijf jaar zelf ervaren hebben. We kunnen dan bekijken hoe we het eventueel kunnen verbeteren. Maar ik heb geen bijkomende vragen, ik denk dat uw antwoord op dit ogenblik voldoende openlaat om de zaken nog te verbeteren. Wij volgen het dus verder op.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Vooreerst dank aan collega Brouwers voor de vraag. Ik denk dat het een belangrijk thema is. We hebben het de afgelopen legislatuur vaak behandeld in de commissie. Het is goed om dat bij tijd en wijle nog eens op tafel te leggen en te bekijken of alles goed blijft gaan.
Minister, onze fractie zit op precies dezelfde lijn als u. U hebt dat standpunt goed verwoord. Ook voor ons behoort het absoluut tot de opdracht van de VRT om aandacht te hebben voor levensbeschouwing en religie, zonder dat het parlement of de minister zich moet inlaten met de redactionele aanpak of inhoudelijke keuzes ter zake. Dat behoort tot de autonomie van de VRT.
Collega Brouwers verwees nog eens naar de uitzendingen door derden. We moeten eerlijk toegeven dat die niet altijd even kwalitatief waren. Ik deel de bezorgdheid van collega Brouwers niet, als ze spreekt over homeopathische druppels. Ik denk dat er op dit moment genoeg aandacht gaat naar levensbeschouwing. Wij zijn zowel voorstander van vindbare, aparte programma’s over religie en levensbeschouwing als van aandacht in de reguliere programma’s. Dat is wat vergelijkbaar met het deltamodel dat er vroeger was voor cultuur. Het komt aan bod in programma’s als Touché, Interne Keuken enzoverder. Dat is denk ik ook een goede zaak. Maar dat is mijn aanvoelen. Zoals collega Brouwers ook aangeeft: binnenkort ontmoeten we de levensbeschouwelijke verenigingen. Ik kijk ook uit naar hun evaluatie. Die moeten we dan absoluut meenemen, denk ik, in de nieuwe beheersovereenkomst.
Ik wil ook even reageren. Ik heb een beetje een déjà vu-gevoel, ik denk mevrouw Brouwers en mevrouw Segers ook. We hebben er de vorige legislatuur een paar keer over gedebatteerd. In de beheersovereenkomst staat inderdaad heel duidelijk het volgende: “Levensbeschouwelijke strekkingen worden geïntegreerd in het aanbod van de publieke omroep, ook in een apart televisieprogramma en een vast onderdeel in een wekelijks radioprogramma. De VRT organiseert structureel overleg met de vertegenwoordiging van levensbeschouwelijke strekkingen.” Dat vindt u onder de doelstelling ‘De VRT draagt bij tot geïnformeerd burgerschap’. Wat mij betreft hoort dat ook thuis in de volgende beheersovereenkomst, als we het daarin hebben over identiteit en samenleven in een inclusieve samenleving. Inclusief houdt iedereen in, zowel zij die atheïst, niet-gelovig of agnost zijn als zij die geloven.
Ik vind het wel belangrijk dat er programma’s zijn waar dit ook eens ernstig aan bod komt. Ik heb dat de vorige keer ook gezegd: ik bedank voor het zoveelste debatprogramma, ik bedank voor het zoveelste infotainment waar dit eens wordt aangeraakt en waarbij dan gezegd wordt: ‘kijk, we hebben nog eens een priester gevonden’, of ‘kijk, die draagt een raar kleedje’ of van die toestanden. Ik kijk ook naar Iedereen Beroemd. Betekent dat dan dat de imam, de rabbi en de bisschop om ter snelst een ballon moeten opblazen tot hij ontploft ofzo, bij homo universalis? Ik trek het een beetje op flessen, neem me niet kwalijk.
Maar ik vind dat het ernstig zijn plaats mag krijgen. Dat geldt voor levensbeschouwing maar voor mijn part ook voor religie. Ik vind het in een inclusieve samenleving namelijk ook belangrijk dat, indien bepaalde religies bepaalde rituelen stellen, die ook uitgelegd worden. Ik heb gezien dat zondagvoormiddag, bijvoorbeeld bij een orthodoxe viering, ook uitgelegd wordt welke rituelen worden gesteld en om welke redenen. Dat kan alleen maar bijdragen, hoop ik dan, tot wederzijds begrip.
Maar ook van mijn kant: dank u wel voor het antwoord, maar het mag voor mij in de toekomst toch wat meer body hebben. Alleszins, ik vind dat we dat ook ernstig moeten bekijken, en dat mag gerust kritisch zijn. Ik vind het toch wel belangrijk dat dat ook gebeurt in de nieuwe beheersovereenkomst betreffende de taakstelling van de openbare omroep.
Minister Dalle heeft het woord.
Ik kan me aansluiten bij een aantal opmerkingen. Ik denk dat dat effectief zo is. Volgens mij is het een kwestie van complementariteit. Je hebt dus de beiden nodig. Enerzijds komt er af en toe echt exclusieve aandacht voor levensbeschouwing en religie op een heel diepgravende wijze, anderzijds lijkt het me ook goed dat het zelfs in luchtige programma’s geïntegreerd aan bod komt, zoals het ook in het leven van de mensen gebeurt. Maar we zullen dit punt zeker ook meenemen in de besprekingen rond de beheersovereenkomst en we zullen hier nog heel vaak op terugkomen. Ik denk dat dit een van de punten is die we zeker verder moeten bekijken.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Mevrouw Segers en ikzelf zeggen in dezen ongeveer hetzelfde. Ik wil me toch nog even verduidelijken: het is niet omdat ik sprak van homeopathische druppels dat dat niet belangrijk zou zijn. We hebben inderdaad de jongste jaren het vrij brede, verbredende aanbod wel gehad, maar het is, zoals iedereen hier ook al zei, een en-enverhaal. Voor de meerwaardezoeker is een wat meer diepgravend programma toch ook van belang. We kunnen het een beetje vergelijken met wat we inzake cultuur hebben gevraagd. Ook cultuur komt meer aan bod, maar echte cultuurprogramma’s, dat is natuurlijk weer wat anders. Het is een beetje hetzelfde met levensbeschouwing: niet alleen een verbredend, maar ook een verdiepend aanbod, en ook duidelijk herkenbaar en vindbaar. Ik denk dat men daarop allicht meer zal moeten inzetten, zodat dat misschien nog iets duidelijker tot uiting komt in de volgende beheersovereenkomst. Maar laten we daar misschien toch niet te veel op vooruitlopen, want we gaan de betrokkenen nog horen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.