Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Vraag om uitleg over het terugzenden van uitgevoerd plasticafval door Maleisië en omringende landen
Verslag
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Maleisië stuurde vorig jaar al 150 containers met illegaal geëxporteerd plasticafval terug naar de afzender, en kondigde deze week aan nog eens 110 containers terug te sturen. Naar België zouden binnenkort 8 containers vertrekken.
Na China beginnen steeds meer landen het plasticafval dat het westen daar dumpt terug te sturen. Dat afval wordt vaak helemaal niet verwerkt en zorgt voor heel wat milieuproblemen in de ontvangende landen.
Uit een recent rapport van Greenpeace blijkt dat België in 2018 22.000 ton plasticafval exporteerde naar Maleisië, daarmee prijken we op plaats 7 van grootste plasticafvalexporteurs naar Maleisië. Uit dit rapport blijkt bovendien dat het gaat over producten die eigenlijk thuishoren in onze pmd-zak: shampooflessen, wasmiddelen, waterflessen, enzovoort. De gevolgen zijn gekend. We hebben die ook een paar maanden geleden gezien in een reportage waarbij de export naar Turkije werd aangeklaagd.
Hebt u officiële informatie vanuit de Maleisische overheid over de containers die teruggestuurd zullen worden? Wanneer kunnen we die containers verwachten? Wat is de inhoud van die containers?
Hebben we zicht op welk bedrijf verantwoordelijk is voor de export van die containers?
Werden er al eerder containers met afval teruggestuurd? Uit welke landen? Hoe werd toen opgetreden?
Wie staat in voor de kostprijs en de verwerking?
Dat is dus alweer een schandaal rond plasticafval, wat toch wel vragen doet rijzen bij de cijfers rond de verwerking van plasticafval. Kloppen die cijfers wel? Op welke manier worden de recyclagecijfers vandaag berekend en gecontroleerd?
Zijn de afvalstromen echt traceerbaar?
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Zoals collega Schauvliege al aanhaalde, heeft Maleisië 150 containers teruggestuurd, waarvan er uiteindelijk 8 naar België terugkomen, aldus de minister van Milieu Yeo Bee Yin. Volgens de minister stonden de afvaluitvoerende landen en zeevaartmaatschappijen in voor de kost van de terugkeer. Maleisië staat met de maatregel niet alleen, ook Indonesië en de Filipijnen zonden al afval terug naar de afzenders.
Betreffen de vrachten voor België illegaal uitgevoerd plasticafval? Hebt u zicht op het aantal gerepatrieerde containers en de herkomstlanden?
Wat is de rol van de Vlaamse overheid bij het terugnemen van het afval of is dit enkel een zaak van de privébedrijven die exporteerden?
Wat zal er gebeuren met het geweigerde plasticafval?
Kent Vlaanderen een problematiek van het uitvoeren van illegaal plasticafval? Hebt u zicht op de omvang van het probleem en de importlanden? Wat ondernam u al aan initiatieven om dit tegen te gaan?
Minister Demir heeft het woord.
Ik zal sommige vragen samen beantwoorden, andere vragen apart.
Heb ik zicht op officiële informatie vanuit de Maleisische overheid over de containers die teruggestuurd worden? Er zijn twee officiële aanvragen gekomen vanuit de Maleisische overheid. De eerste hebben wij rechtstreeks ontvangen via de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Het betreft de terugzending van zeven containers met kunststofafval. De tweede werd ons doorgestuurd door de Franse overheid. Het betreft de terugzending van twee containers, eveneens met kunststofafval.
Wanneer kunnen we die containers verwachten? De vermoedelijke datum van aankomst is pas bekend, zodra we weten op welk schip in Maleisië de containers geladen worden.
Wat is de inhoud van die containers? Het gaat om containers geladen met kunststofafval. De containers zullen bij aankomst in Antwerpen visueel geïnspecteerd worden door de omgevingsinspectie.
Hebben we inzicht in welk bedrijf die containers geëxporteerd heeft? De betrokken bedrijven staan vermeld op het verplichte document dat bij grensoverschrijdende transporten van groenelijstafval aanwezig moet zijn.
Werden er al eerder containers met afval teruggestuurd? Uit welke landen? Hoe werd toen opgetreden? De omgevingsinspectie heeft sinds september 2019 meldingen ontvangen van verschillende terugzendingen vanuit Maleisië naar de haven van Antwerpen. Daarnaast zijn er ook terugzendingen vanuit Indonesië. De teruggezonden containers werden bij aankomst in Antwerpen door de omgevingsinspectie visueel geïnspecteerd. Na controle moet de opdrachtgever een legale bestemming zoeken voor de afvalstoffen.
Als de afvalstoffen uit een andere EU-lidstaat afkomstig zijn, maakt de omgevingsinspectie, in samenwerking met de OVAM en de bevoegde autoriteiten van het land van herkomst, afspraken met de opdrachtgever voor terugzending van de containers naar het land van herkomst. Het is dan aan de bevoegde autoriteiten van het land van herkomst om erop toe te zien dat de opdrachtgever de gepaste maatregelen neemt.
Zijn de afvalverwerkingsstromen traceerbaar? Kloppen de cijfers wel? Mevrouw Schauvliege, het is inderdaad zo dat er momenteel een onvolledig zicht is op de volledige verwerkingsketen van kunststofafval. Dit geldt zeker voor afvalstoffen die volgens de Europese Verordening die het overbrengen van afval regelt, zonder toelating kunnen worden uitgevoerd voor een nuttige toepassing, mits ze worden begeleid door een verplicht identificatieformulier. Propere kunststoffen horen tot die categorie. Ik wil in de toekomst dan ook een duidelijker beeld krijgen op de productie en verwerking van kunststofafval. In het toekomstig Uitvoeringsplan Kunststoffen is een expliciete actie opgenomen om een beter en vollediger zicht te krijgen op de verwerking van kunststofafval, dit zowel in Vlaanderen als in het buitenland.
Valipac heeft recent een systeem uitgewerkt met overeenkomsten om de traceerbaarheid van bedrijfsmatig verpakkingsafval te verbeteren. Dit voorjaar zal al 80 procent van het verpakkingsafval dat wordt geëxporteerd, via traders lopen waarmee een dergelijke overeenkomst werd getekend, en waarvan de eindbestemming dus gekend is. De recyclagepremie zal niet meer worden toegekend voor afval dat via traders gaat zonder overeenkomst.
Export van dergelijk verpakkingsafval dat niet voldoende traceerbaar is, wordt niet opgenomen in de recyclagecijfers. Zo heeft de Interregionale Verpakkingscommissie (IVC) voor 2018 de recyclagecijfers met 8276 ton verlaagd omdat de eindrecycleerder onbekend was of de kwaliteit niet voldoende gespecificeerd.
Wat is de rol van de Vlaamse overheid bij het terugnemen van het afval? Of is dit enkel een zaak van de privébedrijven die exporteerden? De procedures voor het terugzenden van de afvalstoffen zijn geregeld via de Conventie van Bazel en de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA). De verantwoordelijkheid voor het terugnemen ligt bij de opdrachtgever die de regelingen voor de export van de afvalstoffen heeft getroffen. De omgevingsinspectie, in samenwerking met de OVAM, staat in voor het administratief begeleiden en opvolgen van deze terugzendingen in samenspraak met de bevoegde autoriteiten in het land van herkomst.
Wat zal er gebeuren met het geweigerde plasticafval? Na visuele controle van de kwaliteit van het kunststofafval bij aankomst in Antwerpen, zal de opdrachtgever in samenspraak met alle betrokken partijen een legale bestemming voor het afval moeten voorzien.
Kent Vlaanderen een problematiek van het uitvoeren van illegaal plasticafval? Afval wordt uitgevoerd conform de EVOA. Indien het afval voldoet aan een zekere kwaliteit kan dit via een eenvoudige procedure worden geëxporteerd, op voorwaarde dat het land van bestemming ook akkoord gaat om deze procedure te hanteren. Het al dan niet legaal exporteren is in dit geval afhankelijk van de vraag of de inhoud van de containers overeenkomt met de kwaliteit zoals op de documenten is bepaald.
Specifiek voor België is dit aspect nog complexer omdat België ook vaak een doorvoerland is en in die zin nog minder zicht heeft op herkomst, samenstelling en bestemming van het afval.
Ik onderken alleszins dat er een gebrekkig zicht is op de volledige verwerkingsketen van kunststofafval. Ik ben het eens met u allebei, vandaar dat ik een expliciete actie plan om een beter en vollediger zicht op de verwerking van kunststofafval te bekomen, niet alleen in Vlaanderen, maar ook in het buitenland.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, ik ben natuurlijk tevreden dat u inspanningen gaat leveren om de recyclagestroom in beeld te brengen of om een beter zicht te krijgen op de export van plasticafval. Op een vraag in november hebt u aangegeven dat u van Vlaanderen een recyclagehub wilt maken. Over die aankondigingen waren we heel tevreden. U vond dat het de taak was van een welvarend land om zelf zijn afval te verwerken. Dat lijkt mij ook vanzelfsprekend. Hoe ver staat u met die plannen? Zijn er al inspanningen geleverd? Zijn er al contacten gelegd om dat verder uit te bouwen? Kunt u ons daar meer informatie over geven?
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Minister, ik begrijp dat het moeilijk is om een zicht te hebben op herkomst, samenstelling en bestemming van afval, zeker ook omdat het vaak gaat over containers waarvoor wij een doorvoerland zijn. Als u zegt dat het toekomstig Uitvoeringsplan Kunststoffen 2020-2025 in een concrete aanpak gaat voorzien, dan is dat zeer positief.
Ik sluit aan bij collega Schauvliege met de vraag hoe die timing er precies uitziet en hoe we exact zicht gaan krijgen op de controle voor de containers waarvoor wij een doorvoerland zijn.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw uitgebreide reactie. Ik wil me graag bij de vraagstellers aansluiten, want dit is een zeer grote problematiek die een grondige aanpak vereist. Het is niet de eerste keer dat we het hierover hebben. Dat duidt op het belang van het dossier. U hebt meermaals in uw antwoorden benadrukt hoe belangrijk het is een duidelijk zicht op de traceerbaarheid van de afvalstromen en op de productie en de verwerking van het plasticafval te hebben. U hebt uiteraard groot gelijk.
Het is belangrijk dat we de recyclagegraad naar boven halen. Dat is het belangrijkste wat u in dit verband zeker en vast moet doen. Tijdens een vorige commissievergadering hebt u benadrukt dat u van Vlaanderen een recyclagehub wilt maken. Wij staan daar heel hard achter. We kijken ernaar uit en we willen heel graag met u samenwerken om dit te verwezenlijken.
Het is natuurlijk belangrijk niet enkel naar Vlaanderen te kijken. Uit de vraagstelling in verband met Azië en onze buurlanden is duidelijk gebleken dat deze problematiek heel breed is. De problematiek van de recyclagehub moet echt breder dan Vlaanderen worden benaderd.
Ik kijk uit naar de belangrijke hoorzitting die we in de toekomst over verwerking en recyclage zullen houden. Misschien zullen we dan nieuwe inzichten krijgen in bijkomende innovatieve initiatieven die u of wij in de toekomst zullen kunnen nemen.
Minister Demir heeft het woord.
Het ontwerp van uitvoeringsplan betreffende de kunststoffen is bijna klaar. Ik hoop dat ik hiermee binnenkort naar de Vlaamse Regering kan trekken. Het zal een volledige verwerkingsketen van het kunststofafval inhouden. De inzameling, de kwaliteit, de verwerking en alles wat we in Vlaanderen met betrekking tot recyclage willen doen, zullen hier een onderdeel van vormen.
Wat we al hebben gedaan, is de bestekken aanpassen om pmd-afval sowieso hier te laten sorteren. We voeren momenteel ook gesprekken met grote kunststoffenproducenten over investeringen waardoor kunststoffen hier kunnen worden gerecycleerd en niet worden uitgevoerd. Die gesprekken lopen momenteel en ik hoop op een positieve uitkomst.
Ik hoop ook snel met het definitief uitvoeringsplan naar de Vlaamse Regering te kunnen gaan.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, ik ben voorlopig tevreden met uw antwoord. Ik kijk uit naar het ontwerp van uitvoeringsplan betreffende kunststoffen. Ik veronderstel dat dit onder meer tijdens de hoorzitting zal gebeuren.
Het feit dat we met drie het woord hebben genomen, bewijst dat deze problematiek iets is waarmee mensen echt bezig zijn. Het kan niet dat we ons afval zo maar in andere landen en op andere markten dumpen. We dragen op dat vlak een immense verantwoordelijkheid en we moeten dit heel duidelijk in kaart brengen.
In die zin kijk ik uit naar het uitvoeringsplan. Hopelijk zullen we dan een helder beeld op de afvalstromen krijgen en zullen we kunnen zien welke acties we moeten ondernemen om die afvalstromen te verminderen en op een milieuvriendelijke wijze te hanteren.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Ik denk dat duidelijker is geworden hoe belangrijk het is. De bewustwording groeit en er is een draagvlak om een beter zicht op de afval- en plasticstromen te krijgen.
Het gaat hier nu over acht containers op 11,1 TEU binnen de haven, maar dat is dan vanuit Maleisië. Het is misschien ook interessant om een beter zicht te krijgen op het totaal van de andere landen. Dit is zeker iets om verder op te volgen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.