Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Minister, het instrument van duolegaten wordt gebruikt om iemands nalatenschap over te laten waarbij een gedeelte naar een goed doel gaat en een ander gedeelte via een fiscaal gunstig tarief naar de erfgenamen. De Vlaamse Regering heeft in het regeerakkoord en later ook in de begroting een hervorming hieromtrent opgenomen. Het gaat om een hervorming en dus niet om een afschaffing, waarbij het zuiver altruïstisch karakter van de duolegaten wordt hersteld.
Dit is al vaker aan bod gekomen in deze commissie. Ik heb daar twee korte vragen over. De eerste vraag gaat over de huidige stand van zaken. Er is in de begroting in een opbrengst van deze hervorming voorzien van 75 miljoen euro vanaf 1 januari 2021. Rekening houdend met de betaaltermijnen en de verwerkingstijden van dossiers betekent dit dat de regeling in principe zou moeten ingaan vanaf 1 juli 2020. Rekening houdend met de parlementaire weg die de regelgeving in deze commissie en later in de plenaire zitting moet lopen, is er wel enige urgentie ontstaan. Wat is de stand van zaken? Wanneer zal er duidelijkheid zijn over de finale regeling? Is er al zicht op de grote lijnen, zoals de inwerkingtreding en het verlaagd tarief?
Mijn tweede vraag betreft het gunsttarief voor goede doelen. Er is aangekondigd dat dit onderzocht zou worden. Luc Sels, rector van de KU Leuven – fijne man en oud-professor van mij –, verwees in de hoorzitting met enkele rectoren over de toekomst van het hoger onderwijs van 9 januari 2020 naar dat gunsttarief. Hij zei dat daarover gesprekken liepen met het kabinet en dat die in een finale fase zijn. Hij zei dat er spoedig nieuws zou komen over een gunsttarief, specifiek voor universiteiten of in het algemeen. Wat is de stand van zaken omtrent het gunsttarief? Voor wie zou het gelden? Is daar al enige duidelijkheid over?
Minister Diependaele heeft het woord.
Het klopt dat we daar inderdaad hard mee bezig zijn. Ik wil eerst duidelijk stellen dat het instrument van duolegaten niet illegaal of fraudeleus is en zelfs niet ‘er de kantjes van af lopen’. Het is perfect legaal. Het is wel een vorm van fiscale planning en dat willen we eruit halen. U zult mij ook nooit horen zeggen dat dit een optimalisatie is, want ook dat heeft een pejoratieve bijklank. Daar wil ik het niet over hebben. Het is wel een fiscale planning die perfect legaal is en waar goede doelen een graantje – of meer dan een graantje – van meepikken. Met het systeem dat we nu willen uitwerken, willen we dat deel fiscale planning eruit halen, maar willen we er wel voor zorgen dat die goede doelen zo weinig mogelijk aan inkomsten verliezen. Dat is het oogmerk van de constructie die we willen opzetten.
De bedoeling is dus om mensen te overhalen om rechtstreeks te legateren, om dat niet via een duolegaat te doen en om ervoor te zorgen dat dat onmogelijk wordt. We willen er wel voor zorgen dat ze nog de bereidheid hebben om te schenken aan goede doelen.
Het klopt dat we mikken op een inwerkingtreding vanaf 1 juli 2020, over enkele maanden dus. Dat moet mensen de kans geven om eventueel nog bijsturingen te doen. Ik kan me perfect voorstellen – en ik hoor dat ook in het overleg met de goede doelen en de tussenagenten zoals testament.be en de notarissen – dat een overgrote meerderheid van de mensen dit instrument gebruikt als gevolg van de fiscale planning en veel minder voor het altruïstische gedeelte om te legateren aan een goed doel. Daarom moeten we de mensen voldoende tijd geven om eventueel bij te sturen, alhoewel we natuurlijk graag hebben dat er nog altijd een deel naar die goede doelen gaat. We willen hun zo weinig mogelijk afpakken.
Dat overleg met het middenveld loopt momenteel. Ik kan weinig zeggen over wat dit concreet inhoudt. Ik kan me voorstellen dat u dat wilt weten, maar ik wil een akkoord met de collega's alvorens daarmee naar buiten te komen. Dat overleg betreft ook het verlaagd tarief voor legaten aan goede doelen, want de twee worden samen bekeken. Ik hoop dit zo snel mogelijk voor te leggen op de ministerraad.
U hebt het over de behandeling in het parlement, en dat heeft zeker zijn waarde, maar in fiscale aangelegenheden mogen we daarover al vroeger communiceren om het voorstel van regelgeving duidelijk te maken. We hebben dat bijvoorbeeld ook gedaan bij de woonbonus. De rechtspraak staat dat ook toe. De woonbonus is uiteindelijk maar afgeschaft met het programmadecreet dat eind december is goedgekeurd, maar we hebben dat al vroeger gecommuniceerd om ervoor te zorgen dat de mensen weten waaraan ze toe zijn. We hebben daar toen ook een discussie over gehad met mevrouw Van dermeersch, maar dat is de normale gang van zaken. Over de principiële beslissing – het voorstel dat we zelf doen dus – zullen we al communiceren naar het middenveld, naar de goede doelen.
U had nog een vraag over de inkomsten en verwees naar rector Luc Sels. We gaan kijken hoe we die goede doelen zoveel mogelijk kunnen vrijwaren, maar het is veel moeilijker om een onderscheid te maken tussen welke goede doelen wel en welke niet. We moeten daarin het juridisch gelijkheidsprincipe respecteren. We zullen niet anders kunnen dan een regeling uit te werken die onderbouwd en gemotiveerd is. Ik denk ook niet dat u er voor pleit om universiteiten wel een voordeel te geven. Dat gaat niet. We krijgen er heel wat over de vloer, zoals het Rode Kruis, het Kinderkankerfonds enzovoort. Al deze zaken gaan ons ter harte. We hebben niet de intentie om die te raken.
Het voorstel wordt momenteel uitgewerkt voor de regering. We werken zo snel mogelijk, maar ik kan er geen precieze datum op plakken. We hebben wel heel duidelijk afgesproken dat als het voorstel er is, we het zullen doorpraten met de goede doelen om ook hen op de hoogte te brengen van de plannen.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Zoals u terecht aanhaalt, is rechtszekerheid enorm belangrijk voor heel wat actoren. U hebt ze opgesomd. Ik ben blij dat we dat kunnen bieden, zelfs vóór de regelgeving in werking treedt. Ik wist niet dat daar afspraken of wettelijke regelingen voor waren, maar dat is een goede zaak.
Ik stel de vraag naar de gunsttarieven omdat we moeten vermijden dat er een onderscheid komt tussen verschillende categorieën, zoals universiteiten, goede doelen, voorzieningen voor mensen met een beperking. We moeten ook vermijden dat er een discrepantie ontstaat tussen private en publieke goede doelen of instellingen die voorheen heel hard hebben ingezet op duolegaten. Het is zaak om er op een zo algemeen mogelijke neutrale manier naar te kijken en ervoor te zorgen dat dat gunsttarief niet voor een nieuw onderscheid zorgt of voor nieuwe vormen van fiscale optimalisatie. Dat is heel belangrijk, en ik ben blij dat u daar aandacht voor hebt. We zullen dit verder opvolgen in de komende maanden.
De heer Van Peteghem heeft het woord.
Minister, het is inderdaad goed dat u wat toelichting geeft. In het regeerakkoord staan over die duolegaten een aantal zaken. In eerste instantie willen we ervoor zorgen dat die goede doelen nog altijd hun middelen krijgen. In tweede instantie willen we ervoor zorgen dat de fiscale optimalisatie of de fiscale planning verdwijnt. U gaf aan dat de fiscale planning de voornaamste reden is waarom mensen een duolegaat inzetten. Een derde punt is dat de opbrengsten van de herziening in lijn moeten liggen met de gemaakte voorspellingen, namelijk ongeveer 75 miljoen euro. Volgens mij zijn die drie doelstellingen niet zo eenvoudig met elkaar te linken.
Daarom is het belangrijk om op een doordachte manier te werken. Ik heb daar alle vertrouwen in en ik vind het ook zeer goed dat u daarvoor in overleg bent met de verschillende goede doelen.
In het verleden hebben we al het voorstel gedaan van de bestfriendsregeling. U was daar niet direct een voorstander van om een goed doel als ‘best friend’ te bestempelen om een lager tarief te krijgen. Ik heb begrepen dat u zegt dat u eventueel het huidige tarief van 8,5 procent sterk naar beneden wilt halen. We zijn er uiteraard voorstander van om de legaten aan goede doelen extra te stimuleren. Als we echter die erfbelasting sterk naar beneden halen, dan moeten we er uiteraard voor zorgen dat de schenkbelasting die vandaag lager is dan de erfbelasting aan goede doelen, ook lager blijft. Want het is voor een goed doel veel belangrijker om middelen te blijven krijgen als een schenking dan middelen eenmalig te krijgen op het moment dat er een legaat zal worden uitgekeerd.
Dat zullen de gevoeligheden zijn waarmee u ongetwijfeld rekening zult houden, maar die wel belangrijk zijn om in het oog te houden.
Minister Diependaele heeft het woord.
Wat betreft de inkomsten van de goede doelen zullen we er ons best voor doen. Ik heb me daar niet toe verbonden, maar het is niet de bedoeling om hun iets af te nemen. Het is alleen maar de bedoeling om de fiscale planning weg te halen, want daar zit inherent – dat wordt ook bevestigd door zeer veel deskundigen – een onrechtvaardigheid in tegenover de samenleving in haar totaliteit. Dat deel willen we eruit. Wat dat zal doen ten aanzien van de inkomsten van de goede doelen, valt nog te bekijken. Het enige wat ik kan zeggen, is dat we ons uiterste best doen om ervoor te zorgen dat ze zo weinig mogelijk – als het lukt zelfs niets – verliezen. We hebben daar een idee over en zijn dat aan het uitwerken. Wat het uiteindelijke effect zal zijn, zal pas blijken in de praktijk. We zullen ervoor moeten zorgen dat de incentive om te blijven legateren aan goede doelen zo groot mogelijk blijft.
Het lagere tarief voor goede doelen als compensatie voor het afschaffen van het duolegaat is nog iets anders dan die bestfriendsregeling. Die bestfriendsregeling is een specifiek gevolg van de aanpassing van het erfrecht die in het federale parlement is doorgevoerd. Ook die regeling is afgesproken in het kader van de regeringsvorming, maar dat zijn twee gescheiden zaken die afzonderlijk bekeken moeten worden.
Dan nog iets over de schenkbelasting. We hebben met verschillende mensen gepraat. Het al of niet schenken na het verlies van een dierbare aan bijvoorbeeld het Kinderkankerfonds, is een vrij emotioneel gegeven. Dat is iets anders dan je vermogen legateren eenmaal je er niet meer bent. Dat vraagt voor veel mensen een andere ingesteldheid. Ik ben er niet helemaal zeker van of we er effectief aan moeten vasthouden dat de schenkbelasting altijd lager moet zijn dan het tarief dat men betaalt bij legateren, want het wordt gedaan vanuit een andere ingesteldheid. Maar goed, het valt nog te bekijken waar we daarmee landen, en ik ben er zeker van dat we dat debat nog zullen voeren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.