Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
– Miranda Van Eetvelde treedt als voorzitter op.
Op zaterdag 19 januari meldden verschillende media, onder andere de VRT, De Morgen en De Tijd, dat onze cultuurhuizen de alarmbel luiden. Steeds vaker ondervinden cultuurhuizen problemen om professionele artiesten uit landen buiten Europa naar België te krijgen voor voorstellingen. Vooral samenwerkingen met artiesten of groepen uit Afrika of Azië lopen moeizaam omdat deze personen vaak geen visum krijgen. Onder andere Nederlands Toneel Gent (NTGent), Vooruit en Campo klagen dit probleem aan.
Deze week schrapte NTGent de voorstelling ‘Histoire(s) du Théâtre II’ omdat drie van de Congolese dansers geen visum krijgen om naar België te reizen. De cultuurhuizen benadrukken dat dit helaas geen alleenstaand geval is en dat de problematiek ruimer is dan enkel Congo. De problematiek strekt zich uit naar andere Afrikaanse landen en naar Azië, bijvoorbeeld ook Syrië.
In De Tijd van 19 januari 2019 gaf u aan de VRT toe het probleem te kennen maar er weinig aan te kunnen doen. U zei toen: “Het vrij verkeer van mensen ligt vandaag moeilijker dan tien jaar geleden.”
Omdat diversiteit en samenwerking met landen buiten Europa een belangrijke waarde heeft voor de cultuurhuizen en voor onze kijk op cultuur, lijkt het mij van groot belang dit hier aan te kaarten. Daarom heb ik de volgende vragen.
Hebt u zicht op hoe groot de impact is voor de Vlaamse cultuurhuizen, naast deze die in de media zijn genoemd?
Hebt u daarover al overleg gehad met uw federale collega’s die hiervoor bevoegd zijn? Zo niet, plant u een dergelijk overleg? Op welke termijn?
Welke stappen hebt u al gezet om tot een oplossing te komen?
Hebt u er zicht op of dit zich ook voordoet in de omgekeerde richting, namelijk dat artiesten van België moeilijkheden hebben om aan een visum te geraken voor landen buiten Europa? Deze week nog was er het bericht dat Coely en SX dezelfde noodkreet slaakten.
Minister Gatz heeft het woord.
Een tiental instellingen en huizen informeerden me de afgelopen jaren over visumproblemen. Daarop heb ik Cultuurloket gevraagd om te bekijken welke problemen er generiek ervaren worden en hoe instellingen met de visumaanvraag voor buitenlandse artiesten omgaan, en om de sector vervolgens op een heldere manier hierover te informeren. Cultuurloket heeft de basisinfo om een visum aan te vragen voor buitenlandse artiesten al op zijn website geplaatst. Ik wacht dus nog op het bredere plaatje en ik zal daarover in debat gaan met een aantal cultuuractoren in NTGent, wellicht volgende week.
Mijn administratie heeft samen met Cultuurloket in november 2018 al een overleg gehad met de Federale Overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken. Een overleg met de Dienst Vreemdelingenzaken is gepland in de eerste helft van februari.
Daarnaast vond tijdens mijn recente zending naar Marokko hieromtrent een overleg plaats tussen mijn diensten en de respectieve consuls. Er schijnen twee elementen meer naar voren te komen. Congo is een heel specifiek probleem waar ik nu geen uitspraken over zal doen. Ik weet niet of ik daar over de krachten zal beschikken om de diplomatieke relaties te kunnen verbeteren. We zullen dat nader bekijken. Ook bij Marokko hoorden we recent een aantal klachten. De werkvergadering in Marokko leverde alvast toch op – we zullen dat allemaal verzamelen en ik wil die gegevens delen met de commissie – dat wanneer men tijdig een visum aanvraagt, het over het algemeen wel lukt. De geweigerde aanvragen voor visa voor artiesten liggen lager dan voor anderen. Dat is wat men ons daar heeft gezegd. Met andere woorden: 40 procent van de visa-aanvragen van Marokkaanse burgers wordt geweigerd en ‘maar’ 20 procent wanneer het gaat over kunstenaars. In die zin zei men ons ook op het consulaat dat tijdige aanvragen zeer belangrijk zijn, waarmee ik het probleem niet enkel daartoe wil herleiden. Deze elementen wil ik u al meegeven en zullen we verder in de diepte bekijken.
De stappen die ik ondernomen heb, heb ik hierboven al geschetst. Er is wel degelijk een opdracht aan Cultuurloket gegeven om dit dieper uit te klaren en de contacten met de federale overheidsdiensten te intensifiëren. We willen alvast zeker alle betrokken partijen beter informeren over de juiste procedures enerzijds en over de specificiteit van de culturele sector anderzijds, indien mogelijk.
– Bart Caron treedt als voorzitter op.
Er zijn mij een beperkt aantal gevallen bekend waar artiesten uit België moeilijkheden hadden om een visum te verkrijgen voor een land buiten Europa. In 2017 werd bijvoorbeeld een aantal artiesten de toegang geweigerd tot de VS, waaronder Coely en SX. Ik ben toen meteen met de sector in overleg gegaan om het probleem in kaart te brengen, om te bekijken wat er precies aan de hand was en om te bekijken wat mogelijk was om zo’n situaties in de toekomst te vermijden en de sector beter te informeren. Poppunt vzw zette vervolgens alles op een rijtje op haar website.
Ook voor China ondervonden artiesten moeilijkheden om een visum te krijgen. Dit kaartte ik aan in het kader van mijn zending naar China in het najaar van 2018. Hier werd wel degelijk een passage opgenomen in het nieuwe werkprogramma voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media met China voor 2019-2022. Dat werd tijdens de zending ondertekend. Dat is dus echt een engagementsverbintenis om het probleem van de wederzijdse papieren voor het reizen van artiesten op te lossen.
Ik probeer zicht te krijgen op het probleem in de diepte. Ik heb daarvoor een goede partner, namelijk Cultuurloket. Ik heb daarover volgende week in Gent nog een debat met de cultuursector. We hopen de komende weken een exact zicht te krijgen op waar de problemen liggen en hoe we die kunnen verbeteren.
Ik hoef u niet te zeggen dat we in een wereld leven waarin het vrije verkeer van personen tijdens de voorbije vijf jaar meer onder druk staat dan daarvoor. Dat heeft te maken met allerlei factoren, onder meer met terrorisme. Ik hoop dat we het vlotte verkeer van mensen in het algemeen en artiesten in het bijzonder kunnen blijven garanderen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, het laatste punt dat u aanhaalt, is terecht. We leven echt wel in een bange wereld, waar het vlotte verkeer van mensen onder druk komt te staan. Dat is wel heel cruciaal voor de wereldvrede – laat me maar de grote woorden gebruiken. De culturele sector opereert bij uitstek zeer internationaal. Dat daar beperkingen op worden gelegd die steeds duidelijker te voelen zijn, is een heel trieste zaak.
Ik ben bijzonder verheugd te horen dat u de koe bij de horens vat en dat u de opdracht hebt gegeven aan Cultuurloket. Het overleg van uw administratie met de FOD en de Dienst Vreemdelingenzaken is ook een heel belangrijk signaal.
Ik ben er ook verheugd over dat u op uw recente zendingen naar Marokko en China de zaak op tafel hebt gelegd. Het is inderdaad ‘the way to go’ om bij overeenkomsten, zoals u deed in China, een wederzijds engagement op te nemen.
Er is ook de weg andersom. Als je leest dat Coely en SX die naar South by Southwest wilden gaan hun droom zien uiteenspatten, dan is dat bijzonder triest. Het is goed dat u daar de schouders mee onder zet.
De heer Meremans heeft het woord.
Aangezien het vandaag Gedichtendag is, heb ik ook iets voorbereid. We gaan even terug naar 1977. Ik was toen bijna 10 jaar. De BRT – de huidige VRT – had toen een grote impact op de huisgezinnen, vooral bij ons thuis, met de Wies Andersen Show. Wie kent dat nog? Daarin werd ik geconfronteerd met een leuke man, van wie ik niet wist dat hij ook een dichter was. ‘Ons moeder’ was in alle staten toen na ‘gelukkig getrouwd’ ook de term ‘gelukkig gescheiden’ bovenkwam, wat zorgde voor enige consternatie. Wij waren ook een literair gezin. Ook is een boek van Hugo Claus plotseling verdwenen uit de bibliotheek toen iemand ontdekte dat hij een relatie had met een zekere Sylvia Kristel. Dat waren andere tijden. Die dichter sprak me toen wel aan. Hij leefde snel en is jammer genoeg vrij vroeg aan zijn eind gekomen door een ongeval met zijn nieuwe zwarte Alfa Romeo. Ik heb het dan natuurlijk over Paul Snoek, de betreurde dichter. Ik had de keuze tussen een sportgedicht en een erotisch gedicht, maar ik ga het veilig houden. (Opmerkingen)
Moet ik het erotisch gedicht voorlezen? Ik neem het schuim van mijn mond. Ik wou veilig spelen met ‘Een zwemmer is een ruiter’, maar het publiek bepaalt. Zo gaat dat in een democratie.
Vijfde gedicht voor Maria Magdalena
Van je eerste tot je laatste lichaam,
liefste, laat mij al de minnaars zijn.
Eerst de jonge danser, zacht en eenzaam,
die je speeksel zoekt en drinkt als wijn.
Later de gevreesde die zijn mieren
jaagt van hoer naar hoer, tot onze schade.
Soms de sterke met verstilde spieren,
hemelsbreed van blijdschap en genade.
Laatst de vader die het zaad zal dragen,
van je vrucht de vruchteloze pijn,
en aan al je lichamen zal vragen:
liefste, laat mij de geliefde zijn.
Dan nu terug naar de samenwerking van Vlaamse cultuurhuizen met buitenlandse artiesten. Het gebeurt niet enkel in cultuur. Ik heb ook contacten met clubs – het gaat dan niet over voetbalclubs – die soms problemen ervaren met visa van buitenlandse spelers die naar hier komen. Dat zijn geen spelers uit Afrika of Azië, maar uit landen die wij beschouwen als westers. Ook daar is er soms een probleem.
We leven inderdaad in een gewijzigde tijd. Onze diensten zijn waakzamer. Dat is nu eenmaal de consequentie. Er zijn een aantal redenen waarom een visum kan worden geweigerd, en dat zijn niet zomaar redenen. Minister, u bewandelt de juiste weg door na te gaan hoe we dit kunnen faciliteren en verbeteren.
Ik heb u ook gehoord toen u op het nieuws zei dat in bepaalde landen, zoals Congo, de binnenlandse situatie toch anders is.
Dat heeft natuurlijk ook wel gevolgen voor allerlei uitwisselingen. Dat zal waarschijnlijk met andere landen ook zo zijn.
U zult contact opnemen met die landen en bekijken hoe akkoorden kunnen worden gesloten of gefaciliteerd. We moeten er natuurlijk wel rekening mee houden dat er een aantal landen zijn waarvan we kunnen zeggen – en ik druk mij dan nog voorzichtig uit – dat het niet echt stabiele landen zijn, met een stabiel regime. Dat heeft consequenties waarmee onze cultuurhuizen rekening moeten houden.
Het is inderdaad vaak ook wel zo dat het, indien men de zaken tijdig aanvraagt, meestal wel in orde komt. Maar het heeft ook te maken met de interne diensten van het land zelf, waar een en ander fout kan lopen, en waaraan wij vanuit Vlaanderen, vanuit België niets kunnen doen.
Ik denk in elk geval dat u de juiste weg volgt. U hebt onze steun om dat geval per geval te bekijken en te pogen dat te faciliteren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.