Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Gryffroy heeft het woord.
De energiefactuur blijft een belangrijk aandachtspunt. Het bedrag dat men effectief betaalt, is afhankelijk van het contract dat wordt gesloten. Sinds de vrijmaking van de energiemarkt in 2003 kunnen de consumenten zelf beslissen over bij wie ze energie willen aankopen. Zo kan men kiezen voor de beste voorwaarden of de aangepaste voorwaarden met de beste tarieven. De Vlaamse overheid stimuleert deze slimme overschakeling.
De V-test is daar een handig instrument om de verschillende elektriciteits- en aardgasproducten van alle energieleveranciers objectief te kunnen vergelijken.
In de praktijk stellen we vast dat de kleine lettertjes vaak over het hoofd worden gezien. Wie een contract tekent, moet zich daarvan bewust zijn. Daar knelt nu juist het schoentje. We stellen vast dat niet iedereen zich voldoende bewust is van de voorwaarden van het contract, het eigen verbruik of de eindafrekening.
De Vlaamse energieregulator heeft de resultaten van de Marktmonitor 2018 gepubliceerd. Dat is een bevraging bij duizend gezinnen en duizend bedrijven en geeft interessante informatie over de energiemarkt en de attitude van de gezinnen en de bedrijven weer in een rapport.
Uit de conclusies kunnen we afleiden dat 67 procent van de gezinnen en 71 procent van de ondernemingen aangeeft dat ze zich voldoende geïnformeerd voelen. Dat is een daling tegenover 2013, toen sprake was van 82 procent van de gezinnen en 84 procent van de ondernemingen die zich voldoende geïnformeerd voelden. Tevens moeten we uit de conclusies vaststellen dat 39 procent van de gezinnen het foute gevoel heeft dat de prijs voor elektriciteit is gestegen, en bij ondernemingen is dat zelfs meer dan 39 procent, is dat 41 of 42 procent. De regulator concludeert daaruit dat tal van gezinnen misschien nog beschikken over een contract dat de algemene prijstrend niet volgt.
We zien dat tal van organisaties en overheden de Vlamingen willen overtuigen om te investeren via groepsaankopen, of niet alleen om te investeren, maar ook om te willen aankopen via groepsaankopen. Deze hebben een grote impact op de energiemarkt, maar er blijkt eveneens dat deze niet steeds de doelstelling waarmaken en dus niet de beste voorwaarden kunnen aanbieden.
De federale regulator (CREG) wenst dat zijn wettelijke bevoegdheden uitgebreid worden zodat ze consumenten systematisch kan informeren over groepsaankopen voor gas en elektriciteit. Voor alle duidelijkheid: wij zijn er geen voorstander van dat deze bevoegdheden bij de federale energieregulator daarvoor uitgebreid zouden worden. Dan kan het even goed naar de Vlaamse regulator gaan, ik denk dat dat duidelijk is. Maar we zien ook dat de Vlaamse regulator de groepsaankopen verder onderzoekt, en die geeft aan dat de grote groep van slapende energieverbruikers niet wordt aangesproken door die groepsaankopen.
Daarom heb ik volgende vragen. Hoe zult u het probleem van de slapende energieverbruikers aanpakken?
Op welke manier kunnen we de consumenten beter sensibiliseren om steeds te opteren voor het meest voordelige energiecontract?
Hoe kunnen we de groepsaankopen transparanter maken en de betrokkenen beter informeren over de bepalingen en de voorwaarden?
Wat is uw reactie op de vraag van de federale regulator om de wettelijke bevoegdheden uit te breiden?
Minister Tommelein heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, u weet net als ik dat we in Vlaanderen al jarenlang inzetten om de energieafnemers te sensibiliseren, en er komen inderdaad een aantal signalen uit de VREG Marktmonitor waarover we ons moeten beraden.
Het sensibiliseren is met succes gebeurd, zoals blijkt uit de hoge activiteitsgraad van zowel bedrijven als gezinnen op het vlak van het overstappen naar een andere energieleverancier.
Maar ik heb inderdaad ook vastgesteld dat bepaalde klanten, voornamelijk ook kwetsbare groepen, moeilijker te activeren zijn, ondanks onze inspanningen die in het verleden gevoerd werden om bijvoorbeeld de V-test te promoten via de website van het Vlaams Energieagentschap, via energiesparen.be, maar ook via de website van de Vlaamse regulator. Op het terrein merk ik dat het zeker niet alleen kwetsbare groepen zijn die moeilijk te activeren zijn. Er zijn nog anderen, individuen dan meestal, die moeilijk te activeren zijn. En soms situeren zij zich zelfs in de betere kringen, waar men dan de moeite niet doet om het te gaan bekijken.
We hebben deze legislatuur wel extra ingezet om de gezinnen, en dan heel specifiek de kwetsbare gezinnen, te activeren. We hebben de energiescans voor de kwetsbare gezinnen hervormd, met onder andere het doel met dit instrument meer in te zetten op het begeleiden bij het switchen van leverancier. We hebben er ook voor gezorgd dat er dus een hervorming komt van het takenpakket van de energiehuizen, waarnaar we al verwezen hebben in het begin van deze commissiezitting.
Elke Vlaming zal er nu terecht kunnen met zijn energiegerelateerde vragen, en dus ook voor de begeleiding van het switchen van leverancier. Ik heb ook samen met de andere gewesten en federaal minister van Economie Peeters de energiefactuur vereenvoudigd, om zo op een duidelijke manier de informatie over het verbruik te bezorgen aan de energieafnemers.
Maar daarmee is inderdaad de kous niet af, zeker niet af. We moeten blijven inzetten op het activeren van alle energieafnemers. Voor 2019 bereidt de Vlaamse energieregulator opnieuw een campagne voor, die ook gericht is op nieuwkomers en mensen met een migratieachtergrond die nog niet zo lang in Vlaanderen wonen.
Er staan al jarenlang tips in verband met groepsaankopen op de VREG-website en op energiesparen.be. Voor de groepsaankopen informeerde de VREG me ook dat ze bezig zijn met een analyse van de rol en de invloed van groepsaankopen op de elektriciteits- en aardgasmarkt in Vlaanderen. Dit rapport is in voorbereiding. Onlangs is ook wel gebleken dat groepsaankopen niet altijd de meest efficiënte vorm of meest optimale keuze zijn. Daar moeten we ook wel altijd rekening mee houden.
Ik ga me helemaal niet uitspreken over de bevoegdheden van de federale regulator. Ik stel vast dat men daar uitbreiding wil, en dat men dikwijls op hetzelfde terrein gaat. Ik betreur dat. Ik stel wel met voldoening vast dat de Vlaamse regulator actie onderneemt en de klanten zal informeren, en gelet op de cijfers, dat de Vlaamse gezinnen en ondernemingen op dit moment efficiënt worden bereikt.
De heer Gryffroy heeft het woord.
U gaat niet antwoorden op de reactie van de CREG, maar eigenlijk hebt u wel geantwoord, als ik goed tussen de regels lees. Dus ik zal dat niet herhalen.
Maar voor die groepsaankopen is het inderdaad zo dat ik niet denk dat wij moeten ingrijpen in een marktgebeuren. Als de groepsaankopen er zijn en die worden aangeboden en mensen tekenen daarop in, dan is dat zo. We kunnen daaromtrent sensibiliseren, wat de Vlaamse regulator doet. We zien wel dat aan groepsaankopen meestal slechts drie tot vier aanbieders meedoen, en dat is dan niet de totale markt. De opmerking van de regulator is dat je, zelfs als je de beste aanbieding gekregen hebt via een groepsaankoop, toch nog eens een V-test moet doen, omdat je daar nog iets goedkopers zou kunnen vinden.
Dat is allemaal goed. Iets wat u wel zou kunnen doen en dat geen federale bevoegdheid is, geen bevoegdheid dus van federaal minister Peeters, wat ik vroeger al eens heb aangekaart en wat u perfect zou kunnen afstemmen met de energieleveranciers, is: plaats de einddatum van het contract in dikke letters op de factuur. U kunt zeggen dat dat onder de factuurvoorwaarden zit, en dat is juist, maar u kunt ook de sector zodanig motiveren dat die dat doet.
Waarom is dat noodzakelijk? Mensen die op een groepsaankoop hebben ingetekend, hebben niet in de gaten wanneer hun contract komt te vervallen, en dus blijven ze bij dezelfde leverancier. Plots betalen ze zoveel meer, maar dat zien ze niet onmiddellijk. Ze zien dat pas een jaar later bij de eindafrekening en dan zeggen ze: ‘oei’. Maar ze hadden maar een groepsaankoopcontract voor een jaar en daarna was het vrijheid, blijheid, en ze kregen een duurder tarief aangerekend en zijn nu dus te laat.
Ik heb hier al verschillende keren op aangedrongen en ik wil het opnieuw vragen: minister, zit samen met de sector. Dat kunt u doen. Op vrijwillige basis kunnen ze op hun factuur in koeien van letters de einddatum van het contract zetten.
De heer Danen heeft het woord.
Als ook de CREG zich op dit terrein gaat begeven, dan wordt het verwarrend. Wat op zich wel een goede move van de CREG was, is dat ze ook oude contracten herbekijkt en de prijzen daarvan. Begrijp me niet verkeerd, dit zou een taak van de VREG moeten zijn.
Ik verklaar me nader: wat is het probleem? Met de V-test gaan we sowieso in de markt treden en gaan we de consument helpen om het goedkoopste tarief te hebben. Dat vind ik goed, want natuurlijk proberen leveranciers een zo duur mogelijk contract te verkopen aan hun klanten en het is ook hun goed recht om dat te proberen. De V-test helpt de klant natuurlijk om door het bos de bomen te zien.
Wat is het probleem met de groepsaankopen? Daar is nog wat werk aan de winkel en ik zou daar een actieve rol van de VREG in willen zien. Mensen tekenen in op een groepsaankoop, wat niet altijd het allergoedkoopste is. Het probleem is dat na dat jaar dat tarief in veel gevallen van naam verandert en dat het een heel duur tarief wordt. Dan hebben mensen na een tijdje de indruk: ‘ik heb meegedaan aan de groepsaankoop, maar het is toch allemaal veel te duur en het werkt allemaal niet’. Op die manier zal de V-test onderuit worden gehaald. Zo redeneren veel mensen.
Op het vlak van groepsaankopen zou de VREG beter eens nadenken over hoe ze dat probleem kunnen pareren en ervoor zorgen dat de mensen ook door dat bos de bomen nog kunnen zien.
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, enkele vragen geleden hadden we het over de energiehuizen. Is mijn perceptie juist dat de hervorming van de energiehuizen een belangrijke rol kan spelen om net een aantal van deze moeilijker bereikbare doelgroepen te activeren?
Dan is het natuurlijk ook wachten op de campagne die van start zal gaan, maar dat is een goede zaak. De koppeling van V-test en CREG-scan kan op zich interessant zijn om zoveel mogelijk informatie gebonden te houden, maar er is al heel veel gebeurd. Er is ook de kwaliteitsscan. Op de website van de VREG kun je heel veel zaken terugvinden. De factuur is in de loop van de jaren al enorm vereenvoudigd en dikker geworden omdat alles er expliciet in staat.
Ik had begrepen dat de einddatum van het contract er ook al verplicht in staat, maar dat ligt misschien aan de leveranciers die ik in de afgelopen jaren heb gehad. Er is alleszins al een enorme revolutie. Vandaag de dag is het echt niet moeilijk om je abonnementsgegevens snel te kunnen achterhalen, waar dat vroeger een groot obstakel was.
Het gaat niet over mensen die hun factuur grondig lezen of die mails kunnen sturen. Het gaat vooral over mensen die nog nooit naar hun factuur hebben gekeken en nog nooit van leverancier zijn veranderd, en dit altijd gewoon hebben laten doorlopen. Daarbij kan een informatiecampagne of een energiehuis mensen een extra zetje geven om hen erop te attenderen dat er zoiets is als een vrijgemaakte leveranciersmarkt, en dat je prijzen kunt vergelijken. Daar is de grootste winst te boeken.
Mijnheer Gryffroy, de einddatum komt op de factuur. Dat is gepland. Ook de periode van het contract komt op de factuur. Dat is de bedoeling. Het is misschien niet helemaal duidelijk geweest in de communicatie, hoewel we daar toch heel veel aandacht voor hebben gekregen van de gesproken en de beeldpers. Misschien is het in mindere mate in de geschreven pers gekomen. Er was wel een melding dat er een nieuwe factuur zou komen met bepaalde nieuwe modaliteiten. Misschien waren de verschillende elementen daarvan te weinig belicht. De einddatum en de periode van het contract zullen op de factuur staan.
Mijnheer Danen, het onderzoeken van de groepsaankopen en de contracten die nieuwe namen kregen, zal worden onderzocht door de regulator. Dit wordt ook al meegenomen.
Mijnheer Schiltz, je kunt inderdaad hulp vragen van een energiehuis als er iets extra’s is ingevoerd om te veranderen van leverancier. Voor de communicatie zal ik zeker zorgen.
Minister, komt de datum dan ook op de tussentijdse factuur te staan?
Dat weet ik niet van buiten. We zullen dit uitzoeken en u laten weten.
Dat is wel belangrijk, want als uw afrekening valt na… (Opmerkingen van de heer Willem-Frederik Schiltz)
Ik zal het bekijken. Ik denk het wel, maar ik ben er niet 100 percent zeker van. Als ik er niet 100 percent zeker van ben, zal ik het hier ook niet bevestigen.
Oké. Dan zou ik ook nog graag die bijkomende informatie hebben. Dank u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.