Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Diabetes treft steeds meer Vlamingen. Men schat dat 12 procent van de Vlamingen diabetes heeft. Gegevens uit de Belgische Gezondheidsenquête tonen bovendien aan dat het aantal mensen met diabetes in de afgelopen decennia meer dan verdubbeld is. Het gaat vooral om een stijging in het aantal mensen met diabetes type 2, de meest voorkomende vorm van diabetes. Diabetes type 2 kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, onder meer door simpelweg ouder worden, maar ook door een ongezonde levensstijl en te weinig beweging.
Diabetes heeft zowel op korte als op lange termijn gevolgen voor de gezondheid van de patiënt. Op korte termijn is er een risico op uitdroging en bewustzijnsverlies. Op lange termijn kunnen te hoge bloedsuikerwaarden heel wat schade aanrichten ter hoogte van verschillende organen, zoals de nieren.
Omdat steeds meer Vlamingen diabetes hebben en dit ook een grote impact heeft op het gezinsleven van de patiënt, raden sommige experts iedereen ouder dan 40 jaar aan om zich jaarlijks te laten testen op diabetes type 2. Een vroege diagnose kan de schade die diabetes aanricht beperken. Ook het belang van sporten en in beweging blijven valt niet te onderschatten.
Minister, u nam al verscheidene maatregelen om diabetes in te perken en vroeger op te sporen, zoals het bevolkingsonderzoek, ‘HALT2Diabetes’, ‘Zoet Zwanger’ en ‘Bewegen op Verwijzing’. Maar toch heb ik nog enkele vragen. Wat is uw mening over dit advies om mensen ouder dan 40 jaar jaarlijks te laten testen? Wilt u naast de huidige initiatieven nog bijkomende maatregelen nemen om diabetes te voorkomen en vroeger op te sporen?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Collega, het is inderdaad zo dat diabetes steeds vaker voorkomt. U geeft correct aan dat verschillende factoren kunnen leiden tot diabetes: een ouder wordende bevolking, erfelijke factoren en ongezonde leefstijl. Enkel op deze laatste factor kunnen we ingrijpen.
De diagnose van diabetes type 2 wordt in principe gesteld na twee nuchtere glycemiebepalingen op verschillende dagen met een waarde die groter is dan 126 milligram per deciliter. Deze werkwijze toepassen op elke 40-plusser is moeilijk haalbaar en wellicht ook niet het efficiëntst. Het risico bestaat immers dat men te veel de nadruk legt op enkel de bloedsuikerwaarde en onvoldoende focust op de cardiovasculaire risico’s en een ongezonde leefstijl. Op die manier creëert men een vals gevoel van veiligheid: zo kan een patiënt met overgewicht, die een normale glycemie heeft, denken dat hij geen risico op diabetes type 2 loopt en dus ook zijn levensstijl niet veranderen.
Vanuit het preventief gezondheidsbeleid zijn we daarom voorstander van een tweestapsscreening, waarbij in een eerste stap de FINDRISC-vragenlijst (Finnish Diabetes Risk Score) door de burger wordt ingevuld met vragen over de levensstijl. Op die manier doen we echt aan preventie: namelijk voorkomen dat bij een ongezonde levensstijl diabetes ontstaat of het risico op diabetes of hart- en vaataandoeningen toeneemt. Op basis van de antwoorden krijgt men dan algemene levensstijladviezen en kan de deelnemer aan de bevraging indien nodig worden aangeraden om zijn huisarts te raadplegen voor het bepalen van zijn cardiovasculair risico en het bepalen van de nuchtere glycemie. Op basis van de resultaten van die tweede stap kan de huisarts de levensstijladviezen bekrachtigen of versterken of een behandelingstraject voor prediabetes type 2 of diabetes type 2 opstarten. Deze werkwijze en de bijhorende FINDRISC-vragenlijst werden gevalideerd voor de leeftijd vanaf 45 jaar.
In het proefproject van ‘HALT2Diabetes’ wordt de leeftijdsgrens van 45 jaar gehanteerd. Dit komt overeen met wat in de gezondheidsgids van Domus Medica staat. Dit is ook de groep met het hoogste risico en daarom focussen we nu eerst hierop.
We zullen op korte termijn een website lanceren die burgers kan helpen om inzicht te krijgen in de gezondheidsrisico’s via een aantal vragen. Die vragen zijn afhankelijk van de leeftijd.
Vanaf de leeftijd van 45 jaar wordt het risico op diabetes type 2 berekend aan de hand van de FINDRISC-test. Het gaat dan om een tweestapsscreening, zoals daarnet beschreven. De website geeft meteen de correcte levensstijladviezen en verwijst indien nodig of zinvol door naar de huisarts om een aantal aspecten verder te onderzoeken. De huisarts heeft dan als rol het risico te verifiëren en de nodige acties te ondernemen, zoals bijkomend levensstijladvies geven, verder onderzoeken en behandelen of doorverwijzen.
De lancering van de website is gelinkt aan de uitrol van ‘HALT2Diabetes’, die start in de loop van januari 2019 in de regio’s Mechelen-Bonheiden en Menen-Wervik-Wevelgem. In die regio’s wordt volgende maand de risicotest intensief gepromoot bij lokale partners, waaronder apothekers, Logo’s (loco-regionaal gezondheidsoverleg en -organisatie), lokale besturen en gemeenschap, huisartsen enzovoort. De zorgverleners worden in deze regio’s ook bijkomend geïnformeerd over de tweestapsscreening en het lokale levensstijlaanbod.
Daarnaast zetten we in deze regio’s ook in op groepssessies rond gezond eten op verwijzing door de huisarts voor personen met een verhoogd risico. De sessies zullen door diëtisten uit de pool van partnerorganisatie Gezond Leven worden begeleid. Dit aanbod is een aanvulling op andere initiatieven voor personen met een verhoogd risico die we in Vlaanderen al organiseren in samenwerking met coaches ‘Beweging op Verwijzing’ en tabakologen.
Op die manier hebben we een volwaardig aanbod van interventie en vroeginterventie waar we personen met een verhoogd risico op diabetes en/of cardiovasculair risico naartoe kunnen leiden. De verdere uitrol in heel Vlaanderen zal, omwille van de sterke focus op de lokale implementatie, gefaseerd verlopen op een analoge wijze, zoals dat nu voor ‘Bewegen op Verwijzing’ gebeurt.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is zeker een goede zaak dat ‘HALT2Diabetes’ in bepaalde regio’s zal worden uitgerold. Zullen deze projecten ook worden geëvalueerd? En zo ja, op welke termijn? U zegt ook dat er eventueel een verdere uitrol zal gebeuren over heel Vlaanderen. Is er daarvoor al een concrete timing? In welke fasen zal dit gebeuren?
U zegt dat er een website zal komen, met de tweestapsrisicobepaling. Maar hoe zult u die promoten? Hoe zult u dat bekendmaken? Zal dat via sociale media gebeuren of via brochures? Zult u daarover ook zorgverstrekkers informeren, zoals huisartsen die iets dergelijks kunnen meegeven met hun patiënten?
Mevrouw Godderis heeft het woord.
Mijn partij heeft zowel op het federale als op het Vlaamse niveau, ook in deze commissie, heel wat initiatieven genomen rond preventie, vroegdetectie en behandeling van diabetes type 2. De problematiek ligt ons zeer na aan het hart.
Ik ben blij dat collega Saeys enthousiast meewerkt aan onze ideeën. Op 18 december is er de bespreking van de conceptnota over diabetes type 2 en ‘Zoet Zwanger’. Ik vind het fijn dat hiervoor nu al een draagvlak gevonden is.
Het is toch opvallend dat één op de twee mensen die diabetespatiënt worden aanvankelijk helemaal niet beseffen dat ze diabetes hebben, dat ze er geen belang aan hechten en dat ze de symptomen niet kennen. De meest voorkomende symptomen zijn: chronische vermoeidheid, oogklachten, geïrriteerde of droge mond, dorst, vaak naar het toilet gaan. Ik vind het dan ook niet zo onlogisch dat mensen niet meteen de link leggen. Het lijkt me daarom zinvol dat een website wordt ontwikkeld waarin iedereen via vragen wegwijs kan worden gemaakt in zijn risico op diabetes.
Heeft het daarnaast eventueel zin om dat van jongs af aan te kunnen testen, bijvoorbeeld via een medisch schooltoezicht? Zo kunnen we de risicofactoren vroegtijdig detecteren en in kaart brengen.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Bij het bespreken van de conceptnota of die resolutie is het misschien interessant om de Liga of een andere organisatie daarop uit te nodigen. Of misschien hebt u dat al gedaan. Het Vlaams Instituut Gezond Leven kan meer in detail daarop ingaan en zeggen wat er ondertussen rond dat thema gebeurt en nog kan gebeuren. Ik heb hierover nu geen bijkomende informatie.
Wat ik wel weet, is dat we ‘Beweging op Verwijzing’ hebben uitgerold volgens een goede methodiek. We beginnen ergens, we hebben goede praktijken en dan doen we een call en proberen we geleidelijk aan nieuwe regio’s aan dat project te laten deelnemen.
Het project ‘HALT2Diabetes’ zal uiteraard impliceren dat de zorgverstrekkers uit de regio’s daarin betrokken en geïnformeerd zijn. Want zij moeten die FINDRISC-vragenlijsten mee helpen verdelen en laten beantwoorden. Ik heb u een aantal van de betrokkenen genoemd: apothekers, Logo’s, lokale besturen, huisartsen enzovoort. Zij moeten eerst mee in het verhaal zitten vooraleer je dat project kunt uitrollen. Het is de bedoeling om dan aan de hand van de eerste expertise geleidelijk aan het Vlaamse grondgebied te bezetten.
U vraagt naar de opportuniteit om andere groepen te screenen. De keuze voor de eerste groep, die van de 45-plussers, is gebaseerd op wetenschappelijke evidentie. Ik weet niet of zij ook kijken naar andere groepen. Dat moet ik navragen.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Minister, wanneer wordt die website uitgerold?
In januari 2019.
De vraag om uitleg is afgehandeld.