Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
De heer Bertels heeft het woord.
Minister, alcoholconsumptie is al veelvuldig – wat mij betreft terecht – ter sprake gekomen in deze commissie, zeker als veelvuldig gebruik leidt tot gezondheidsproblemen of een potentiële verslaving en dus problematisch gebruik.
In het kader van de preventie van problematisch gebruik wil ik u deze vraag stellen naar aanleiding van een communicatie van federaal minister van Volksgezondheid De Block met betrekking tot nieuwe regels omtrent de verkoop van alcohol. Concreet komt er een verbod op de verkoop van sterke dranken aan personen jonger dan 18 jaar, maar mogen bier en wijn, met inbegrip van schuimwijn, als uitzondering vanaf de leeftijd van 16 jaar aangekocht worden.
Nagenoeg alle stakeholders die een insteek hebben vanuit het domein gezondheid of preventie spreken van een gemiste kans. U kent ongetwijfeld het pleidooi van de Hoge Gezondheidsraad om de leeftijd voor de aankoop van alcohol te verhogen tot 18 jaar en eerder onderzoek van ons eigen Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD) dat er positieve effecten zouden zijn aan zo’n maatregel voor het tegengaan van overmatig drankgebruik.
Ook de Christelijke Mutualiteit verwijt minister De Block sterk naar corporatistische argumenten te luisteren en niet te hebben gekeken naar wetenschappelijke evidentie die er bestaat met betrekking tot risico's op problematisch alcoholgebruik.
Minister, was u betrokken bij de totstandkoming van deze nieuwe regels? Zo ja, welk standpunt hebt u namens de Vlaamse Regering aan uw federale collega overgemaakt?
Steunt u als de maatregelen zoals voorgesteld door minister De Block? Of gaat u akkoord met de stakeholders die spreken van een gemiste kans?
Welke maatregelen zult u nemen om vanuit Vlaanderen tegemoet te komen aan de wetenschappelijke evidentie dat veelvuldige consumptie van alcohol tussen 16 en 18 jaar risico’s inhoudt voor de gezondheid en het risico op verslaving op latere leeftijd?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Mijnheer Bertels, we waren natuurlijk op de hoogte – we hebben daar trouwens ook al eens over gesproken in de plenaire vergadering – van de kaders waarin de federale overheid een aantal initiatieven zou nemen. Dat op zichzelf was dus voor mij niet nieuw. We waren wel niet geïnformeerd over het concrete initiatief van minister De Block in verband met de concrete wijzigingen in de regelgeving die de minimumleeftijd voor de verkoop, het schenken en het aanbieden van alcohol aan minderjarigen bepaalt.
Het is wel zo dat de BELSP-studie ALCOLAW die door UGent, HoGENT en de ULiège uitgevoerd is en net handelde over de wet van 2009 betreffende de verkoop en het schenken van alcohol aan jongeren, op 19 februari 2018 besproken is op de Cel Gezondheidsbeleid Drugs. Dit is een overlegorgaan in de schoot van de Algemene Cel Drugs. De ALCOLAW-onderzoekers stellen in dit onderzoek vast dat er geen uniek effect is van het juridische opvoeren van de minimumleeftijd op vlak van alcoholgebruik bij jongeren. Zij stellen in hun rapport ook dat om een effect te hebben op het alcoholgebruik van jongeren een breed gamma van maatregelen noodzakelijk is. We onderschrijven deze vaststelling. Dit staat ook in de aanbevelingen van de World Health Organization (WHO) en de Hoge Gezondheidsraad, in onze conclusies op de Gezondheidsconferentie Preventie enzovoort.
Naast preventie en hulpverlening dient er ook ingezet te worden op de beschikbaarheid van alcohol, zoals de leeftijd waarop alcohol kan worden gedronken, de prijs van alcoholische dranken, de plaats en het tijdstip waarop alcohol te verkrijgen is, het verbieden van prijsreclame zoals happy hours, het reguleren van marketing enzovoort.
Er is daarenboven wetenschappelijke evidentie dat alcohol een schadelijke en kankerverwekkende stof is, zeker voor jongeren. In Vlaanderen organiseren we daarom, zowel vanuit preventie als hulpverlening binnen het actieplan Geestelijke Gezondheid, al geruime tijd heel wat acties met betrekking tot alcohol. Zo ondersteunen we de verdere uitbouw van alcoholpreventie als deel van een algemeen gezondheidsbeleid, in scholen, gezin, vrije tijd, bedrijven, lokale gemeenschap en rechtstreeks naar de burger. We blijven investeren in zowel bestaande als nieuwe methodieken en initiatieven rond alcohol: acties naar scholen met vaardigheidstrainingen voor leerkrachten van De Sleutel, naar bedrijven, naar vrije tijd met Safe ’n Sound en Sportivos, naar ouders met ‘Als kleine kinderen groot worden’.
We bouwen ook de online alcoholhulpverlening – alcoholhulp.be en druglijn.be – verder uit. Specifiek rond het beleidsmatig werken rond alcohol en drugs op fuiven en in clubs ontwikkelde VAD verschillende methodieken zoals Attent, Feestwijzer en Quality Nights voor organisatoren. Vertrekkend van het principe ‘health in all policies’ blijven we, zoals steeds, ons beleid inzake alcohol en drugs afstemmen op de contouren die door de federale overheid binnen de Algemene Cel Drugs en de IMC Volksgezondheid worden afgelijnd.
De heer Bertels heeft het woord.
Bedankt, minister. Er is een breed gamma aan maatregelen nodig. Ik denk dat we het daar kamerbreed over eens kunnen zijn. Het is belangrijk om als parlement signalen te geven dat de normalisering van overmatig drankgebruik, dat dan voorkomt uit bingedrinken of het ‘indrinken’, voorafgaand aan de klassieke fuiven, niet oké is. Dat kan niet beschouwd worden als een normaal deel van de jongerencultuur. Veel jongeren willen dat ook niet, maar andere jongeren zijn daar wel bevattelijk voor en staan daar zwakker in. We moeten blijven wijzen op de gevaren van alcoholgebruik en zeker van overmatig alcoholgebruik.
We hebben recent nog de cijfers gezien van een enquête bij eerstejaarsstudenten in Leuven: overmatig drankgebruik, drankproblemen, alcoholmisbruik. De groep van verslaafde studenten, 20- tot 22-jarigen, kan potentieel toenemen. Daar moeten we toch een preventiebeleid rond voeren, met een breed gamma, zoals u zelf zegt, om te vermijden dat de psychische gezondheid van de jongeren wordt aangetast, los van de overlast die dat eventueel veroorzaakt.
U hebt zelf verwezen naar de online hulpverlening. Er is een studie geweest, in samenspraak met de universitaire ziekenhuizen van Leuven, over e-treatment en cognitieve gedragstherapie online. Het was me niet duidelijk of de online hulpverlening die wij nu al bieden en waar u naar verwezen hebt, dat ook incorporeert. Ik heb dat niet kunnen vinden. Zit dat ook in die online hulpverlening? Zo niet, bent u van plan om die cognitieve gedragstherapie, zoals deze werd voorgesteld in een hulpprogramma in Leuven, te incorporeren?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Het is wel duidelijk dat niemand wil dat alcoholmisbruik beschouwd wordt als iets normaals. Zoals de minister heeft gezegd, is de leeftijdsgrens één ding, maar dat is natuurlijk niet allesomvattend. Er is inderdaad een breed gamma van maatregelen nodig. Alcoholmisbruik komt ook voor in landen waar de leeftijdsgrens 18 of 21 jaar is. Ik denk dat we vooral moeten gaan naar een responsabilisering van onze jongeren. We moeten hen wijzen op de gevaren en op de verantwoordelijkheid die zij dragen.
Ik wil nog vermelden dat er nu duidelijkheid is rond die gemixte dranken. Voordien was daar geen regeling voor. Het gaat dan om bier waar een aroma aan wordt toegevoegd, zoals alcoholpops of bier met tequila. Daar is nu eindelijk een regelgeving rond. Dat kan maar vanaf achttien jaar.
De heer Bertels heeft het woord.
We moeten een breed gamma aan maatregelen nemen. Daar twijfelt niemand over. Leeftijd is natuurlijk niet het enige criterium. We moeten alle maatregelen nemen die we kunnen nemen. We moeten alle kansen aangrijpen om gedragseffecten of een normalisering tegen te gaan bij een deel van het jongerenpubliek. Ik wil absoluut niet iedereen over dezelfde kam scheren, maar we moeten wel de maatschappelijke realiteit onderkennen dat er probleemgevallen kunnen zijn.
Ik kan begrijpen dat u er niet direct op kunt antwoorden, maar het Smart Drinking-project, zoals dat in Leuven is ontwikkeld, zou wel een ‘best practice’ kunnen zijn, die misschien kan worden uitgerold op andere locaties.
Ik zal dat laten nakijken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.