Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Danen heeft het woord.
Deze vraag gaat over een ander interessant thema, namelijk het advies van de Raad van State inzake de overgangsmaatregelen voor bezitters van zonnepanelen. U hebt hier al enkele keren over gecommuniceerd, minister.
Artikel 79 van het ontwerp van decreet tot wijziging van het Energiedecreet voegt een artikel toe aan het Energiedecreet. Dat artikel bepaalt dat voor bestaande decentrale productie-installaties en voor nieuwe installaties die geïnstalleerd worden voor eind december 2020, gedurende vijftien jaar vanaf de aanmelding van de installatie, de elektrische productie van de installatie die geïnjecteerd wordt op het distributienet, jaarlijks in mindering wordt gebracht van de afname.
Tijdens de commissiezitting van 7 maart jongsleden heb ik u al eens bevraagd over de compensatieregeling die gehanteerd zal worden bij het wegvallen van de terugdraaiende teller. In uw antwoord gaf u aan dat uw kabinet een voorstel aan het uitwerken was betreffende de alternatieve compensatie. Nog dit jaar zou daarover een beslissing genomen worden.
De krant De Standaard berichtte op 9 juni 2018 dat de Raad van State van oordeel is dat u uw bevoegdheden te buiten gaat bij de toekenning van een compensatie aan de eigenaars van zonnepanelen. Zoals bepaald in artikel 79 van het ontwerp van decreet tot wijziging van het Energiedecreet, zullen bestaande installaties gedurende vijftien jaar een compensatie krijgen voor de elektriciteit die op het net wordt gezet. Deze elektriciteit zal in mindering worden gebracht van het verbruik. Volgens de Raad van State komt de Vlaamse Regering daarmee op federaal terrein, omdat de regeling gevolgen heeft voor de inkomsten van de federale heffingen op elektriciteit. De Raad van State stelt voor om de overgangsregeling te schrappen, en zo snel mogelijk een opkoopregeling uit te werken.
Minister, u gaf na juridisch onderzoek aan dat u geen gevolg zult geven aan dit advies van de Raad van State. Wat waren de juridische argumenten om geen gevolg te geven aan het advies van de Raad van State om de overgangsmaatregel te schrappen? Welke stappen kan de federale overheid nemen op basis van dit advies van de Raad van State? Wat betekent dit voor de uitwerking van de overgangsmaatregelen? Wanneer zal er meer duidelijkheid zijn over de overgangsmaatregelen? Wanneer wordt deze beslissing verwacht? Wanneer zal er meer duidelijkheid zijn over de opkoopregeling die vanaf 2021 zal gelden? Wanneer wordt deze beslissing verwacht?
Voor alle duidelijkheid, ikzelf ben voor een eerlijke en rechtvaardige compensatieregeling, maar die zou dan wel snel duidelijkheid moeten verschaffen zodat de mensen weten waar ze aan toe zijn.
Minister Tommelein heeft het woord.
Mijnheer Danen, dank u wel voor uw vraag. Het spijt me, maar mijn antwoord is vrij juridisch. U bent dat van mij niet gewoon, maar gezien uw vraagstelling kan ik niet anders. De juridische argumenten om geen gevolg te geven aan het advies van de Raad van State vindt u terug in de nota aan de Vlaamse Regering bij het ontwerpdecreet alsook in de memorie van toelichting. Daar vindt u waarom de opmerkingen van de raad niet konden worden bijgetreden.
Het energiebeleid is een gedeelde exclusieve bevoegdheid waarbij de residuaire bevoegdheden bij de gewesten liggen. Zoals de bijzondere wet tot hervorming der instellingen (BWHI) duidelijk stelt en het Grondwettelijk Hof heeft benadrukt, behoort de distributie van elektriciteit, die ook de levering van elektriciteit op lokaal niveau omvat, tot de exclusieve gewestelijke bevoegdheden inzake energie. Het plaatsen van meters, of die nu digitaal zijn of niet, net zoals de functionaliteiten op die meter, de werking, met of zonder compensatie van de stromen, en het beheer ervan, zijn een onderdeel van de gewestelijke materie inzake distributie. Verder zijn de gewesten ook exclusief bevoegd voor nieuwe energiebronnen, met uitzondering van de windmolens op zee natuurlijk, waarbij mijn geliefde Noordzee geen Vlaams maar federaal gebied is.
Het tijdelijke behoud van de bestaande compensatieregeling voor prosumenten met een digitale meter, is een maatregel ter stimulans van de lokale productie van elektriciteit. Tal van gewestelijke maatregelen hebben, onrechtstreeks of rechtstreeks misschien, een impact op federale heffingen. Zo zet ik elke dag in op energie-efficiëntie, en ook dat heeft een onrechtstreekse impact op die heffingen.
Met het tijdelijk behouden van de compensatie treedt de Vlaamse decreetgever niet binnen in de materie van de federale fiscaliteit of in de federale onderdelen van het energiebeleid. De betrokken heffingen blijven namelijk van toepassing, zodat er geen sprake kan zijn van bevoegdheidsoverschrijding. Aan de andere kant mogen federale inningsmodaliteiten ook geen belemmering vormen voor de uitoefening van de gewestelijke bevoegdheden.
De compensatieregeling bestaat al sinds de jaren 90. Het is geen compensatieregeling-Tommelein, dat is een compensatieregeling die al bestaat gedurende bijna dertig jaar, overal in het land en in Vlaanderen tot op heden, en is opgenomen in het Technisch Reglement van de VREG dat in 2016 nog is bekrachtigd door de Vlaamse Regering. Deze beleidskeuze heeft tot nu toe nog geen aanleiding gegeven tot problemen in verband met federale heffingen. Het behoud van de compensatieregeling betreft enerzijds een overgangsmaatregel en is anderzijds de enige manier om, zoals u zelf stelt, een stabiel investeringskader te bieden voor hernieuwbare energie. Naar aanleiding van het advies van de Raad van State en verdere opmerkingen van de VREG, werden wel een aantal zaken aangepast wat betreft de distributienettarieven, om de onafhankelijkheid van de regulator bij het bepalen van de tarieven te garanderen.
Indien de federale overheid zich door het ontwerpdecreet in haar belangen geraakt voelt, dan kan ze in theorie gebruikmaken van de mogelijkheid om een belangenconflict in te roepen om de procedure tijdelijk op te schorten en de daarbij horende bijzondere overlegprocedure op te starten. Ze kan in theorie ook via het Overlegcomité een bevoegdheidsconflict op tafel leggen. Als ultimum remedium kan ze uiteraard een door het Vlaams Parlement aangenomen decreet aanvechten bij het Grondwettelijk Hof. Zoals hierboven is aangegeven, is hier evenwel grond noch noodzaak voor. Met het alternatief compenserend systeem dat zal gelden vanaf 1 januari 2021, is mijn administratie in volle voorbereiding. Op dit moment worden de verschillende berekeningen nog gemaakt. De goedkeuring van de regeling hangt af van de werkzaamheden.
De heer Danen heeft het woord.
Minister, dank u wel. Bij dezen hebt u duidelijkheid verschaft. Maar het is natuurlijk jammer dat dergelijke artikels in de media verschijnen. Ik begrijp dat u niet verantwoordelijk bent voor wat in de kranten komt, en dat is waarschijnlijk maar goed ook, minister, maar het schept wel een onzeker kader waarbij mensen beginnen te twijfelen. Het is goed dat u af en toe duidelijkheid schept. Ik zou u willen vragen nog eens duidelijk te communiceren dat deze regeling in orde komt, zeker op het moment dat ze in orde zal zijn, om op die manier investeringen in hernieuwbare energie niet te hypothekeren.
De heer Beenders heeft het woord.
Minister, dank u wel voor de juridische uitleg die we al konden lezen in de documenten van de Vlaamse Regering. Ik heb geen antwoord gehoord op de vraag of u een zicht hebt op wanneer het antwoord komt. Als ik me niet vergis, is het opnieuw naar de Raad van State gestuurd. Is er al een antwoord terug van de Raad van State?
Neen.
Ik denk dat het belangrijk is, wanneer er een advies terugkomt en dat is gunstig, dat we dat zo snel mogelijk communiceren. Ik heb een Twitterdiscussie gehad met collega Bothuyne waar ik als lek werd aangemeld. Je moet weten dat er over het decreet van de slimme meter … (Opmerkingen van Robrecht Bothuyne)
Als we het zouden lekken, dan zouden we het toch de dag na de ministerraad naar buiten brengen en geen drie weken daarna. Er zijn mensen die aan het wachten zijn op het decreet van de slimme meter, die aan het volgen zijn wanneer het komt en tot de conclusie komen dat er een vertraging op zit.
Ik moet heel eerlijk zijn: ik dacht ook al dat het sneller naar hier zou komen. Ik denk dat iedereen had gehoopt dat het decreet hier al besproken zou zijn geweest. De vertraging heeft mensen vragen doen stellen. De documenten staan online. Toen men mij heeft gevraagd daar een reactie op te geven, heb ik ze gelezen. Ik vond het eerlijk gezegd jammer dat het op die manier werd teruggefloten door de Raad van State, want dat creëert onzekerheid. Ik hoop dat het snel terugkomt en dat er dan snel duidelijkheid komt voor de mensen met zonnepanelen, want de twijfel die er nu bestaat, zorgt voor heel wat onzekerheid. Ik heb gehoord dat het nog niet terug is, maar ik hoop dat we het elk moment kunnen verwachten en dat er dan een signaal komt aan het parlement.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, we willen allemaal min of meer hetzelfde. Ik ga ervan uit dat uw juridische lezing correct is. We zijn bevoegd en we kunnen effectief de nodige stappen zetten. We moeten ze snel zetten om de onduidelijkheid die er bestaat en die ik ontwaar in mijn mailbox of als ik ga spreken voor mensen met interesse in energie en in zonnepanelen in het bijzonder, snel weg te nemen met een duidelijk en goed uitgewerkt compensatiemechanisme, zonder te vervallen in oversubsidiëring zoals sommigen in het verleden hebben gedaan.
Collega's, maak u geen zorgen. Mijnheer Beenders, zeker als het positief nieuws is, zal de communicatie sneller gaan dan het licht. Zelfs als het niet positief is, sta ik er ook voor bekend mijn communicatie te doen en open en transparant te laten weten wat en hoe.
Tussen het eerste advies dat is binnengekomen en het moment dat ik terug ben gegaan naar de ministerraad, heb ik nagedacht over de vraag of we andere maatregelen moeten nemen, of we andere oplossingen moeten zoeken, of we doorgaan. Het heeft natuurlijk wat tijd nodig om het advies goed te bestuderen, om een argumentatie op te bouwen, om dat juridisch te bekijken. Zoals u weet, ben ik een communicatiewetenschapper en geen jurist. Dat betekent dat ik mij laat bijstaan door juridische adviseurs op dat vlak.
We moeten dat niet overdrijven. Het is inderdaad juist dat er best zo snel mogelijk rechtszekerheid komt en duidelijkheid komt. Ik kan de Raad van State natuurlijk niet berispen en ik ben dat ook niet van plan. Op dat vlak ben ik een legalist. Als de Raad van State opmerkingen maakt, dan is dat zijn goed recht. Het is dan aan mij om die te volgen of die te weerleggen.
Als ik de leveranciers en de plaatsers van zonnepanelen hoor, dan valt het nogal mee, dan is er nog altijd geen grote vertraging. Als ik zie welke projecten er allemaal op stapel staan en wie mij allemaal aanspreekt met de vraag om na te gaan hoe men dingen kan doen, dan denk ik dat de markt van de zonnepanelen niet aan het stilvallen is. Maar dat ongerustheden zo snel mogelijk worden weggenomen, daar ben ik het honderd procent mee eens, collega's.
Minister, iedereen doet inderdaad zijn werk: de Raad van State, u en wij. U moet inderdaad proberen zo snel mogelijk duidelijkheid te creëren als die er is. Wat dat betreft ben ik vol verwachting.
De vraag om uitleg is afgehandeld.