Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, minister, in het radioprogramma UrbaNice van 3 mei mocht de rapper BizzyBlaza zijn nieuw nummer en videoclip komen voorstellen. De rapper maakte misbruik van de situatie. Aan het einde van zijn optreden riep hij slogans die kunnen aanzetten tot haat. Daarop hebben de dj’s beslist de micro dicht te draaien. De livesessie werd afgebroken, maar de rapper filmde wel nog het daaropvolgende gesprek dat hij had met de presentatoren, en dat werd nadien ook opgepikt in de media.
De VRT reageerde op 13 juni. Het is een lang citaat, maar ik zal het toch maar brengen. Ik citeer: “De rapper heeft van dat optreden die avond een gemanipuleerde montage online gezet. Met MNM en UrbaNice willen we een breed platform zijn voor jonge mensen en artiesten om urban-muziek en -cultuur te delen. We hebben hierbij respect voor elke mening, maar we trekken de grens bij meningen die aanzetten tot haat en discriminatie. Volgens de afspraken rond integriteit binnen VRT hebben dj’s Brahim en Astrid tijdens die uitzending weldegelijk correct gehandeld. UrbaNice werd misbruikt door de rapper die aan het einde van zijn optreden slogans die kunnen aanzetten tot haat begon te roepen. Hierop hebben de dj’s beslist de micro dicht te draaien. Buiten de uitzending zijn Brahim en Astrid op een respectvolle manier in dialoog gegaan met de rapper. Dat vertrouwen werd geschonden doordat de rapper en z’n entourage dit gesprek in het geheim hebben gefilmd, en hier vervolgens een gemanipuleerde montage van hebben verspreid. Dit getuigt niet van respect. MNM en VRT benadrukken dat de (...) dj’s (...) integer en correct te werk zijn gegaan, we beschouwen hiermee de zaak gesloten.”
Minister, op het eerste gezicht denk ik inderdaad dat dit incident op een keurige wijze door de VRT werd aangepakt, maar ik heb toch een paar vragen die ik aan u wil voorleggen. Wat is uw reactie op dit voorval? Heeft de VRT, met name dan de redactie van MNM, in dezen volgens u correct gehandeld?
Mijn volgende vraag zou toch misschien een pijnpunt kunnen blootleggen. Had de MNM-redactie zich vooraf niet beter moeten informeren over dat nieuwe nummer van de rapper, en misschien wel voorzorgsmaatregelen moeten nemen? De videoclip staat immers al online sinds maart 2018, en het lied zelf bevat ook passages die aanzetten tot haat. Als we hier al een vraag kunnen stellen, dan is het die laatste, denk ik: is in dat soort gevallen meer voorzichtigheid proactief niet beter?
– Bart Caron treedt als voorzitter op.
Minister Gatz heeft het woord.
Ik zal mijn antwoord aanvatten met kort iets te zeggen over het programma UrbaNice op MNM zelf. Dat programma biedt een breed platform inzake urbanmuziek en -cultuur. Daar is ook plaats voor veel meningen binnen die specifieke urbancultuur. Er worden ook regelmatig live interviews en muzieksessies gebracht tijdens het programma. Het wordt al zes jaar gemaakt. Het is een voorbeeld en tegelijkertijd ook toonaangevend binnen de stedelijke en urbancultuur. Het is bovendien een van de weinige radioprogramma’s met die specifieke benadering.
Wat het voorval zelf betreft: het gaat hier over het eerste incident in al die jaren, in die afgelopen zes jaar. MNM heeft op zich volgens mij goed gehandeld in dezen door de onverwachte uitspraken en het scanderen van specifieke slogans na de live muzieksessie op antenne te stoppen door de microfoon uit te zetten. De rapper scandeerde aansluitend bij het nummer immers nog extra slogans. Hij maakte daarbij duidelijk misbruik van de gelegenheid die MNM hem bood om zijn nummer live te brengen. De dj’s hebben de microfoon van de rapgroep op dat moment uitgeschakeld. De VRT is dus van oordeel dat de twee dj’s in de live uitzending correct en integer hebben gehandeld. De VRT en MNM vinden dit dan ook een spijtig en onverwacht voorval.
Na het voorval vond een discussie tussen de rapper en de dj’s plaats over het uitschakelen van de microfoon en de uitspraken van de rapper. Dat gebeurde buiten de studio. De dj’s hebben daarbij geprobeerd op een respectvolle manier in dialoog te gaan, laat de VRT weten. Die discussie werd clandestien gefilmd en recent publiek verspreid. De verborgencamerabeelden werden bovendien in de montage gemanipuleerd. De VRT en MNM hebben zich verzet tegen de verborgencamerabeelden die online werden gezet. Daarmee werden immers zowel de auteursrechten van de VRT als de privacy van de dj’s geschonden, omdat er geen toelating was om de videobeelden van MNM te gebruiken, noch om buiten de radiostudio te filmen en het gesprek op te nemen. Als men de beelden bekijkt, merkt men ook dat de MNM-medewerkers zich verzetten tegen de uitspraken van de rapper en daar niet mee opgezet zijn.
Binnen de VRT zijn er, ook voor MNM, afspraken over beroepsethiek en integriteit. De VRT-netten hanteren ook een richtlijn over muziek en ethiek. Die afspraken en codes zijn door de MNM-ploeg voor UrbaNice gevolgd. De reacties van de dj’s zijn dan ook zeker begrijpelijk en gepast.
In de richtlijn muziek en ethiek staat ook dat nummers die nadrukkelijk aanzetten tot racisme, discriminatie of haat niet gepromoot worden.
Ik wil nog eens benadrukken dat dit het eerste voorval is in zes jaar van de uitzending van dit programma. De VRT geeft aan dat de tekst van het nummer eerder werd beschouwd als humor, deels ook als zelfrelativerende humor omdat de rapper zichzelf als moslim ook op de korrel nam. Het nummer was niet ingeschat als haatdragend op zich. Zo had de rapper dat ook zelf aangegeven, ook in het interview voorafgaand aan de live muzieksessie.
Over de inhoud van het nummer zelf kan inderdaad gediscussieerd worden en ook over het brengen van een dergelijk nummer op een net van de openbare omroep. Het nummer zat qua genre op de juiste plek bij MNM, namelijk in UrbaNice, wat dus een gespecialiseerd avondprogramma is waar uitsluitend jonge stedelijke muziek aan bod komt.
Heel wat van de songteksten in het urban genre zijn scherp, grofgebekt en soms choquerend, met heel wat schuttingtaal en ‘vuile’ woorden. Wat inzake ervaring ook een verschil maakt, is het feit dat de tekst in het Nederlands wordt gebracht. Schuttingtaal gebruiken heeft de ervaring meer op te vallen in de eigen taal dan in het Engels of een andere vreemde taal. De makers van UrbaNice vonden echter dat het nummer kon worden gebracht, gelet op de inschatting dat het eerder ging over humor.
Gelet op het voorval heeft de ploeg hier echter waarschijnlijk onbedoeld een inschattingsfout gemaakt. De inschatting had vooraf grondiger moeten worden doorgepraat, aldus de VRT. Naar aanleiding van dit voorval heeft MNM dan ook afgesproken een toegepaste workshop te organiseren om de muzikale lijnen nog duidelijker af te bakenen in functie van UrbaNice, om de inschatting van specifieke urban muziek en genres met meningen nog beter te maken. MNM wil er immers alles aan doen om dit soort situaties te voorkomen.
De heer Vandaele heeft het woord.
Dat stedelijke cultuur een plaats mag hebben op onze openbare omroep, daar zijn we het zeker over eens, minister. En dat het af en toe ook grofgebekt mag zijn, uiteraard, dat komt zelfs in dit parlement wel eens voor.
Ik vraag me wel af of de VRT hier echt een zaak van maakt, ook juridisch. Het is natuurlijk wel gemakkelijk om je boekje te buiten te gaan en op de VRT de show te stelen. Wanneer je dan nadien niet meer wordt gevraagd, heb je je moment van roem en glorie toch gehad. Misschien moet er toch iets gebeuren om af te schrikken, om te vermijden dat andere grote geesten in de toekomst hetzelfde voorbeeld volgen. Op de publieke omroep heb je een enorm bereik, het is dan ook verleidelijk.
Minister Gatz heeft het woord.
Yo Wilfried, ik zal aan de VRT vragen of zij verder juridische stappen ondernemen en hoe ze daar specifiek tegenover staan. Ik zal u die informatie schriftelijk bezorgen.
De heer Vandaele heeft het woord.
Ik wil die mensen niet naar de gevangenis laten sturen, maar u had het toch over een kwestie van rechten. Misschien is het toch goed om eens op tafel te kloppen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.