Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Danen heeft het woord.
Na enkele schriftelijke vragen over dit onderwerp, wil ik nu een vraag om uitleg stellen, omdat er een aantal nieuwe elementen zijn opgedoken.
Op 31 mei was er in Westerlo een infoavond over de historische vervuiling van de Grote Nete. Initiatiefnemer was het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC). Ik besef dat dit niet tot uw bevoegdheid behoort. Maar het was wel opvallend dat daar regelmatig naar de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) werd verwezen, en daarom stel ik u dan toch deze vraag.
Op dit moment loopt een bodemonderzoek ter hoogte van de Grote Nete tussen Geel en Lier. Dit bodemonderzoek heeft tot doel het identificeren en karakteriseren van de verontreiniging van de waterbodem en de oevers van de Grote Nete. De OVAM onderzoekt hierbij het chemische aspect. Het FANC onderzoekt het radiologische aspect. De aanwezigheid van radioactieve elementen in de Grote Netevallei is weer actueel naar aanleiding van de ontwikkeling van het Sigmaplan en de daaraan verbonden werken. In dat kader is het namelijk de bedoeling aan de oevers van de Grote Nete een overstromingsgebied aan te leggen.
Minister, u antwoordde me eerder al dat het beschrijvend bodemonderzoek nog lopende is en tot doel heeft verdere informatie te verzamelen om een definitieve uitspraak te kunnen doen over de ernst van de bodemverontreiniging en de noodzaak om over te gaan tot bodemsanering. U zei me ook dat het nog niet mogelijk is om een uitspraak te doen over de saneringsnoodzaak.
Begin 2018 gaf het FANC een toelichting over de verontreiniging in de Grote Netevallei. Uit deze toelichting bleek dat op twee bodemstalen met de hoogst gemeten dosistempo in de buurt van Lier bijkomend onderzoek werd uitgevoerd. De resultaten toonden aan dat de sterke verhoging van de radioactiviteit grotendeels afkomstig was van Radon, respectievelijk 1270 en 1860 becquerel per kilogram. Het bijkomende onderzoek toonde ook aan dat de zware nucliden americium en plutonium aanwezig waren in deze twee stalen. Deze nucliden zijn vermoedelijk afkomstig van de Molse Nete, waar onder meer de installaties van Belgoprocess en Belgonucleaire deze zware nucliden kunnen uitstoten. Dit in tegenstelling tot eerdere metingen in de regio Mol-Dessel.
Het lijkt me zinvol dat, in afwachting van de oplevering van het beschrijvend bodemonderzoek, preventieve maatregelen worden genomen om potentiele blootstelling van recreanten aan schadelijke producten, zowel radiologisch als chemisch, te vermijden. ‘Typisch Belgisch’ is dat Vlaanderen – de OVAM – bevoegd is voor maatregelen tegen chemische vervuiling en dat het FANC ons zou moeten beschermen tegen radiologische risico’s.
Minister; bent u bereid in overleg te gaan met het FANC om preventieve acties te nemen, zodat de chemische en radiologische risico’s zoveel mogelijk beperkt worden?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Het beschrijvend bodemonderzoek in opdracht van de OVAM loopt. Er is continu overleg tussen de OVAM en het FANC in het kader van het lopende onderzoek en eventuele te nemen acties. Dat overleg tussen beide beleidsniveaus is ook noodzakelijk, gelet op de bevoegdheidsverdeling. De website van de OVAM bevat een specifieke pagina over dit project, waar u de stand van zaken kunt volgen.
De heer Danen heeft het woord.
Het FANC heeft al een aantal infomomenten georganiseerd, onder andere in Westerlo. Daar bleek dat heel wat geweten is over het radiologisch aspect. Die onderzoeken zijn min of meer afgerond. Zo’n onderzoek is natuurlijk nooit helemaal afgerond, want dat wordt constant gemonitord. Men wees ook wel op de zogenaamde cocontaminatie tussen de radiologische vervuiling met hoge concentraties arseen, cadmium, zink en lood. Daarbij werd gezegd dat het niet slecht zou zijn indien de OVAM ook infomomenten zou organiseren, vooral ook omdat sinds de jaren '70 tal van onderzoeken zijn gedaan door diverse instanties en dat er telkens werd vastgesteld dat daar heel wat vervuiling was. Nu wordt er nogmaals een onderzoek gedaan. Ik vind dit een beetje vreemd. Een van de gemeenten onderzocht of daar aan waterrecreatie kon worden gedaan en dat werd afgewezen vanwege een bacteriologische vervuiling.
Dat lijkt me echter eigenlijk een gebied waar men op bepaalde plekken toch een aantal preventieve maatregelen kan nemen, ook al is dat maar het plaatsen van waarschuwingsbordjes of afsluitingen, met de melding dat daar voorlopig niet kan worden gespeeld of aan recreatie gedaan of wat dan ook. Mensen lopen immers toch mogelijk risico’s. Nogmaals, ik wil geen paniek veroorzaken, maar het FANC zelf wees dus inderdaad op die zogenaamde cocontaminatie. Bijvoorbeeld in het slib van de bodem is er toch heel wat te vinden dat niet zo gezond is.
Mijn vraag is dus nogmaals: lijkt het u zinvol om in afwachting van de definitieve oplevering nu al een aantal preventieve maatregelen te nemen? Blijkbaar is die nodig om verdere stappen te zetten voor een ultieme oplossing, maar mogelijk is het nu al nodig of mogelijk om preventieve maatregelen te nemen. Ik kan me immers voorstellen dat jeugdbewegingen, scouts, Chiro, in de buurt op kamp zijn en daar wel aan recreatie doen, en het lijkt me toch zinvol om hen te beschermen tegen mogelijke verontreiniging.
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, ik vind het toch ook altijd wel beter om in dat soort gevallen de resultaten van het onderzoek af te wachten. Ik zie ook niet dat de OVAM schrijft, toch niet op de website, dat daar momenteel preventieve maatregelen nodig zijn. Zoals de minister zei, er loopt een onderzoek. Ik denk dat we hier ook geen paniekvoetbal moeten spelen.
Minister Schauvliege heeft het woord.
We wachten inderdaad het beschrijvend bodemonderzoek af. Pas dan is het zinvol om te informeren, om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat er infomomenten zijn. Als er nu dringende acties moeten worden ondernomen, dan is dat het FANC dat daartoe moet beslissen. Ik ga ervan uit dat dat ook gebeurt en dat ze ter zake hun verantwoordelijkheid nemen.
De heer Danen heeft het woord.
Het is zoals zo vaak: iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Ik stel echter vast dat er al sinds de jaren 70, dus al veertig jaar lang, regelmatig onderzoek wordt gedaan in het gebied en dat er regelmatig ook resultaten worden bekendgemaakt die niet altijd heel geruststellend zijn. Vooral nu, in functie van de werken die zullen gebeuren, lijkt het me heel zinvol om dit van nabij te volgen. Ik hoop inderdaad dat dat ten volle gebeurt, maar ik heb daar wat twijfels bij. Ik zou er toch toe willen oproepen dat de OVAM in dezen voor een stuk versneld de mensen aldaar informeert. Het FANC heeft voor een stukje al de voorzet gegeven. Ik denk dat de OVAM vervolgens de bal moet binnenkoppen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.