Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Christiaens heeft het woord.
Minister, de Limburgse cultuursector kreeg vorig jaar goed nieuws te horen: hij kreeg steun van Vlaanderen om te kunnen groeien. Meer middelen vanuit Vlaanderen naar Limburg laten stromen, de provinciale culturele erfenis veilig overhevelen, warm houden en daar waar nodig versterken met Z33 als hoofdactor om de Limburgse regio verder uit te bouwen tot een Vlaamse kunstinstelling.
In januari werd de ‘aanjager’ van het cultuurplan Limburg door de Vlaamse overheid aangesteld en aan ons voorgesteld. Dat is Pieter Jan Valgaeren. Hij kreeg de opdracht om samen met de Limburgse cultuurorganisaties, kunstenaars en bestaande culturele overlegorganen een actieplan te ontwikkelen en aanbevelingen te doen. Dat is nodig omdat er meer subsidiemogelijkheden en -aanvragen zouden moeten komen en de samenwerking opgedreven moet worden. De aanjager zal ook het Limburgse culturele netwerk stimuleren en coördineren, met aandacht voor alle deelsectoren.
In september werden bepaalde organisaties voorgesteld die een sleutelrol moeten spelen in het verhaal en samen met de aanjager het Limburgse cultuurnetwerk moeten versterken. Dat zouden de trekkers zijn. Ook zal aanvullende expertise ingezet worden – er werd ook euregionaal gedacht – op het vlak van traject- en dossierbegeleiding en remediëring van individuele organisaties door trajectbegeleiders.
Er zijn ambitieuze doelstellingen geformuleerd voor 2018 en 2019, want er werd van meet af aan gezegd dat het Limburgs cultuurplan al een einddatum had. Als ik me niet vergis, viel die samen met het einde van deze legislatuur, namelijk juni 2019. Die ambitieuze doelstellingen zijn dus nodig. Daarom is het Limburgs cultuurplan in de eerste plaats uitgerold. Op korte tijd moet er dus veel gebeuren.
Minister, wat is de stand van zaken? Waar staan we nu met het cultuurplan Limburg? De toekenning van de projectsubsidie op 15 mei is gebeurd. Waren er al effecten van het Limburgplan? Wat is het plan van aanpak van de aanjager dat hij begin dit jaar bij zijn aanstelling ging uitrollen? Welke zijn zijn prioriteiten? Hoe volgt u dat op? Op 15 september is er een nieuwe projectsubsidieronde. Is dat een actiepunt in het cultuurplan? Ik ga uit van wel. Wat is de rol van de trekkers? Wie zijn dat en welke acties ondernemen zij?
Minister Gatz heeft het woord.
Waar staan we met het cultuurplan Limburg? We zijn inderdaad de opstartfase voorbij. De verschillende speerpunten, zoals geformuleerd in het plan dat ik samen met gedeputeerde van Cultuur Igor Philtjens eind 2017 voorstelde, rollen zich momenteel uit. U hebt al aangegeven dat de aanjager, Pieter Jan Valgaeren, in het voorjaar is gestart met zijn opdracht. Mijn kabinet besprak eind mei met hem en het departement een aantal aanbevelingen en de hieraan gekoppelde concrete actiepunten voor een versterkt Limburgs cultuurveld. Deze zullen volgende maand verder verfijnd en uitgewerkt worden en na de zomer gepresenteerd worden. Ik heb de komende weken daarover rechtstreeks overleg met hem. Ik denk inderdaad dat uw vraag volledig terecht is. Na de zomer zal de integratie gebeuren van de verschillende punten die in het plan staan om ze nauw op elkaar af te stemmen.
Inmiddels zijn er wel wat dingen gebeurd. Er zijn uiteraard veel gesprekken geweest met de beoogde trekkers. Dat Z33 zal optreden als een ankerpunt voor de beeldende kunst, vormgeving en architectuur, heb ik reeds een aantal keer gecommuniceerd, laatst nog tijdens een zeer aangename trip naar de Design Week in Milaan, waar ik ook in de diepte wat meer heb kunnen zien wat zij doen. De instelling onderneemt uiteraard zelf ook acties om deze rol te vervullen. Zo neemt ze het Cultuurplatform Design onder haar hoede en is ze in gesprek met andere organisaties, zoals de Architectuurwijzer, om die samenwerkingen vorm te geven.
Met de verzelfstandiging van Z33 tot Vlaamse vzw, breekt voor deze kunstinstelling een nieuw tijdperk aan. De ambitie blijft natuurlijk om op termijn te kunnen worden uitgebouwd tot een erkende Vlaamse kunsteninstelling met internationale uitstraling binnen de visuele kunsten. Ook daar zijn er afspraken gemaakt met Z33 om bij het begin van de herfst wanneer de raad van bestuur volledig is ingewerkt en zijn strategische planning met de directie heeft, met ons te kijken wat dat stappenplan naar die ambitieuze doelstellingen zal zijn. Daar kunnen we in de herfst nog wat dieper op ingaan. Er is ook toekomstige nieuwe infrastructuur, die uiteraard ook zal bijdragen aan de herpositionering als cultureel referentiepunt.
Het tweede ankerpunt is Bokrijk. Daar is ook een duidelijke profilering. In het kader van de afgelopen erfgoedronde diende het museum een subsidieaanvraag in om op landelijk niveau erfgoedbeheerders en erfgoedgemeenschappen te begeleiden en te ondersteunen rond het thema ambachten. De overige trekkers zijn momenteel nog niet gedefinieerd, maar met hen zijn de gesprekken lopende.
Ik hamer erop dat de aanjager organisaties over de verschillende culturele deelsectoren heen sensibiliseert om zich te profileren als trekker en ik steun hem in deze opdracht. Ik hoop echter ook dat de Limburgse culturele ankerpunten zelf initiatief nemen om deze rol te omhelzen. Zowel Bokrijk als het Gallo-Romeins Museum hebben een nieuwe aanvraag ingediend voor werkingssubsidies als landelijk ingedeeld museum voor de periode 2019-2023. Ze vragen hierbij ook een verhoging van hun huidige middelen. Daarnaast dienden ook het Modemuseum Hasselt, het Jenevermuseum, de Musea Maaseik en het Museum Vlaamse Minderbroeders een aanvraag in voor werkingssubsidies als regionaal ingedeeld museum.
Cultuur- en congrescentrum Landcommanderij Alden Biesen zet, met de aanstelling van een nieuwe directeur Patrick Cornelissen, die als ereconsul drie jaar de culturele en sociale uitwisseling tussen België en New England bevorderde, koers naar de ontwikkeling van een nieuw beleidsplan. Vermeldenswaardig is de attractie Bilzen Mysteries, een multimediaal beleefparcours met Landcommanderij Alden Biesen als decor, dat de brug slaat tussen toerisme en cultuur. We hebben uiteraard ook de bijkomende werking van Musica binnen de muren van Alden Biesen.
Er is ook de euregionale samenwerking. Die werd op 23 april feestelijk bestendigd met de aftrap van een euregionaal hiphopproject ‘Hip Hub Hooray’. Artistiek projectleider Guido Wevers is erin geslaagd om op korte termijn de diverse culturele identiteiten van de euregio met elkaar te verbinden, middels het ietwat onverwachte vehikel hiphop. Deze euregionale samenwerking binnen de euregio Maas-Rijn, met als uitvalsbasis de stad Tongeren, vormt een eerste opstap naar een toekomstgericht internationaal cultuurbeleid, waarbij de samenwerking met Nederland en Duitsland wordt uitgebreid en de banden met de Franse Gemeenschap worden versterkt. Vanuit de Nederlandse hoek en vanuit de Franse Gemeenschap worden er ook samen middelen ingelegd als cofinanciering.
Ik kom tot de projectsubsidies die op 15 mei zijn verdeeld. Het cultuurplan Limburg is een tweejarig plan, en het zal dus niet abrupt stoppen in de zomer van 2018 maar werkt door tot het einde 2019. Ik begrijp wel wat u zegt, een nieuwe regering zal zich dan buigen over een vervolg. Dat is een vraagteken. Dat laat ik nog even open, dat is nog onduidelijk.
Pieter Jan Valgaeren heeft binnen het Limburgse cultuurveld zijn positie als aanjager, aanspreekpunt en netwerker kenbaar gemaakt en bestendigd. Hij detecteerde in overleg met diverse Limburgse organisaties en platformen, waaronder het Limburgs Kunstenoverleg (LIKO), de uitdagingen en kansen die nog voor hen open liggen. Deze analyse behoeft uitgebreid onderzoek en vraagt tijd. Momenteel finaliseert Pieter Jan Valgaeren de vertaalslag van deze informatie naar gedragen aanbevelingen en concrete actiepunten.
Het effect van het Limburgplan op de indiening van de projectsubsidie op 15 mei is daarom nog niet te meten. We houden wel ons engagement om voor de Limburgse projecten een extra inspanning te doen. Dat is in het bijzonder, maar niet alleen, voor Muziekodroom gebeurd. Voor de eerste ronde van 2018 telden we zestien aanvragers uit Limburg. Bij de tweede en derde ronde dienden telkens zeventien Limburgse organisaties een aanvraag in. We zullen nu kijken hoe dat kan worden verhoogd.
Wat is het plan van aanpak en de prioriteiten? Zoals ik al zei, is het momenteel in afronding en is de afwerking voor de zomermaanden. Een brede gedragenheid blijft daarbij wel zeer belangrijk, ook die van diverse actoren uit het veld. Ik denk dat de echte start pas duidelijk zal worden bij de start van het nieuwe culturele seizoen.
Het dossier spitst zich toe op de brede cultuursector, dus niet enkel de kunstensector. Het gaat over zowel productie, professionalisering als communicatie en richt zich tot de sector, tot de Limburgse en bovenlokale bestuursniveaus en tot de aanjager zelf. Vanaf het najaar zal de begeleiding intenser kunnen worden zodat de aanvragers meer en succesvolle dossiers kunnen indienen. De heer Valgaeren werkt nu halftijds. Voor deze functie zal er nog een tweede halftijdse functie komen, specifiek gericht op de begeleiding inzake ervaring en expertise voor de individuele en collectieve trajectbegeleiding.
Of we op 15 september al een effect zullen zien, daar kan ik op dit ogenblik nog niet op vooruitlopen. Dat zou kunnen, maar ik ga ervan uit dat dat zich maar stapsgewijs zal aantrekken.
Wat betreft uw vraag over de trekkers: samen met de aanjager, de toekomstige trajectbegeleider en de platformen zoals LIKO, zal een netwerk van trekkers, dus culturele referentiepunten, ervoor zorgen dat meer organisaties middelen aanvragen en de normen voor die ondersteuning halen. Concreet vragen we de trekkers om binnen hun discipline andere actoren te inspireren en te ondersteunen op inhoudelijk, zakelijk en logistiek vlak, met bijzondere aandacht voor de talentontwikkeling. Het netwerk van trekkers, en hun onderlinge samenhang, moet resulteren in sterke organisaties met culturele initiatieven die nationale en waar mogelijk ook internationale uitstraling genieten en die op die manier hun succes afstralen op de provincie waar ze hun uitvalsbasis hebben. Z33 en Bokrijk zijn als eerste naar voren getreden om hun engagement op te nemen. Op korte termijn zullen we ook andere organisaties aan boord kunnen nemen.
Ik rond nog even af. De aanjagersfunctie, in twee halftijdse functies, strategisch en qua begeleiding gezamenlijk in een plan van aanpak gieten, zal gebeuren in de zomer en operationeel worden vanaf het najaar. We zullen ook in het najaar en eigenlijk al in de zomer kunnen zien wat de impact van dat euregionaal project is. We zijn ook volop bezig om te kijken hoe de kunst in de openbare ruimte kan gebeuren binnen de provincie. We hebben ondertussen toch bijkomende inspanningen gedaan voor de projecten binnen de kunstensector. Er is ook nog altijd het perspectief voor een steun aan een depot voor erfgoed binnen de provincie. Al die puzzelstukken willen we nu verder in de timing samenbrengen zodat het niet verder zou kabbelen, om het oneerbiedig te zeggen, in de jaren 2018 en 2019. Zo willen we elke drie tot zes maanden bijkomende stappen kunnen zetten zodat de volgende regering, wie dat ook weze, met enige kennis van zaken over wat er al gebeurd is, mogelijk bijkomende elementen naar voren kan brengen.
Globaal gezien zitten we eerder wel op schema en gebeuren er veel dingen. Ik had een heel interessant gesprek met de mensen van LIKO. Het was ook de eerste keer dat, op basis van de schok die twee jaar geleden op het kunstenvlak door Limburg is gegaan, men zichzelf heeft georganiseerd. Dat is een goede zaak. Dat heeft tot een veertigtal organisaties geleid, wat meer is dan wat men op het eerste zicht zou kunnen verwachten. Daar is dus een heel interessante dynamiek. We moeten nu zien dat die dynamiek intern mee op de aanjager wordt afgestemd en vice versa, om maar een voorbeeld te geven. Dan zullen we verder geraken.
We zullen meer kunnen vertellen bij de start van het nieuwe cultuurseizoen, met dan ook wel een aantal duidelijke actiepunten en tussentijdse doelstellingen.
Mevrouw Christiaens heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw heel uitvoerige antwoord. Ik zal het verslag nog eens grondig nalezen. Ik heb begrepen dat men niet heeft stilgezeten en dat de aanjager aan de slag is gegaan. Dit is een stapsgewijs project, waarvan men na een aantal maanden nog geen grote gevolgen ziet op het terrein. Wat het antwoord op mijn vraag betreft over de invloed op de projectsubsidies van 15 mei, leek me dan ook logisch dat dat effect nog niet merkbaar is.
Zoals u zelf hebt gezegd, is de opstartfase voorbij, maar is er al veel gebeurd en is er ook veel in voorbereiding. Het zal echter pas concreet worden na de zomer, bij de start van het nieuwe culturele jaar. Daar kan ik momenteel dan ook niet over doorvragen. Ik zal dit wel verder opvolgen. Ik had ook al gesuggereerd dat het misschien interessant zou kunnen zijn dat de aanjager in deze commissie het plan komt voorstellen met concrete actiepunten en gedefinieerde doelstellingen.
De tweede halftijdse coördinator in verband met individuele trajectbegeleiding was destijds al aangekondigd en u zegt nu dat die in het najaar zal worden aangeworven. Is er al een procedure voor de kandidaturen opgestart? Wanneer zal dat gebeuren wanneer u die persoon toch aan het begin van het cultureel jaar wilt laten starten? Een van de doelstellingen – en dat is altijd gezegd – moet zijn dat er vanuit Limburg meer subsidieaanvragen komen, meer dossiers worden ingediend en ook meer goede dossiers worden ingediend. Enerzijds is er dus de rol van de aanjager maar anderzijds zal die individuele trajectbegeleiding essentieel zijn om meer dossiers en kwalitatief betere dossiers te krijgen. Minister, kunt u daar een concrete timing over geven?
Als ik het goed heb begrepen, zijn er tot nu toe maar twee trekkers, namelijk Z33 en Bokrijk. Ik zeg ‘maar’, maar misschien is het helemaal niet de bedoeling om een dozijn trekkers te selecteren. Kunt u daar wat meer toelichting bij geven? Uit de gesprekken met de aanjager blijkt dat het toch noodzakelijk is om een representatief aantal trekkers te hebben. Waar denkt u dan nog aan?
Minister, de transitie van Z33 naar Vlaamse kunstinstellingen is een heel traject dat moet worden afgelegd. Zit men daar op schema? Verloopt dat stappenplan zoals destijds was afgesproken? Hebt u er een goed oog in dat die timing gehandhaafd blijft?
De heer Meremans heeft het woord.
Minister, we zien duidelijk dat het de goede richting uitgaat. Hier zitten naast me twee Limburgse hartjes die kloppen. We zijn daar blij mee. Ik vermoed dat het inderdaad niet de bedoeling is om een dozijn trekkers te hebben. Ik heb er liever twee die op volle toeren draaien en die de rest kunnen laten meegroeien.
U kent ons standpunt. Het probleem was eerder dat de kwaliteit er niet altijd was, en daar moet aan gewerkt worden. Er moeten kwalitatieve projecten naar boven kunnen komen. Er is voldoende talent aanwezig in Limburg maar het ligt misschien aan de begeleiding of de verdere ontbolstering. We kijken daar reikhalzend naar uit. We zijn ook blij dat er duidelijkheid is over de aanjager. We zullen dit in de toekomst verder opvolgen.
Minister Gatz heeft het woord.
Het profiel van de tweede aanjager, die we misschien beter de trajectbegeleider kunnen noemen, wordt momenteel bepaald. De opdracht zal worden opengesteld in juli en de aanduiding zal dan normaal gezien in september kunnen gebeuren. Dat zijn de volgende stappen.
We zijn blij dat een aantal trekkers zich hebben gemeld. Het is altijd aangenaam wanneer organisaties zelf mee het initiatief nemen. De andere zijn we nog aan het identificeren. Zij zullen op voorstel van de aanjager en op basis van onze overredingskracht worden aangeduid. Het zal een collectieve oefening voor heel de provincie zijn om samen verder te kunnen gaan, ik denk dat iedereen dat beseft. Op dit moment is het voor sommigen misschien nog niet voldoende helder wat de rol van die trekker nu precies inhoudt. Daar zijn we nu mee bezig. We zullen ervoor zorgen dat er niet te veel en niet te weinig zijn.
De transitie van Z33 zit wel degelijk op schema. De omvorming van provinciale instelling tot Vlaamse vzw heeft ook op administratief vlak heel wat voeten in de aarde gehad maar alles is netjes gebeurd in de overgang van '18 naar 1'9. Ik durf te zeggen dat de rust daar is teruggekeerd want er was toch wel wat onrust enige tijd geleden in verband met de directie en de raad van bestuur. De raad van bestuur heb ik bijna voltallig leren kennen op teambuildingstrip in Milaan, en het lijkt me een goede raad van bestuur, ook met het complement van het Cultuurpact en de onafhankelijke bestuurders. Ik denk dat hier die saus ook goed pakt. Zij zijn nu volop bezig met de planning en de strategische doelstellingen. Ze zullen dan binnenkort melden hoe ze dat in een meerjarenplanning zien.
Alles verloopt daar goed, maar ik denk dat het moeilijk sneller kan. Dat is het probleem waarmee we met dit cultuurplan vooruitgaan: we moeten ons traag haasten. We moeten ons haasten omdat we stappen vooruit moeten zetten maar sommige zaken kan men pas na zes maanden of een jaar echt doen kantelen en niet na drie maanden. We proberen daarin het juiste ritme te vinden. Ik heb het gevoel dat met alle informatie die ik nu heb, de energie op het terrein en de wil om samen vooruit te gaan, wel degelijk zeer nadrukkelijk aanwezig zijn.
Mevrouw Christiaens heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw bijkomende antwoorden. Het lijkt me inderdaad essentieel dat er een brede gedragenheid is. Dat zit goed nu. Het feit dat het Limburgs Kunstenoverleg (LIKO) zich ook heeft georganiseerd, is alvast een heel positieve wending in het Limburgse cultuurverhaal. Ik ben tevreden met de opvolging en met de antwoorden en zal dit dossier na de zomer verder opvolgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.