Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega’s, het erfgoedbeleid heeft als doel het bewaren en ontsluiten van ons patrimonium. Om dat te bereiken, beschikt u over een decretaal kader en een instrumentarium. Daarnaast worden we ons meer en meer bewust van het belang van erfgoed in Vlaanderen als drager van ons collectief geheugen en onze identiteit. Die bewustwording is de afgelopen decennia alleen maar groter geworden, een verdienste van het beleid, professionals en talrijke vrijwilligers die dagelijks hun schouders zetten onder de erfgoedzorg.
Maar dat betekent echter niet dat er geen mazen in het net zijn. Nog altijd gaan er in Vlaanderen waardevolle monumenten verloren. Ik denk aan de kerk van Anzegem, die in 2014 uitbrandde, of de Sint-Niklaaskerk in Westkapelle en een vakwerkhoeve in Diepenbeek. Ook weersomstandigheden spelen hun rol, zoals stormen, en ook de Tweede Wereldoorlog heeft lelijk huisgehouden in ons land. U gaf een mooi overzicht in mijn eerdere schriftelijke vraag van april 2015.
Er is ook erfgoed dat het slachtoffer is van wanbeheer. Midden april van dit jaar stortte in Hamont-Achel, de plek waar mijn roots liggen, de schuur van de voormalige Laathoeve gedeeltelijk in, eigenlijk zelfs voor 90 procent. Volgens de Erfgoedkoepel Hamont-Achel, met daarin het stadsbestuur en de lokale erfgoedverenigingen, gaat het duidelijk om een geval van bouwkundige verwaarlozing, voorafgaand aan de instorting van de schuur. Voor de lokale gemeenschap is dit een enorme klap. De schuur maakte deel uit van een sedert 1980 beschermd dorpsgezicht, met een woonhuis, een bakhuis, stallingen en inrijpoorten en omliggende grachten. Enkele delen werden ook beschermd als monument.
Uit het antwoord op mijn recente schriftelijke vraag hierover kan ik afleiden dat er door uw diensten reeds verschillende acties werden ondernomen in wat u in uw antwoord noemt ‘het handhavingstraject voor het instandhouding van ontwikkeling van deze site’. Na een klacht van de Erfgoed Hamont-Achel in maart 2017 volgde een politionele vaststelling, een proces-verbaal overlegd tussen agentschap en eigenaars, en in een latere fase tussen het agentschap en het gemeentebestuur. Er was een gecombineerd plaatsbezoek met alle betrokken actoren, aangevuld met Erfgoedinspectie en een stabiliteitsingenieur, en toch stortte de schuur midden april 2018 in.
Minister, werd de urgentie van de fysieke toestand van de schuur volgens u voldoende vastgesteld in de rapportering voorafgaande aan de instorting? U bevestigt in uw antwoord dat er sprake is van ‘verwaarlozing’ door de eigenaar. Zal dat in dit geval leiden tot sancties. Zo ja, welke? Bestaat er in het handhavingstraject zoiets als een spoedprocedure voor ernstig bedreigd erfgoed? Denkt u dat de handhavingsprocedure en rapportage moeten worden bijgestuurd in de richting van een snellere opvolging en meer dwingend karakter, om dergelijke situaties in de toekomst te vermijden?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega Van Werde, u hebt al een schriftelijke vraag gesteld waarin een aantal details zijn verstrekt over alle contacten die er zijn geweest. Er is heel veel overleg met de betrokken landbouwers. Er zijn momenten geweest waarbij de burgemeester ook betrokken was. De urgentie van de fysieke toestand van de schuur is tijdens een plaatsbezoek op 23 maart 2017 vastgesteld.
Wat is er ondernomen na de gedeeltelijke instorting van de constructie? Na de instorting werden aan de eigenaar in een eerste fase instandhoudingswerken opgelegd. Tegen 4 juni 2018 moeten de nodige stuttingswerken, conform het verslag van de stabiliteitsingenieur, uitgevoerd worden. Tegen 4 juli 2018 moet de instorting gecontroleerd worden opgeruimd, onder de deskundige begeleiding van een bouwhistoricus.
Daarna komt de fase van het herstel. In de mate dat de eigenaar er niet zelf toe overgaat, kunnen er gedwongen maatregelen worden genomen. Dat kan een gerechtelijke procedure zijn met gerechtelijke herstelmaatregelen, of er kunnen ook bestuurlijke maatregelen worden getroffen. Men heeft de indruk dat de man niet van slechte wil is, maar niet de nodige middelen heeft om die werken uit te voeren. We zullen afwachten wat de uitkomst is. In alle geval zal de afdeling Handhaving, in overleg met Onroerend Erfgoed, de nodige maatregelen nemen.
Ik denk niet dat er bijkomende instrumenten nodig zijn. We hebben net het decreet helemaal aangepast. Het handhavingsinstrumentarium is gemoderniseerd en er kan volop toepassing van worden gemaakt, ook van bestuurlijke handhaving.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Ik blijf het een ontzettend spijtige zaak vinden. Ik weet dat er heel veel is gebeurd. Moedwillig verzuim wou ik in eerste instantie in de mond nemen, maar als u zegt dat de man geen middelen heeft, dan vraag ik me af wat het vervolg zal zijn, want de man zal nu helemaal geen middelen hebben om de schuur volledig herop te bouwen. Het lijkt me nog veel moeilijker.
De man heeft de Laathoeve in de jaren 80 voor een appel en een ei gekocht. Er waren toen al delen beschermd. Heeft die man toen begrepen wat bescherming en beschermd erfgoed inhoudt en wat de consequentie daarvan kan zijn?
Ik vernam ook dat de hoeve is gelegen in natuurgebied. Dat zou natuurlijk een herbestemming, waar eventueel over werd gesproken, niet eenvoudig maken. De gemeente zou daarom in 2017 al een overleg hebben gehad over een eventuele aankoop en herbestemming. Heeft dat overleg iets opgeleverd? Weet u dat? Wat is de houding van de eigenaar? Is hij bereid tot verkoop? Welke nieuwe bestemming zou het gemeentebestuur dan eventueel voor ogen hebben? Is het een optie voor het agentschap Onroerend Erfgoed wat men eventueel voor ogen heeft?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Wat de evolutie betreft, weten we niet of die man echt insolvabel is. Hij zegt dat, maar het is mogelijk dat hij wel kan betalen en dat hij tot nu toe de boot heeft afgehouden. Er zijn in elk geval dwangmiddelen. Indien hij dit niet doet, kan altijd worden overgegaan tot een herstelling op zijn kosten. Er is natuurlijk altijd de waarde van de gebouwen en van de constructie zelf. We kunnen de kosten daarop verhalen. Ik wil hier echter niet op vooruitlopen. Eerst moet hij de voorlopige stuttings- en opruimingswerken uitvoeren. Dan moet hij tot de herstelling overgaan. Indien dat niet gebeurt, zal de procedure starten.
Ik weet niets van gesprekken die met de gemeente zouden zijn gevoerd over een aankoop en een herbestemming door de gemeente. Ik kan me hierover informeren, maar zonder enige kennis van de onderhandelingen spreek ik nu puur theoretisch. Dit zou, bijvoorbeeld, kunnen leiden tot een dading. Het is mogelijk dat de gemeente dit tegen de geschatte waarde overneemt en de kosten aftrekt die moeten worden gemaakt om tot herstelling over te gaan. Het geheel kan dan worden opgelost met een dading tussen drie partijen. Dat lijkt me een mogelijkheid, maar ik wil hier niet op vooruitlopen. Dit is het eerste wat ik hierover hoor. We kunnen dit signaleren. Indien de gemeente echt geïnteresseerd is, kan dit, puur theoretisch gesproken, eventueel een oplossing zijn. Ik heb geen enkel zich op wensen, verlangens of beleidsopties van de gemeente in die richting.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Ik begrip dat u niet op deze kwestie kunt vooruitlopen. Ik zal dit hier blijven volgen. Een stukje van mijn jeugd is ingestort en ik voel me moreel verantwoordelijk om dit te blijven opvolgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.