Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Kennes heeft het woord.
Minister-president, ik heb mijn vraag om uitleg opgesteld naar aanleiding van de berichtgeving rond de Azerbeidjaanse lobbymachine. Voorzitter, u zult dat wellicht kennen, aangezien u ook actief bent in de Raad van Europa. U kent dat rapport en dat onderzoek uiteraard in detail, meer dan wie ook hier in de zaal aanwezig.
Er is gebleken dat het regime in Bakoe zich een goed imago wil kopen, onder andere door mensen te laten opdraven om positieve rapporten te schrijven over het regime, onder andere over de verkiezingen. Het is goed dat dat allemaal is blootgelegd. Al heel wat jaren contacteren mensen mij daarover, ook uit het buitenland. Ze vroegen: ‘Kan er niets gebeuren, in uw Senaat of ergens anders? Want er zijn daar mensen die een toch wel rare rol op zich hebben genomen.’ Naar aanleiding van het rapport van de European Stability Initiative is er al iets naar boven gekomen. Nu is er een nieuw rapport. De Azeri’s hebben heel veel geld. Dat moet binnen de Raad voor Europa leiden tot verdere maatregelen.
Minister-president, zijn er binnen de Vlaamse administratie, binnen de Vlaamse Regering, binnen de Vlaamse overheid in de heel ruime zin, signalen dat onze administratie, onze mensen, op een of andere manier werden blootgesteld aan die lobby-acties van het regime in Azerbeidzjan, dat een weinig democratische reputatie heeft? Mensenrechtenschendingen gebeuren daar veelvuldig.
Zijn u beïnvloedingspogingen met laakbare praktijken – want je kunt natuurlijk op veel manieren proberen te beïnvloeden: informatie uitdelen, informatiesessies organiseren, workshops, betogingen, vrije tribunes en dergelijke – in de richting van onze instellingen bekend door andere regimes?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Mijnheer Kennes, ik heb geen weet van lobby-acties ten aanzien van de Vlaamse overheid door het regime van Azerbeidzjan. De feiten waarover u het hebt, gaan over de parlementaire vergadering van de Raad van Europa (PACE). De zogenaamde Azerigate gaat over de kaviaardiplomatie van enkele parlementsleden van de Raad van Europa.
Er is een verslag opgesteld. U weet dat ten gevolge van het hele onderzoek het Bureau de betrokken leden heeft uitgenodigd om hun activiteiten binnen het parlement onmiddellijk te schorsen. Als reactie op het verslag werd door PACE op 26 april een resolutie aangenomen waarin de aantijgingen van corruptie binnen PACE worden erkend.
Als gevolg daarvan worden afspraken op alle niveaus aangekondigd: het verbeteren van het algemeen werkkader, het wegwerken van tekortkomingen in de transparantie van parlementaire procedures en het optreden tegen schendingen van de gedragscode door sommige leden en oud-leden van PACE. Zowel de nationale parlementen als de nationale regeringen worden opgeroepen om de nodige maatregelen te treffen en tegen het jaareinde te rapporteren aan PACE.
Vlaanderen is niet rechtstreeks betrokken. We hebben gemeenschapssenatoren in de Senaat. De parlementaire assemblees moeten zich daar dus wel over buigen. Het is niet aan mij als regering om te zeggen wat de parlementen moeten doen. Maar eigenlijk is het hier aan de parlementen om aan zelfcontrole te doen – want zij worden niet door hun regering gecontroleerd – en om te bekijken of er daar maatregelen moeten worden genomen wat betreft de regels waaraan die leden zich moeten houden. Die regels zouden eigenlijk evident moeten zijn. Maar ik lees dat er ook andere zaken zijn. Zo werden er in Kazachstan bij verkiezingsmissies bezoeken aan nachtclubs geregeld. Dat is uiteraard niet van aard om te zorgen voor correcte verslaggeving over verkiezingsoperaties die plaatshebben.
Ik heb geen weet van beïnvloedingspogingen door dictatoriale regimes ten aanzien van Vlaamse instellingen.
Het onderzoek naar het schandaal in de parlementaire vergadering wijst op aantijgingen dat ook andere landen op al dan niet corrupte wijze zouden hebben geprobeerd besluiten te beïnvloeden. Het zou onder meer gaan om Armenië, Kazachstan, Oekraïne, Rusland en Turkije. Ik denk dat het in de eerste plaats aan de Raad van Europa is om orde op zaken te stellen. Dat is een raad die pretendeert een geweten te zijn en op de naleving van de mensenrechten toe te kijken. Als daar natuurlijk een aantal zaken mislopen, verliest de Raad van Europa elke credibiliteit.
De Vlaamse Regering kan op dat vlak niets doen. Ik neem aan dat de assemblees die daar vertegenwoordigers hebben, waar het nodig is bijkomende regels zullen opleggen. Het gaat om ethiek, om afspraken en om gedrag. Er kunnen afspraken met mandatarissen worden gemaakt om de mandaten op onberispelijke wijze te laten uitoefenen. De mandatarissen mogen zich bij het opstellen van rapporten op geen enkele manier door welke gunsten dan ook laten beïnvloeden.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord.
Mijnheer Kennes, ik wil me hier even bij aansluiten. Zoals u weet, ben ik leider van de Belgische delegatie in de Raad van Europa. Namens de Senaat maken vier leden van het Vlaams Parlement deel uit van de Raad van Europa. Het dossier dat u naar voren hebt gebracht, vormt het onderwerp van een uitgebreid onafhankelijk onderzoek. De vier leden van het Vlaams Parlement worden hierin niet vernoemd. Er is een ander lid van de Belgische delegatie dat wel is vernoemd, maar als voorzitter van de Belgische delegatie heb ik vorig jaar reeds de nodige stappen gezet, zodat de betrokkene niet langer deel uitmaakt van de Belgische delegatie.
Een bijkomend element is dat de Commissie Reglement van de Raad van Europa, waar ik als fractieleider van een politieke groep deel van uitmaak, het rapport ter harte heeft genomen. Enkele weken geleden zijn een aantal leden voor twee jaar uit hun rechten ontzet. Ze hebben geen stemrecht meer, mogen geen rapporten meer schrijven en mogen geen verkiezingen meer observeren. Een lid, de voormalige voorzitter van de Raad van Europa, de heer Agramunt uit Spanje, is voor tien jaar uit zijn rechten ontzet. Als gevolg hiervan heeft hij ondertussen ontslag genomen uit de Raad van Europa.
Dit zijn uiteraard onoorbare praktijken. Zijn die praktijken beperkt gebleven tot de mensen die worden genoemd in het onafhankelijk rapport, dat door een aantal rechters is opgesteld? We kunnen hopen dat het zo is. Zal er alles in staan? We weten het niet, maar we zijn wel vrij zeker dat de belangrijkste feiten in het rapport naar boven zijn gekomen. Alle betrokken leden van de Raad van Europa zijn door de Raad van Europa zelf gehoord. In voorkomend geval hebben ze serieuze sancties gekregen. Dit is weliswaar steeds gebeurd in de context van een code of conduct, want alle gerechtelijke elementen vallen natuurlijk niet onder de bevoegdheid van eender welke assemblee. Er zijn ook andere landen vernoemd. Ik ga ervan uit dat de limieten van lobbying wel eens worden overschreden. Of er een apart onderzoek van de Raad van Europa zal komen, zal in de loop van de komende weken worden bekeken.
De conclusie die ik hieruit trek, is iets wat ik al heel lang in parlementen zeg. Ik spreek nu over enkele decennia. Er zou een of ander kader moeten zijn. Iemand die zijn mening over een dossier kwijt wil, moet dat binnen dat kader kunnen doen. Als een volksvertegenwoordiger door niemand in verband met een dossier wordt benaderd, moet hij zich ongerust maken, want dan is niemand in hem geïnteresseerd. Dit moet binnen limieten gebeuren. In die zin denk ik dat de Raad van Europa nu een initiatief zal nemen, een beetje zoals in het Europees Parlement is gebeurd.
Een lobbyregister zou het mogelijk maken te zien wie volksvertegenwoordigers in de context van de uitoefening van hun mandaat zien. Ze moeten dit dan melden. Dat is een kwestie van een agenda bij te houden. Op die manier wordt het eigenlijk vrij gemakkelijk. Indien iemand niet in het register staat of indien de betrokken volksvertegenwoordiger niet meldt dat hij iemand in de context van een dossier heeft gezien, kunnen we ervan uitgaan dat een bepaalde lijn wordt overschreden.
Persoonlijk denk ik dat dit voor de Raad van Europa een opportuniteit is, hoe bizar dat ook moge klinken. Uiteindelijk staat de Raad van Europa voor de mensenrechten, de rechtsstaat en de democratie, maar dit is een opportuniteit om zeer strikte regels te ontwerpen die de raad al zeer lang op zichzelf had moeten toepassen. De instelling bestaat zeventig jaar, en dan vrees ik dat er wel eens wat vervaging van de zeden komt. Het kan een opportuniteit zijn om een sjabloon op te stellen die misschien of zelfs wellicht als model kan dienen voor andere parlementen. Het is niet meer dan normaal dat mensen in hun functie worden gecontacteerd, maar dit moet uiteraard binnen een aantal limieten gebeuren. Die limieten moeten zeer stringent en in volle transparantie worden vastgelegd.
Mijnheer Kennes, dat is de bijkomende informatie die ik nog even wil meegeven. Desgevallend wil ik gerust die rapporten overmaken. Aangezien hierbij geen enkel lid van het Vlaams Parlement is betrokken dat als senator in de Raad van Europa zetelt, lijkt dit me niet echt relevant. Ik dank u voor uw vraag om uitleg. Als gevolg hiervan zou er misschien een initiatief kunnen komen met betrekking tot de vraag hoe lobbying wordt aangepakt.
Voorzitter, ik dank u voor alle toelichtingen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.