Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Schiltz heeft het woord.
Eind januari 2018 heeft het Nederlandse parlement de wet VET (Voortgang Energietransitie) aangenomen. Deze wet voorziet in een duidelijke rolverdeling tussen de netbeheerders, de netbedrijven en andere marktspelers. Zo werd er onder meer een lijst van toegestane activiteiten opgesteld die de reikwijdte van de activiteiten van de netbedrijven begrenst. Op deze manier verduidelijkt de wet welke activiteiten exclusief voor de markt zijn voorbehouden. Dat geldt bijvoorbeeld voor batterijen en energie-efficiëntiediensten.
Naar aanleiding van deze stemming wees de Federatie van de Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven (FEBEG) vorige week op de noodzaak om ook in Vlaanderen en België snel werk te maken van zo’n duidelijke rolverdeling. Zij menen dat er extra inspanningen moeten worden geleverd om de energietransitie vlot te laten verlopen. Deze transitie brengt immers nieuwe marktrollen en diensten met zich mee die enkele jaren terug nog niet bestonden, zoals de installatie van laadinfrastructuur, de uitrol van digitale meters, warmtenetten, energieopslag, flexibiliteitsdiensten enzovoort. We moeten ons licht daarover dus laten schijnen.
Ze pleiten aldus voor een duidelijke scheiding van de rollen tussen gereguleerde en gedereguleerde spelers, waarbij commerciële spelers een maximale rol moeten krijgen om innovatie te stimuleren, een level playing field tot stand te brengen en de energietransitie op een competitieve manier te realiseren.
Minister, hoe staat u tegenover het pleidooi van FEBEG? Welke initiatieven wilt u nemen om ook in Vlaanderen te werken naar een duidelijke scheiding van de marktrollen? Hoe ziet u de invulling van deze rollen? Bent u hiervoor in contact met de distributienetbeheerders en energieleveranciers? Bent u hiervoor in contact met uw collega’s uit de andere gewesten en het federale niveau om na te gaan hoe zij tegenover deze rolverdeling staan?
Minister Tommelein heeft het woord.
FEBEG pleit voor een duidelijke scheiding van de rollen tussen gereguleerde en gedereguleerde spelers, waarbij commerciële spelers een maximale rol moeten krijgen om innovatie te stimuleren, een level playing field tot stand te brengen en de energietransitie op een competitieve manier te realiseren. Dit pleidooi van FEBEG of de inhoud van de wet Voortgang Energietransitie die het Nederlandse parlement heeft aangenomen, is me niet vreemd en bevat principes waar ik zelf ook achter sta.
Op 5 mei 2017, bijna een jaar geleden, ging de Vlaamse Regering akkoord met de principes van mijn visienota ‘Toekomstvisie voor de distributienetbeheerders en hun werkmaatschappijen en de financieringsintercommunales in het licht van een decentrale, CO2-arme energievoorziening’. Daarin is afgesproken dat Eandis en Infrax één overkoepelende werkmaatschappij zullen vormen boven de lokale netbeheerders, maar ook dat het takenpakket van de energie-intercommunales herbekeken wordt en het aantal mandaten en vergoedingen fors wordt teruggeschroefd. Het takenpakket van de distributienetbeheerders zal in de toekomst strenger afgebakend worden. Ik wil immers een terugkeer naar de kerntaken die het openbaar belang dienen. We zullen alle taken onder de loep nemen, en indien nodig, worden er geschrapt. De privémarkt moet, waar nodig, haar rol kunnen spelen.
In het decreet Flexibiliteit dat in voorbereiding is, zullen een aantal nieuwe marktrollen worden gedefinieerd, onder andere aggregator of beter dienstverlener van flexibiliteit, en zal er voor de distributienetbeheerders (DNB) ook worden bepaald welke rol zij kunnen maar ook niet meer mogen spelen in het kader van flexibiliteit en eventueel opslag.
Ik heb ook de gelegenheid te baat genomen om in het decreet Digitale Meters alvast de taakverdeling van de netbeheerders beter af te bakenen door duidelijk te stellen dat ze geen activiteiten kunnen ondernemen voor de productie van energie, behalve om het energieverbruik van de eigen gebouwen te dekken. Ze kunnen volgens het nieuwe decreet niet participeren in een rechtspersoon die actief is in de productie van energie. Er is wel een uitzondering hierop voor de energieproductie van hun eigen gebouwen, anders kan bijvoorbeeld Eandis geen zonnepanelen leggen op de eigen gebouwen.
Het is mijn overtuiging dat de markt zoveel mogelijk de kans moet krijgen om haar werk te doen in de energietransitie. Dat zorgt voor innovatie en scherpe prijzen, maar ook voor concurrentie weg van monopolieposities. Marktpartijen moeten optimaal kunnen gebruikmaken van het net. Netbeheerders moeten hen daarin faciliteren door zich te richten op hun kerntaak, namelijk partijen toegang geven tot het net en energie transporteren tegen efficiënte kosten.
Deze visie en aanpak liggen volledig in lijn met het Europees winterpakket waar ook meer duidelijkheid wordt verschaft over welke rol DNB’s kunnen en mogen spelen, wat de rol van een aggregator en dergelijke zal zijn, en welke rechten en plichten ze hebben.
Uiteraard heeft mijn kabinet hierover overleg met de stakeholders, zijnde de distributienetbeheerders, de energieleveranciers maar ook met andere bedrijven die hier een markt in zien.
We volgen ook nauw de decretale initiatieven in het Waalse Gewest hieromtrent op. Ik ben op dat vlak in nauw overleg met mijn goede collega, minister Crucke.
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, het is een antwoord dat ik uiteraard toejuich. Het zal u niet verbazen – we delen dezelfde fractie – dat we privé-initiatieven in innovatie zoveel mogelijk willen stimuleren. We kijken uit naar het ontwerp van decreet Flexibiliteit. Dit kan al de nodige helderheid brengen of ten minste het debat op gang brengen over de kerntaken.
U verwijst terecht naar uw nota van 5 mei 2017. Op het vlak van distributienetbeheerders hebben we door de fusie in Fluvius efficiëntiewinsten kunnen boeken of zullen we die nog kunnen boeken.
Verder wil ik ook graag verwijzen naar het Nederlandse NEDU-platform. NEDU is het verbindend platform van de Nederlandse energiesector, dat alle marktpartijen in de energiesector bindt. Alle marktpartijen in de energiesector zijn hier per marktrol vertegenwoordigd. De verschillende marktrollen werken hierin samen om innovatie en procesverbetering in de onderlinge processen te realiseren. Vanuit NEDU doen marktrollen wijzigingsvoorstellen voor aanpassing op de regelgeving inzake de manier waarop deze partijen gegevens uitwisselen.
Met Atrias hebben we wat vertraging opgelopen wat betreft de gegevensuitwisseling. Als we het kerntakendebat aanvatten en het de bedoeling is om de gereguleerde sector zo minimaal mogelijk te houden, dan is het wel noodzakelijk dat de verschillende marktrollen goed samenwerken met elkaar. De energietransitie bestaat er niet alleen in dat er nieuwe marktrollen ontstaan, maar dat zij ook een geïntegreerde manier van samenwerken hebben.
Zonder per se een nieuwe structuur te installeren, kunnen we er eventueel via Atrias of andere bestaande organen voor zorgen dat de verschillende marktrollen goed met elkaar communiceren?
De heer Gryffroy heeft het woord.
Het debat over wat de kerntaak is van een distributienetbeheerder zou ik in deze commissie graag eens ten gronde willen voeren.
Het decreet Flexibiliteit komt inderdaad op ons af. Ik heb er alle vertrouwen in dat dat naar mijn visie goed zal zitten. Dat wil zeggen dat er zo weinig mogelijk flexibiliteitsmarkten worden ondergebracht bij de DNB's. Maar het gaat ook over de discussie wat openbaredienstverplichting is. We hebben de hoorzitting gehad over de openbare verlichting. Daar hebben we gehoord wat de privésector kan doen en wat niet. De discussie gaat ook over databeheer, wat ook belangrijk is.
De privésector heeft zeker voordelen, maar we moeten er ook voorzichtig mee zijn. Er komen spelers bij, er verdwijnen er of worden soms overgenomen. Ik zou niet willen hebben dat de slinger doorslaat in de andere richting waarbij DNB's worden ontmanteld als het gaat over hun kerntaken of bevoegdheden en dat alles bij de privésector terechtkomt. Ik overdrijf nu een klein beetje. We zien in bepaalde sectoren dat dit zeker niet zo positief wordt ervaren.
Kunnen we hier het debat voeren over wat het evenwicht is tussen de kerntaak van een distributienetbeheerder en wat beter kan worden gedaan door de privésector?
Minister Tommelein heeft het woord.
Ik heb aan Atrias en de netbeheerders duidelijk de opdracht gegeven dat de systemen moeten kunnen worden gebruikt door alle marktpartijen. Dat betekent dat het idee van dat Nederlandse platform zeker ook voor Vlaanderen bruikbaar moet zijn en dat het systeem op maat van iedereen moet zijn, en niet enkel op maat van de netbeheerders. Dat is heel belangrijk.
Wat betreft de schrik voor de ontmanteling van de DNB's, mijnheer Gryffroy: helemaal niet, integendeel. Ik heb trouwens ergens gelezen dat u hebt vermeld dat dat zat geblokkeerd op mijn kabinet. Dat zijn uw eigen woorden die u op de sociale media hebt gezet. Het zit helemaal niet geblokkeerd op mijn kabinet. Als u op de sociale media dingen zet, mijnheer Gryffroy, dan moet u weten wat u zegt.
Ik moet wel duidelijkheid scheppen. Ik zet zoveel op sociale media. In welk debat en over welke lijn heb ik dat op de sociale media gezet? Misschien haalt u iets uit de context.
U hebt letterlijk gezegd dat het kerntakendebat geblokkeerd zat op het kabinet-Tommelein. Dat zit helemaal niet geblokkeerd op mijn kabinet. Het is niet omdat mijn kabinet iets aan het voorbereiden en aan het klaarmaken is, dat dat geblokkeerd zit, mijnheer Gryffroy. Er is een verschil tussen blokkeren en dingen aan het voorbereiden zijn. Het kerntakendebat moet plaatsvinden. Ik vind dat minstens even belangrijk als u. Maar als we een debat houden, dan moet het wel degelijk voorbereid zijn en moeten we heel duidelijk afbakenen waar we het over hebben.
Ik denk dat ik het op een aantal vlakken helemaal niet eens ben. U zegt bijvoorbeeld dat databeheer een kerntaak is van een netbeheerder. Ik ben het daar absoluut niet mee eens. Het is niet omdat de distributienetbeheerders het databeheer nu krijgen in het decreet Digitale Meter, dat dat een kerntaak van hen is. De adviezen die we daarrond krijgen, zowel van de Privacycommissie als van de Raad van State, zeggen duidelijk dat er een strikte afbakening moet zijn tussen wat netbeheer is en wat databeheer is. Het is niet omdat de keuze gemaakt is om het nu aan de netbeheerders te geven, dat dat te allen tijde verworven is. Ik zeg dat hier heel klaar en duidelijk: voor mij is dat niet te allen tijde verworven en ik zal het er nooit mee eens zijn dat dat te allen tijde verworven is. Dat betekent dat we het kerntakendebat absoluut moeten voeren, dat we dat willen voorbereiden en dat ik helemaal geen schrik heb om te spreken over wat een kerntaak is van een distributienetbeheerder en wat dat niet is.
We zien trouwens ook in de DNB's een ontwikkeling. We evolueren straks naar één werkmaatschappij op het Vlaamse niveau. Dat betekent ook dat niet alleen steden en gemeenten goed moeten overleggen wat een kerntaak is maar dat zeker ook het Vlaamse niveau, de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement, daar zijn inbreng in moet doen.
Voor alle duidelijkheid, het kerntakendebat is niet geblokkeerd. Het kerntakendebat is in volle voorbereiding. Ik vind het heel belangrijk om daar een open en transparante discussie over te kunnen voeren binnen onafzienbare tijd.
De heer Schiltz heeft het woord.
Voorzitter, het is duidelijk dat de minister heeft aangegeven dat met de komst van het decreet Flexibiliteit er opnieuw een opstapje is om dat debat te voeren. Collega Gryffroy, wij zijn nog altijd meester van onze eigen werkzaamheden. Als wij hier in het parlement een kerntakendebat willen organiseren, dan kunnen wij dat organiseren. Sta me toe het Engelse gevleugelde gezegde te lanceren: ‘You can’t have the cake and eat it too.’ U bent naar eigen zeggen tevreden met de richting waarin het Flexibiliteitsdecreet ontwikkelt. U kunt dat natuurlijk weten omdat er collega's van uw partij in de interkabinettenwerkgroepen (IKW’s) zitten. Maar dan kunt u niet tegelijkertijd hier komen toeteren dat het kabinet het kerntakendebat zou blokkeren.
Dus, voorzitter, graag alvast een voorzet om straks in de regeling van de werkzaamheden of de daaropvolgende regeling van de werkzaamheden, het kerntakendebat te agenderen, maar liefst wel met alignering op het decreet Flexibiliteit. Het heeft weinig zin om een debat twee keer te doen. Wanneer we dat decreet zullen krijgen, zullen we genoeg de gelegenheid hebben om het debat te voeren. Dan moet u eens bekijken welke andere partijen uitgenodigd moeten worden om dat debat geïnformeerd te kunnen voeren. Het is wel duidelijk, collega's, dat zowel vanuit mijn fractie als vanuit het kabinet, collega Gryffroy, er geen enkele intentie is om het kerntakendebat te limiteren.
Wat betreft uw concrete invulling, hebt u net de formulering gehoord van de minister. Het is niet omdat wij eerder geneigd zijn om de gereguleerde sector zo strak mogelijk te houden, dat het soms niet nuttig of efficiënt kan zijn om ervoor te kiezen om een aantal taken aan de netbeheerder toe te vertrouwen, zonder dat dat dan een kerntaak hoeft te zijn. In die zin hoeft u er geen schrik voor te hebben dat er een ultralibertaire wind waait en alle taken onmiddellijk naar het wilde kapitalisme van de privésector worden gegooid, met het gevaar van disruptie in de continuïteit van cruciale dienstverlening.
Deze minister en deze regering hebben te allen tijde blijk gegeven van een zeer correcte benadering van de taken van de netbeheerders. Wij zullen dat na een grondig debat in het parlement vanuit het parlement verder kunnen bewaken en desgevallend bijsturen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.