Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
Mevrouw Brusseel heeft het woord.
In de Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid hadden we het eerder al over nepopleidingen richting burn-outcoach of over instanties die ronduit een gevaarlijke invulling gaven aan hun cursus gezondheidsconsulent. Het ging dan onder andere over De Levensschool. Via de kmo-portefeuille of opleidingscheques konden deelnemers de inschrijvingsgelden voor deze cursussen compenseren. Dit werd hier ten volle aangeklaagd door mezelf en collega Van Malderen en onderschreven door vele collega's en door de minister. Het rapport van het Rekenhof van 14 juni 2016 betreffende betaald educatief verlof, wees er bovendien op dat er onduidelijkheid is over het aantal opleidingen waarvoor betaald educatief verlof kan worden aangevraagd, alsook over de criteria ter erkenning van de opleidingen waarvoor dit kan gelden.
Vandaag zijn er private instanties die allerhande cursussen aanbieden via thuis- of afstandsonderwijs, en waarvoor vooral de kmo-portefeuille nog steeds van toepassing is. In de concrete gevallen van het Centrum voor Afstandsonderwijs, NHA of Laudius wordt hier expliciet naar verwezen. Op de site van NHA lezen we bijvoorbeeld: “NHA biedt haar cursisten extra zekerheid omdat ze erkend is als opleidingsverstrekker door de Vlaamse overheid voor subsidie middels de kmo-portefeuille (voor werkgevers en zelfstandigen). Dit betekent dat NHA jou alle noodzakelijke opleidingsmiddelen en -procedures kan voorleggen om een kwaliteitsvolle opleiding te garanderen. Je bent hierdoor altijd verzekerd van een uitstekende kwaliteit, een vakkundig advies, een goede begeleiding en een optimale service.” Echter, geen enkele van de cursussen die worden aangeboden door deze instanties biedt een diploma of getuigschrift dat effectief erkend is door de Vlaamse overheid, ze leiden in het beste geval richting examens voor de Examencommissie. Maar ook daarover bestaat geen zekerheid.
De opleidingen van deze instanties vormen een divers pallet van pseudowetenschap, parapsychologie, taalcursussen en bijscholingen, maar ze bieden ook opleidingen aan op het snijpunt van medisch handelen en kwakzalverij. We denken dan aan de cursussen ‘kindercoach’ of ‘omgaan met autisme’. Wanneer termen als ‘autisme’, ‘kinderpsychologie’ of zelfs ‘geneeskunde’ in de zoekmachine van de VDAB-opleidingen worden ingegeven, wordt de surfer naar de sites van NHA, Centrum voor Afstandsonderwijs en dergelijke doorverwezen, en vreemd genoeg niet naar de universiteiten en hogescholen, ofschoon het opleidingen inzake volksgezondheid betreft.
Minister, wat is uw standpunt over deze instanties en hun opleidingen waarvoor de kmo-portefeuille van toepassing is? Is er een screening mogelijk opdat VDAB werkzoekenden of andere belangstellenden niet doorverwijst naar opleidingen waarvan de doeltreffendheid richting arbeidsmarkt betwistbaar is, om het dan niet te hebben over de wetenschappelijke onderbouw van die opleidingen?
Minister Muyters heeft het woord.
Collega Brusseel, u mag me niet kwalijk nemen dat ik veel zal herhalen van wat in de vorige commissievergadering is gezegd naar aanleiding van een vraag van de heer Van Rompuy. Die had ongeveer dezelfde vraag gesteld. Onder meer collega Vanwesenbeeck was toen heel tevreden met mijn antwoord. Ik kan dat dus alleen maar herhalen en hopen dat uw partij diezelfde visie heeft.
Ik zal die visie nog eens herhalen. Het vraaggestuurd karakter van de kmo-portefeuille houdt in dat kmo’s beslissen welke opleiding en welk advies zij willen aankopen. Het is aan de ondernemer om in te schatten welke noden hij of zij heeft voor de eigen onderneming. De kmo-portefeuille is een geautomatiseerd systeem. Het basisuitgangspunt is vertrouwen en verantwoordelijkheid van de kmo die zelf 60 of 70 procent van die opleiding financiert. De voornaamste kwaliteitscheck blijft het vraaggedreven karakter waarbij de kmo zelf het grootste stuk betaalt. Voldoet een opleiding bovendien niet aan de wensen van een onderneming, dan kan die haar mening kwijt via een beoordeling op de website van de kmo-portefeuille. Zo kunnen ook andere bedrijven zien of een opleiding regelmatig wel of niet scoort bij de ondernemers.
Zoals ik in de vorige commissievergadering al heb gezegd, werd tijdens deze legislatuur de kmo-portefeuille vereenvoudigd. Ik heb deze vereenvoudiging aangegrepen om ook het taalgebruik aan te passen. In het kader van de kmo-portefeuille spreken we niet langer over ‘erkende’ dienstverleners maar over ‘geregistreerde’ dienstverleners.
Mevrouw Brusseel, die wijziging was nodig om een punt duidelijk te maken dat u terecht naar voren hebt gebracht. De dienstverlening wordt gecontroleerd op de kwaliteit van de organisatie en op de kennis van de kmo-portefeuille. De organisatie moet de regels van het subsidiereglement kennen, maar de inhoud van de kwaliteit van de aangeboden diensten wordt niet gecontroleerd. Ik zou niet weten op welke wijze mijn diensten dat zouden kunnen doen.
Alle dienstverleners zijn van deze wijziging op de hoogte gebracht. We hebben hun gevraagd hun berichtgeving daarmee in overeenstemming te brengen. Als we, zoals u, informatie ontvangen dat de dienstverleners in de oude terminologie blijven vastzitten, spreken we hen daar specifiek op aan.
Wat uw tweede vraag betreft, kan ik zeggen dat we een onderscheid moeten maken tussen maatregelen voor werknemers en maatregelen voor werkzoekenden. Als het om werkzoekenden gaat, slaat de arbeidsbemiddeling op arbeidsmarktgerichte opleidingen. Die opleidingen moeten passen in een jobdoelwit en in het traject naar werk van de werkzoekende. Als het om opleidingscheques en het betaald educatief verlof gaat, zijn er maatregelen waarop enkel werknemers een beroep kunnen doen. Wat de opleidingscheques van VDAB betreft, gaat VDAB na of een werknemer aan de voorwaarden voldoet.
Wat de aanbieders betreft, wordt de opleidingsverstrekker automatisch erkend in verband met opleidingscheques indien de verstrekker een erkenning heeft, bijvoorbeeld voor de kmo-portefeuille. De opleidingsverstrekkers die niet zijn erkend, kunnen een erkenning aanvragen. VDAB beslist hierover op basis van omlijnde criteria.
Wat de opleidingen betreft, kunnen de opleidingscheques voor werknemers enkel worden gebruikt voor opleidingen die zijn erkend in het kader van het betaald educatief verlof of die het gevolg van een POP zijn. De regeling met betrekking tot het betaald educatief verlof en het POP geldt voor laaggeschoolden en middengeschoolden. Voor hooggeschoolden kan het enkel na een POP. Dat is de bestaande regeling.
Op 22 maart 2018 heb ik in de commissie naar voren gebracht dat we momenteel diverse opleidingsincentives hervormen. We hebben een Guldensporenakkoord waarin we alle aanbevelingen van het Rekenhof counteren op basis van een nieuw voorstel. In dat akkoord is onder meer afgesproken dat de opleidingen die voor de drie maatregelen, verlof, cheque en de combinatie, in aanmerking komen, arbeidsgericht moeten zijn. De opleidingen zullen worden getoetst aan vier criteria. De arbeidsgerichtheid wordt beoordeeld op basis van een puntensysteem. Dat staat allemaal in het akkoord.
Alle opleidingen zullen ook worden gebundeld in een online opleidingsdatabank. Het is belangrijk dat zowel werknemers en als werkgevers die databank kunnen raadplegen. Zo weet iedereen duidelijk welke arbeidsmarktgerichte opleidingen in aanmerking komen, behalve natuurlijk als het om een POP gaat.
Als verdere stap in deze hervorming heeft de Vlaamse Regering het ontwerp van decreet op 2 maart 2018 al principieel goedgekeurd. We hebben het advies van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) op 3 april 2018 ontvangen. Ik hoop dat we dit de komende dagen effectief voor een tweede principiële goedkeuring aan de Vlaamse Regering kunnen voorleggen. De uitvoeringsbesluiten worden momenteel verder uitgewerkt in de lijn van het Guldensporenakkoord. Ik denk dat we op schema zitten om de opleidingsincentives arbeidsmarktgericht te hervormen en te stroomlijnen.
Mevrouw Brusseel heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik denk dat de uitvoering van het Guldensporenakkoord een goede zaak zal zijn. Dit lijkt me vrij dringend. Het uitgangspunt van VDAB en van de Vlaamse Regering is blijkbaar vertrouwen. Dat is heel fijn, maar ik ben soms een beetje minder sterk in al dat vertrouwen. Zeker als ik bepaalde opleidingstitels zie, ga ik op zoek naar wat allemaal onder mooie benamingen en titels schuilgaat.
Ik heb gepoogd de kwaliteit onder de loep te nemen. Dat is nogal moeilijk, omdat instanties als de Nationale Handelsacademie (NHA) en het Centrum voor Afstandsonderwijs (CVA) nogal weinig informatie geven. Ik heb hierover vragen om uitleg gesteld aan minister Crevits. Blijkbaar heeft het Departement Onderwijs en Vorming al veel klachten over het CVA ontvangen. VDAB gaat uit van vertrouwen en geef erkenningen voor opleidingen, maar het is niet duidelijk voor welke opleidingen. Dat is heel moeilijk te achterhalen.
Minister, ik heb het als consument bekeken en ik ben heel wat interessante zaken te weten gekomen. De meeste centra zijn nogal sterk aan elkaar gelinkt. In de raden van bestuur van verschillende centra zitten telkens dezelfde twee mensen. Het is een constructie van vzw’s en bvba’s die aan elkaar zijn gelinkt. Wat we daar onder meer in terugvinden, zijn de Yoga-Academy, de Ondernemersschool, de Schoonheidsschool en dergelijke. Die organisaties zijn allemaal aan elkaar gelinkt. Mijn medewerker heeft als Sherlock Holmes moeten werken en het is vrij verbluffend wat we allemaal hebben gevonden.
U hebt net gezegd dat we niet aan diplomafetisjisme mogen lijden, maar we geven wel een zekere erkenning waarvan die mensen dan oneigenlijk gebruik maken als het om andere opleidingen gaat dan waarvoor ze zijn erkend. Ze pakken uit met de 9001-norm van de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) en geven zich uit als geaccrediteerde organisatie. Als we dan nakijken welke organisatie accrediteert, blijkt het te gaan om een neporganisatie die niet bestaat. We vinden wel een webpagina, maar het klopt allemaal niet. De wellness-opleidingen, om een voorbeeld te geven, zijn blijkbaar erkend door de Wellness Federatie, die wordt omschreven als een beroepsvereniging die in de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO zetelt en dergelijke. Wie verder zoekt en doorklikt, merkt dat deze instantie weer een vehikel is van de voorzitter van de raad van bestuur van het CVA of van andere centra.
Ik heb het hier moeilijk mee omdat het eigenlijk gaat om misleidende opleidingen of om opleidingen waarmee iemand niet op de arbeidsmarkt terechtkan, zoals onderwijsassistent. In ons onderwijs zijn er geen functies voor onderwijsassistenten. Dat bestaat in Nederland, maar er wordt die mensen wel behoorlijk wat centen afgetroggeld. Het gaat om meer dan 1000 euro voor de opleiding tot onderwijsassistent. Dan blijkt dat ze een kat in een zak hebben gekocht.
Ik heb er, voor alle duidelijkheid, geen probleem mee dat aquarelschilderen, taalopleidingen of breien wordt aangeboden. Ik heb wel een probleem met alternatieve dierentherapie, aromatherapie, astrologie, Bachbloesemtherapie, parapsychologie en kristaltherapie. Aangezien het gaat om belangrijke problemen op het vlak van de volksgezondheid, erger ik me nog meer aan de opleidingen ‘omgaan met attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)’, ‘omgaan met autisme’, ‘alternatief voedingsdeskundige’, ‘anatomie en fysiologie’, ‘burn-out coach’, ‘sportcoach’, ‘orthomoleculaire voeding’, ‘natuurlijke geneeswijzen’, ‘kindervoedingsadviseur’, ‘kindercoach’ en ‘kinderverzorging’.
Mevrouw Brusseel, mag ik u vragen af te ronden?
Voorzitter, het kan wat lang duren, maar het is dan ook een stevig dossier geworden. (Opmerkingen van de voorzitter)
Minister, ik denk dat iets minder vertrouwen en meer duidelijkheid handig zou zijn.
Minister Muyters heeft het woord.
Soms heb ik de indruk dat mijn antwoorden heel onduidelijk zijn. Ik heb gezegd dat we geen enkele opleiding erkennen. We hebben dat ook nooit gedaan. We hebben de taal aangepast. We hebben geregistreerde dienstverlening. We erkennen de wijze waarop iets wordt georganiseerd en de kennis van de kmo-portefeuille.
Mevrouw Brusseel, als ze aan de ISO-normen beantwoorden, is dat niet zomaar een erkenning. Ik weet niet of u weet wat een ISO-norm inhoudt. Dat betekent dat een internationale organisatie nakijkt of het beschreven proces wordt gevolgd en dergelijke. Als een organisatie aan de ISO-norm voldoet, is het normaal dat dit een geregistreerde dienstverlener is.
Als er op het vlak van gezondheid of veiligheid problemen zijn, zijn klachten mogelijk. Die klachten worden dan voorgelegd aan instanties die dit kunnen beoordelen. Ik denk niet dat u vraagt de volksgezondheid te laten beoordelen door het Departement Werk en Sociale Economie of door het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie. Dat staat in het ontwerp van decreet dat principieel al is goedgekeurd en dat naar hier zal komen. We stellen voor dat er een klachtenprocedure komt en dat de beoordeling gebeurt door instanties die dit kunnen beoordelen.
Ten derde, u hebt een hele opsomming gegeven van opleidingen. Dankzij de hervorming die we doen, zouden die nu al in een POP van iemand moeten staan om een opleidingscheque daarvoor te krijgen. Ik kan me niet inbeelden dat er een aantal daarvan als een POP naar voren komen. Iedereen mag gelijk welke opleiding volgen. Ik hoop nog altijd voor u…
Om een cheque te krijgen en te kunnen gebruiken, is het ofwel betaald educatief verlof, de lijst die daarop staat, ofwel is het een POP. Voor een hogergeschoolde kan alleen het POP bepalen dat een opleiding tot sommelier of een wijnproeverij geschikt is, en dat dat geen vrijetijdsbesteding is. Van mij mag een cursus sommelier of gelijk welke andere blijven bestaan. Wij gaan nog meer dan in het verleden, op basis van het 11 juli-akkoord, zorgen dat de arbeidsmarktgerichtheid wordt gecheckt. Daarmee hebben we het 11 juli-akkoord en dat zijn we nu aan het uitwerken.
Met dat akkoord en het ontwerp van decreet dat door de Vlaamse Regering al principieel is goedgekeurd, garanderen we de arbeidsmarktgerichtheid verder. We hebben een klachtenprocedure voor het geval de veiligheid, de gezondheid enzovoort in het gedrang komen. Op die manier en gekoppeld aan feit dat men geregistreerd wordt op organisatieniveau en niet op opleidingsniveau, er zijn geen erkende opleidingen, er zijn geregistreerde dienstverleners …
U hebt er één aangehaald, als u er nog hebt, mag u mij die doorspelen. We zullen ze aanspreken. Ze mogen in hun communicatie niet spreken over erkende opleidingen, want wij erkennen geen opleidingen.
Minister, het is een beetje onheus om te zeggen dat ik u niet goed begrepen heb. Ik zeg u alleen dat er louche bedrijven zijn die misbruik maken van het feit dat ze de notie ‘geregistreerde dienstverlener’ gekregen hebben. Zo simpel is het. (Opmerkingen)
Jawel, men maakt daar wel misbruik van, tenzij u gelooft in Bachbloesemtherapie en de effectiviteit daarvan, ik doe dat niet.
Er wordt misbruik gemaakt van … (Opmerkingen)
Jawel! U kunt dat ontkennen, maar dat is nu eenmaal mijn innige overtuiging. Als men niet wetenschappelijk evidencebased werkt, kunnen we stellen dat men misbruik maakt van de ISO-normen. (Opmerkingen)
Jawel. Men doet dat wel. Ook al is er met een cursus sommelier niets verkeerd… (Opmerkingen)
Het zou u sieren, mocht u mij laten uitspreken. Ik ben misschien te kritisch volgens sommigen, dat is misschien omdat ik veel Latijn en Grieks gestudeerd heb. (Opmerkingen)
Daar is dan wel kritiek op in onze maatschappij, maar niet op de Bachbloesem- en kristaltherapie. Ik vind dat zeer opmerkelijk.
Dat was een grapje, collega Gryffroy.
Waar ik wel een probleem mee heb, is dat als je belt naar die instanties, je de uitleg krijgt dat je misschien niet exact dezelfde opleiding gaat volgen als aan de universiteit of hogeschool, maar dat je op de arbeidsmarkt wel terechtkunt als bachelor. Als je zou uitpakken met de inhoud van de cursus of met de examenvragen, word je ook nog eens afgedreigd met een boete van 25.000 euro. Dat is al helemaal niet fraai.
Zoals ik al zei, ik denk dat het goed is dat u daarover een akkoord gesloten hebt. Het is een akkoord met een bijzondere naam: het Guldensporenakkoord. U gaat daar werkelijk met gulden sporen door. Ik heb instanties gevonden die op hun website het label van de Vlaamse overheid namaken. Ik zou u willen vragen om die mensen eens goed te controleren en dat u dat netwerk aan vzw’s eens grondig laat onderzoeken door uw staf.
De vraag om uitleg is afgehandeld.