Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, in het Limburgse Dilsen-Stokkem zijn er plannen om een nieuw vakantiepark aan te leggen, maar daarvoor moet een waardevol stuk bos van 30 hectare wijken.
Al sinds 1990 is er in theorie een verbod op boskap. In de praktijk zijn de bossen echter niet zo goed beschermd terwijl dat hoognodig is. Vlaanderen is nu al een van de bosarmste regio’s in Europa en moet dan ook volop inzetten op bosbehoud. Bovendien is het ene bos het andere niet. De natuur heeft tijd en ruimte nodig en is niet gebaat bij een boekhoudkundige visie op bos. Een waardevol bos als het Terhillsbos reconstrueer je niet zomaar elders. Dat zegt ook UGent-hoogleraar Bosbouw Kris Verheyen: “De natuur is niet vervangbaar, voor een nieuw natuurlijk evenwicht zorgen duurt honderden jaren.”
In een reactie op het dossier Terhills zei u van niets te weten. U zei dat u daar niets mee te maken hebt en dat dit een Limburgse aangelegenheid is. Volgens ons klopt dat niet, minister. Het is een Limburgse aangelegenheid maar ook een zaak van ons allemaal. Het dossier kwam al meermaals op uw bureau en dat van de Vlaamse Regering terecht, onder andere bij het vaststellen van de kaart van waardevolle kwetsbare bossen, waar het bos eerst op stond, maar er dan in een volgende versie van de boskaart door de Vlaamse Regering af werd gehaald.
Dat u van niets weet, ligt ook aan het feit dat we nog altijd geen zicht hebben op de evolutie van onze bossen. Komt er bos bij of verdwijnt er bos? We hebben simpelweg geen goed overzicht van het bosgebied in Vlaanderen. Het huidige instrument, de Boswijzer, doet zijn werk niet, dat moest u toegeven. De foutenmarge is te groot. De Boswijzer levert waardevolle kaarten op maar doet niet waarvoor hij in het leven geroepen werd: een snel meetinstrument zijn dat de evolutie van de bossen in Vlaanderen kan detecteren.
In juni 2016 oordeelde de Vlaamse Regering dat een oppervlakte van 12.500 hectare bossen die in woon-, industrie- of landbouwgebied gelegen zijn, zo waardevol is dat ze een bijkomende bescherming moest krijgen. In maart 2017, na politiek gemarchandeer, legde de Vlaamse Regering een aangepaste boskaart neer voor een openbaar onderzoek. Door allerlei politieke toestanden bevatte deze kaart veel fouten en onvolmaaktheden. De Vlaamse Regering trok enkele dagen na de lancering van het openbaar onderzoek de boskaart terug. Door deze demarche ontstond er een dubbele rechtsonzekerheid. Door de boskaart zagen veel burgers hun droomhuis in het groen bedreigd. En voor de eeuwenoude bossen die door een speling van het lot bij de inkleuring van het gewestplan als woon-, industrie-, landbouw- of recreatiegebied zijn aangeduid, hangt de hakbijl eens te meer boven hun hoofd. Zowel eigenaars als bossen verdienen een duidelijk kader, en daarom moet er nu snel werk gemaakt worden van een nieuwe oncontesteerbare kaart.
Minister, hoe komt het dat u niet op de hoogte was van het dossier? Was u betrokken bij de beslissing om het domein van de boskaart te halen? Wat zult u doen om een accuraat zicht te krijgen op het nog resterende bos in Vlaanderen? Wanneer zult u de boskaart met de meest waardevolle, bedreigde bossen definitief vastleggen en beschermen?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Meuleman, het gaat hier om een provinciaal initiatief: het provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan dat dateert van 2011. Er is dus geen dossier op mijn bureau gekomen om daar een beslissing in te nemen. Als er een ontheffing moet worden gegeven, dan is dat de bevoegdheid van de administrateur-generaal van het Agentschap voor Natuur en Bos. Dat is gedelegeerd bij ministerieel besluit van 13 november 2006.
Er is geen enkele specifieke beslissing genomen om het domein van de boskaart te halen. Het is wel zo dat de Vlaamse Regering een algemene generieke beslissing heeft genomen. U spreekt over het droomhuis van Vlamingen. De Vlaamse Regering heeft beslist om principiële beslissingen die al waren genomen, mee in rekening te brengen. Het gaat dan over de datum van 3 juni 2016. Dat is algemeen aan bod gekomen en dat is ook algemeen op die manier beslist. Dat betekent dat de datum van beslist beleid werd vastgesteld op de datum van inwerkingtreding van het decreet, 18 mei 1999, houdende organisatie, en dan richting 1 mei 2011. Op die datum werd de regeling over de ruimtelijke uitvoeringsplannen operationeel waardoor het gevoerde proces inzake opmaak van de ruimtelijke uitvoeringsplannen heeft geleid tot een overwogen aanpassing van de boskaart.
We hebben al vaak discussie gehad over het resterende bos in Vlaanderen. Tijdens een vergadering op 13 januari heb ik gezegd dat de laatste werkgroep constructief verliep. Ik hoop dat er snel een consensus kan komen.
U vraagt ook hoe het zit met de nieuwe boskaart. Er kan geen nieuwe boskaart komen wanneer artikel 90ter van het Bosdecreet niet wordt gewijzigd. Dat is ook zo gezegd door de minister-president. Ik kan alleen maar dezelfde boskaart voorleggen op basis van de criteria die in artikel 90ter staan. Wanneer er nu dus een nieuwe boskaart komt, is dat exact dezelfde als deze die door de minister-president is teruggetrokken.
De minister-president heeft een verklaring afgelegd namens de Vlaamse Regering op 24 mei 2017. Daar zitten de krachtlijnen in van wat er in het vervolg moet komen, en daar zal dus een decretale basis moeten zijn.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw zeer bondig antwoord. Het gaat hier over een bos van 30 hectare. Dat is ongeveer driemaal de oppervlakte van het Essersbos. Het is een bos dat niet alleen groter is maar ook waardevoller dan het Essersbos. Het is een bos waar ontzettend veel beschermde dierensoorten zitten zoals de rugstreeppad, de gladde slang en de heikikker. Er staan ook soorten op de rode lijst zoals de levendbarende hagedis en de vinpootsalamander.
In dit gebied zijn ook vogels zoals de boomleeuwerik en de nachtzwaluw te vinden. Andere bedreigde rodelijstsoorten die broeden in het gebied zoals de rietgors, de geelgors, de boompieper, de graspieper, de tortel en de gekraagde roodstaart zijn kwetsbare soorten. Dit wat de soorten betreft.
Minister, het project-MER heeft het ecotoopverlies als significant negatief beoordeeld. U mag wel zeggen dat er compenserende maatregelen komen, maar natuurlijk weet u ook dat u niet zomaar soorten op een gelijkaardige manier kunt verplaatsen in een bos dat elders wordt gecompenseerd. Het gaat om een ecologisch waardevol bos- en watergebied. Dat blijkt uit de kartering van Landmax in 2016. Het is ook een bos dat vanuit historisch opzicht een belangrijke waarde heeft. Het bosgebied stond al ingekleurd op de oude Ferrariskaarten als bos- en heidegebied, en ook op de kaart Vandermaelen.
Het gebied maakt ook deel uit van de ankerplaats Mijnsite Eisden, Mechelse Heide en Mechels bos. Het is een van de relictzones. Dus ook vanuit het erfgoedperspectief behoort het gebied tot een van de meest waardevolle landschappen die Vlaanderen rijk is. Het strafste van al is dat het effectief op de boskaart stond als een van de meest kwetsbare, waardevolle, bedreigde bossen in de versie 2016. In 2017 is het van de boskaart gehaald.
Vlaanderen is, op Ierland na, een van de bosarmste regio's van Europa. We hebben een bosoppervlakte van 12 procent. Daarmee scoort Vlaanderen bijna drie keer slechter dan het Europese gemiddelde van 35 procent. Er is een verschil van provincie tot provincie, dat is waar. Limburg is gelukkig een van de bosrijkste provincies in Vlaanderen. Maar ook daar ligt de oppervlakte onder dat Europese gemiddelde met 20 procent. In West-Vlaanderen bedraagt de beboste oppervlakte 3,5 procent.
Wat moet dan de conclusie zijn? Dat we de bossen van Limburg naar West-Vlaanderen zullen verplaatsen om de bosschaarste in Vlaanderen wat beter te verdelen? Is het dat wat we gaan doen? Is dat wat we proberen te doen met het boscompensatiemechanisme ? Neen, we moeten uitgaan van het principe dat bosbehoud absoluut prioritair is en moet worden vooropgesteld. Ook al zijn er akkoorden die dertig jaar oud zijn, je moet toch zeggen dat op dit moment de wereld en de maatschappij veranderen, dat we met een probleem zitten op het vlak van bossen en open ruimte, en die willen we in de eerste plaats beschermen. Dat moet stap één zijn. Boskap moeten we proberen tegen te houden.
Minister, dit betreft een project waarvan we echt wel de economische waarde in twijfel kunnen trekken. Ik denk dat u wel op de hoogte bent, ook al zegt u dat u het project nooit hebt gezien en dat u er geen weet van hebt. In 1989 heeft men al eens geprobeerd om daar een Center Parcs te maken. Er zijn 40 funderingen gelegd, maar dat project is niet doorgegaan. Economisch blijft de vraag of het zin heeft om daar nog eens een Center Parcs neer te poten. Dat de overheid 75 miljoen euro moet investeren om er een Center Parcs aan te leggen dat dan kan worden uitgebaat, is een gigantische investering om er 30 hectare bos te kappen. Minister, is dat nog een project van deze tijd? Moet u zich dit als Vlaams minister van Milieu en Bos niet aantrekken als u op dit moment niet bent betrokken? Vindt u niet dat u betrokken zou moeten zijn? Moet u dit project niet naar u toe trekken?
Tenslotte bent u toch verantwoordelijk voor bosbehoud, voor de boskaart en voor het uittekenen van die boskaart en van de bescherming van die meest waardevolle kwetsbare bossen, waarvan dit er een is. Minister, uw passieve houding in dit dossier als eindverantwoordelijke voor het bosbeleid in Vlaanderen verbaast mij ten zeerste. Ook uw antwoord dat voor de boskaart artikel 90ter moet worden gewijzigd en dat u daar niks aan kunt doen: ik dacht dat u minister was, ik dacht dat u een decretaal initiatief kon nemen om ervoor te zorgen dat er een boskaart kan komen. Er is nog heel veel werk op het vlak van meten, van behoud, van compensatie en van bosuitbreiding. Minister, op die vlakken faalt u.
De heer Sanctorum heeft het woord.
We hebben het debat over de boskaart ook in de plenaire vergadering gevoerd. Ik herinner me inderdaad dat de minister-president toen stelde dat artikel 90ter eerst moet worden gewijzigd. Ik heb toen gezegd dat ik dat niet goed zie. Artikel 90ter legt alleen maar een aantal algemene richtlijnen vast. Dan is het aan de Vlaamse Regering om die richtlijnen in de juiste verhouding te plaatsen, bijvoorbeeld meer of minder rekening houdend met de oppervlakte, met de ecologische waardevolheid. Volgens mijn lezing van artikel 90ter vandaag kan de Vlaamse Regering wel een nieuwe boskaart op tafel leggen.
Op welke manier het ook zal gebeuren, de minister-president beloofde in diezelfde plenaire vergadering om een nieuwe boskaart op tafel te leggen, of artikel 90ter moet worden gewijzigd of niet. Minister, is daarvoor al enige timing bekend? Komt dat er in de komende maanden aan of mogen we dat niet meer verwachten?
De heer Vandaele heeft het woord.
Het verhaal van de bescherming van de bijzonder waardevolle bossen is ons natuurlijk voldoende bekend. Zeker wat ons betreft, collega Sanctorum, is dit verhaal niet voorbij. Ik denk dat iedereen aan tafel hier weet dat het momenteel allemaal in het ruimere plaatje zit van Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV), van vergoedingsstelsels enzovoort. Daar ligt het antwoord bijna voor het rapen.
Het specifieke dossier dat collega Meuleman hier aankaart, in de gemeente van collega Peeters, als ik het goed heb, is moeilijk in die zin dat hier wel degelijk, als ik het allemaal lees en hoor, ooit een vergelijk is gevonden tussen ecologie en economie tussen de betrokkenen daar. Dan vind ik dat er toch wel iets voor te zeggen is om afspraken die gemaakt zijn, ook te honoreren. Je kunt natuurlijk de discussie opentrekken naar de vraag of de overheid wel zoveel miljoenen moet steken in Center Parcs, maar dat is een discussie van een andere orde. Het evenwicht tussen wat dan uiteindelijk voor recreatie kan worden gebruikt en wat voor natuur moet worden gebruikt, is, als ik het goed heb, op een afspraak gebaseerd, en daar moeten we toch wel enig respect voor opbrengen, hoe jammer we dat misschien ook vinden.
Mevrouw Peeters heeft het woord.
Minister, ik wil u steunen in uw antwoord. Er is inderdaad destijds in de plenaire vergadering bij het verhaal van de boskaart heel duidelijk gezegd dat artikel 90ter moest worden aangepast en dat er een volwaardige compensatie voorhanden moet zijn vooraleer er een nieuwe boskaart kan komen. Wat dat betreft, kan ik u alleen maar steunen in uw antwoord.
Waar ik wel wat meer problemen mee heb, mevrouw Meuleman, is het verhaal dat u in de pers hebt gebracht en vooral het feit dat u vandaag, en ook in de pers, ervoor pleit om alle beslissingen uit het verleden in vraag te stellen en meermaals om ook bestaande regelgeving in vraag te stellen. U weet, zoals de minister correct heeft gezegd, dat een uitspraak over een ontheffing op het ontbossingsverbod gebeurt door de administrateur-generaal van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Daar mengt de minister als dusdanig zich persoonlijk niet in.
Mevrouw Meuleman, u zegt dat dit teruggaat tot 1993, toen men dit verhaal economisch al in twijfel zou hebben getrokken. Ik wil u toch even meegeven dat het hele gebied 400 hectare groot is. Het was jarenlang mijngebied waar heel veel afval van de mijn werd gestockeerd. Vandaar die heuvels. Vervolgens is daar jarenlang zand- en grindontginning geweest. Vandaar die plassen. Wat heeft men in 1994 gedaan toen er een vergunning is afgeleverd aan Center Parcs? Toen heeft men met hydroseeding ervoor gezorgd dat heel dat gebied heel snel groen werd. Oké, allemaal goed en wel, het verhaal van 1994 is niet doorgegaan vanwege een kentering in de verblijfsrecreatiesector. Maar in 2002 werd door de Vlaamse Regering, destijds met minister Dua, nadien opgevolgd door minister Sannen, een masterplan voor het Nationaal Park Hoge Kempen goedgekeurd waarin al heel duidelijk stond dat er een hoogwaardig verblijfspark moest komen aan deze toegangspoort van het Nationaal Park Hoge Kempen. Ik kan het u letterlijk laten zien, mevrouw Meuleman, want ik heb het speciaal voor u meegebracht omdat u dat in twijfel blijft trekken.
Ik wil dit toch heel even duidelijk stellen: in 2002 een masterplan, in 2011 een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan, dat nooit in vraag is gesteld. In 2013 heeft de voltallige Vlaamse Regering zich geschaard achter het SALK-programma waarin dit vakantiepark was opgenomen. In 2017 is er uiteindelijk een project-MER goedgekeurd voor het volledige gebied. Ik vind het vreemd dat u het nu in vraag durft te stellen dat er dan uiteindelijk een goedkeuring komt op het verzoek tot ontheffing van het ontbossingsverbod. Integendeel, ik wil nog even een pluim geven aan de initiatiefnemer in dit geval. We zijn allemaal voorstander van meer bossen. Wat gebeurt er in dit verhaal? Er wordt een bos gekapt van 26 hectare onder de voorwaarde dat alle beschermde soorten zeker een nieuwe broedplaats krijgen en tegelijkertijd wordt er 63 hectare nieuw bos aangeplant in samenspraak met Natuurpunt en met heel de landbouwsector. Wat dat betreft, moeten we eerder een pluim geven aan de projectontwikkelaar, de Limburgse Reconversiemaatschappij, dat die voor zoveel bijkomende hectare bossen zal zorgen.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega's, de geschiedenis is daarnet mooi geschetst door collega Peeters. Die gaat inderdaad heel ver terug, toen het masterplan is opgemaakt. De geschiedenis is wat ze is. Ik heb daarnet ook geschetst hoe een en ander gelopen is en dat het om een provinciaal initiatief gaat dat trouwens kadert in het SALK en waar de Vlaamse Regering geen beslissing in heeft genomen.
Er zijn wat vragen over hoe het nu zit met de boskaart. Wat collega Vandaele zegt, is uiteraard wat wij hebben afgesproken. Ik heb dat al een paar keer gezegd en ik kan dat blijven herhalen. Collega Meuleman, u verwijst wel naar het droomhuis dat mensen moeten kunnen bouwen, maar u hebt geen oren naar het feit dat als ze dat niet kunnen doen omdat er een waardevol bos ligt, zij ook voor honderd procent moeten worden vergoed. Ik heb dan mijn verantwoordelijkheid genomen. Er is het Instrumentendecreet, waar honderd procent planschadevergoeding van de huidige waarde in zit. Dat is al een eerste keer goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Als dit van kracht is, kunnen wij effectief van start gaan.
Wil dat zeggen dat ik ondertussen niets heb gedaan? Neen, ik kan u met de hand op het hart zeggen dat sinds verschillende weken er een heel concreet voorstel is geformuleerd richting Vlaamse Regering voor de aanpak van de bijzonder waardevolle zonevreemde bossen en een aanpassing van het Bosdecreet. Ik hoop dat we daar binnen de Vlaamse Regering in uitvoering van de afspraken die we hebben, snel mee kunnen doorgaan. Doen alsof er niets gebeurt, klopt natuurlijk niet. Alles ligt op de tafel en de Vlaamse Regering en ook ikzelf willen daar verder werk van maken.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, u hebt duidelijk niet veel zin om uitspraken te doen over de Terhillssite.
Minister, op dit moment zegt u hier niet bij betrokken te zijn. U zou hier echter nog bij kunnen worden betrokken. Ik denk immers dat er procedureel nog wat twijfels zijn en dat tegen de goedgekeurde vergunning nog beroep zal worden aangetekend.
Ik heb het al toegelicht. Ecologisch is dit project echt onzinnig. Er zal natuur worden vernietigd en bos worden gekapt om dan recreatie in de natuur te creëren. Dit zal elders worden gecompenseerd. We hebben echter al gezien dat dit niet werkt. Het compensatiemechanisme faalt. Indien er voor elk bestaand bos dat wordt gekapt, elders driemaal zoveel bossen bij komen, zou in Vlaanderen een enorme zichtbare bosuitbreiding moeten worden gerealiseerd. Helaas heb ik daarover nog geen cijfers gezien. Het fantastisch mechanisme van de boscompensatie, dat ervoor zorgt dat waardevol bos elders tot driemaal toe wordt gecompenseerd en dat zo voor een aangroei zorgt, heb ik in de realiteit nog niet kunnen waarnemen. Ik geloof niet in dit mechanisme en ik denk dat dit project ecologisch geen steek houdt, ook niet voor de beschermde soorten.
Mevrouw Peeters, economisch is het project ook rampzalig en onzinnig. U hebt net gezegd dat het is geprobeerd. De veertig funderingen zijn aangelegd, maar Center Parcs heeft zich teruggetrokken omdat de context niet goed was en het verblijfstoerisme wat in het slop zat. Nu is de context volgens u helemaal anders, maar dat klopt niet. Er is niemand gevonden die wil investeren om dat aan te leggen. Er is iemand gevonden die het wil uitbaten indien de overheid eerst 75 miljoen euro investeert om het helemaal in orde te stellen, zodat het gewoon kan worden uitgebaat als alles er al staat.
Ik wil erop wijzen dat 75 miljoen euro bijna het volledig gerealiseerde begrotingsoverschot van 100 miljoen euro is. Dat zou dan gaan naar de realisatie van een project voor Center Parcs dat 250 bungalows en 230 jobs omvat. We zouden dat begrotingsoverschot, waarmee nu ik weet niet wat allemaal wordt gedaan, dan in één klap investeren in 250 bungalows en 230 jobs. Dat wordt dan gesubsidieerd omdat in de privésector niemand wordt gevonden om deze investering te dragen.
Minister, sta me toe dit project zowel economisch als ecologisch twijfelachtig te vinden. Indien het ecologische voor u geen afdoende reden is, kan het economische dat misschien wel zijn.
De vraag om uitleg is afgehandeld.