Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
De heer Bertels heeft het woord.
Minister, we kennen allemaal de nood aan zorgkrachten in de verschillende domeinen van zorg en welzijn. Ik was dan ook positief verrast toen in de media verscheen dat u en minister Crevits de handen in elkaar hebben geslagen om meer jongeren trachten warm te maken voor een carrière in de zorg. Hiervoor zou het concept van ‘escape rooms’ gebruikt worden, een soort avonturenspel waarbij een groep mensen ergens opgesloten wordt en binnen de tijd en op basis van het vervullen van opdrachten, moet trachten te ontsnappen. In de onderwijscontext zouden jongeren een uur moeten samenwerken rond opdrachten die verband houden met de zorgsector. Nadien kan dan bijkomende uitleg verkregen worden van zorgexperten.
Dit is een positief en origineel initiatief dat de cruciale rol die zorgverleners opnemen in onze samenleving, dichter bij de leefwereld en het interesseveld van jongeren kan brengen. Het is ook positief dat de ministers samen met ons vaststellen dat we initiatieven moeten nemen om het aantal mensen met het diploma verpleeg- of zorgkundige jaarlijks te verhogen. Daar is nu zeker een tekort aan.
De ‘escape rooms’ zouden volgens de berichtgeving verspreid worden in 32 scholen. Hopelijk zullen zij enkele jongeren inspireren om te kiezen voor een professionele loopbaan in de zorgsector. Dat is een goed doel omdat we naar een tekort gaan van duizenden – soms wordt het getal 32.000 genoemd – zorgprofessionals in 2021.
Is het project van de ‘escape rooms’ een project van tijdelijke aard? Of zal het proefproject dat nu in 32 scholen geïnitieerd wordt, ook naar andere scholen worden uitgebreid? Als het tijdelijk is, tot wanneer zal dit project blijven doorlopen en hoe zal dit geëvalueerd worden? Zijn er testcases geweest om te kiezen voor deze nieuwe vorm van interessebepaling bij jongeren? Hebt u nog andere initiatieven in petto om het te verwachten tekort aan diploma's in de zorgsector te kunnen oplossen en ervoor te zorgen dat er voldoende zorgverleners zijn in de toekomst?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Dertig scholen zullen de kans krijgen om met de ‘escape rooms’ hun zesdejaarsstudenten kennis te laten maken met de zorgsector. Deze ‘escape rooms’ zijn een onderdeel van de campagne ‘Ik ga ervoor’. Deze campagne is van start gegaan op 1 december 2011 en wordt georganiseerd door de Vlaams zorgambassadeur Lon Holtzer, in samenwerking met het Agentschap Zorg en Gezondheid, het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin en het Vlaams Overlegplatform Promotie Zorgberoepen (VOPZ).
De campagne heeft als doel mensen warm te maken voor een job in de zorg, met nadruk op de knelpuntberoepen in de zorg zoals verpleegkundige en zorgkundige. Belangrijke doelgroepen daarbij zijn jongeren die op het punt staan hun studiekeuze te maken, zijinstromers – dit zijn mensen die al een job uitoefenen maar een carrièreswitch overwegen – en mensen met een migratieachtergrond.
De campagne loopt permanent door, met als belangrijkste kanaal de website www.ikgaervoor.be en de ambassadeursrol die Lon Holtzer opneemt. Elk voorjaar krijgt de campagne een extra stimulans. Dit jaar zetten we daarvoor onder andere de ‘escape rooms’ in. Binnen het budget voor de campagne kunnen we de ‘escape rooms’ gratis aanbieden voor dertig scholen. Momenteel is er geen budget om de escape rooms voor meer scholen aan te bieden. Mogelijk kan de inzet van de ‘escape room’ wel herhaald worden bij toekomstige campagnes van ‘Ik ga ervoor’. Voor de evaluatie van de campagne volgt de zorgambassadeur, naast een aantal cijfers over mediabereik en websitebezoek, verschillende indicatoren op over het aantal inschrijvingen in opleidingen voor zorgverlener en openstaande vacatures. Deze indicatoren worden gemonitord in een boordtabellenset die consulteerbaar is op www.ikgaervoor.be.
Er zijn geen testcases geweest van deze ‘escape rooms’, ze worden speciaal ontwikkeld voor de campagne van ‘Ik ga ervoor’. De keuze voor deze ‘escape rooms’ past in het concept van de campagne voor 2018. De insteek voor deze campagne is om jongeren te tonen dat zorgverleners elke dag iets strafs meemaken. Een ‘straffe’ ‘escape room’ past in dat concept en laat de jongere dat beleven. Bovendien kunnen we met de ‘escape room’ rechtstreeks naar de jongeren toe stappen in hun school, in plaats van hen via mediakanalen te moeten bereiken. Bij het verlaten van de ‘escape room’ zullen er steeds ambassadeurs aanwezig zijn uit de gezondheidszorg waar de jongeren mee in gesprek kunnen gaan. Daarnaast wordt ook een folder ontwikkeld die zal worden gegeven aan de jongeren.
De studie ‘Tempus Fugit. Een aggiornamento van toekomstverkenningen voor de zorgberoepen in de Vlaamse Gemeenschap’ van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin heeft aangetoond dat de instroom in de zorgberoepen minstens even hoog moet blijven om een antwoord te kunnen blijven bieden op de toenemende zorgvraag. Zelfs indien de hoge interessegraad van jongeren en zijinstromers voor zorgopleidingen even hoog blijft, zullen er zich bij gelijkblijvend beleid in de toekomst toch tekorten aftekenen wegens de vervangingsnood van de zorgverleners die op pensioen gaan.
De berekeningen over het evenwicht tussen zorgaanbod en zorgvraag zijn gemaakt op basis van gelijkblijvend beleid. Naast het werken op de instroom van jongeren en zijinstromers in de zorgopleidingen is het ook noodzakelijk om te werken op de organisatie van de zorg en de organisatie van de arbeid. Op beide domeinen worden inspanningen geleverd door onder andere de reorganisatie van de eerste lijn, het ziekenhuislandschap, de conceptnota over de ouderenzorg enzovoort. Wat de organisatie van de arbeid betreft, wordt werk gemaakt van innovatieve arbeidsorganisatie, het werken aan het ontwikkelen van een spoor om een tweede carrière in de zorg mogelijk te maken.
De campagne ‘Een zorgjob, ik ga ervoor’ zet zijn inspanningen voort, met blijvende focus op de knelpuntberoepen. De campagne maakt deel uit van het actieplan ‘werk maken van werk’ dat al aan zijn derde editie toe is. Het volledige actieplan vindt u op de website. Stelstelmatig worden ook nieuwe acties ontwikkeld om in te spelen op nieuwe tendensen en er wordt op dit moment uiteraard al gewerkt aan een vierde editie van dat actieplan.
De heer Bertels heeft het woord.
Minister, dank u wel. Op de organisatie van zorg en arbeid zullen we later ongetwijfeld nog terugkomen. Over de originele insteek – dat meen ik echt – van de campagne ‘Een zorgjob, ik ga ervoor’ kan ik u samen met minister Crevits alleen maar feliciteren dat u het hebt aangedurfd om dat te doen. Ik hoop dat die ‘escape rooms’ een aantal jongeren kunnen overtuigen van de kwaliteiten van een job in de zorgsector. Ik hoop dat u daar echt in zult slagen. Ik hoop dan ook dat het ten eerste goed lukt en ten tweede, als het een succes blijkt – we zullen dat opvolgen via de boordtabellen op de website zoals u zelf aangeeft – dat we die succesformule in de toekomst verder kunnen uitrollen bij andere scholen en het dus kan worden verlengd. Ik heb daaromtrent geen verdere vragen.
De heer Persyn heeft het woord.
Ik dank de collega voor zijn vraag en de minister voor zijn antwoord. Ik heb recent nog een schriftelijke vraag gesteld aan de minister betreffende hetzelfde onderwerp, en enkele maanden geleden stond ik met collega Taelman op de tribune in de plenaire vergadering in verband met hetzelfde thema.
Het blijkt inderdaad dat de vacatures open blijven staan of oplopen. Daarom heb ik vorige week een kleine mededeling gedaan die alludeerde op de ‘escape rooms’, met de titel ‘Vluchten kan niet meer’. Er zijn steeds meer openstaande vacatures. Ik denk dat het initiatief van de ‘escape rooms’ zeker goed is. Het zal een en-enverhaal zijn. We zullen veel middelen en instrumenten moeten inzetten, maar ik pleit toch opnieuw voor een reële zorgshift. Ik vind het belangrijk dat de minister inzet op andere, nieuwe werkvormen en een flexibelere inzet.
Iedereen die in de zorg en de gezondheidszorg gestaan heeft of nog staat, heeft aan spannende momenten alleszins geen gebrek. Ook voor de jonge mensen die voor de zorg kiezen, is een van de meest uitdagende ‘challenging elements’, belastende elementen, precies de confrontatie met zwaar lijden vaak, en met overlijden. Ik vind dat een belangrijk element dat we niet mogen onderschatten. Onlangs in de discussie over de toekomstige ouderenzorg hebben we met verschillende collega's vastgesteld dat die toenemende zorgzwaarte in de residentiële zorg juist een element van overbelasting is. Jonge mensen, zelfs als ze daar heel positief en bewust voor kiezen, worden geconfronteerd met de laatste zorgtrajecten van heel zorgbehoevende oudere personen met wie ze zich nauwelijks durven te identificeren. Ik wil een lans blijven breken voor voldoende afwisseling, anders dreigen die jonge mensen, zelfs als ze er heel gemotiveerd aan beginnen, en ook de mensen die uit de zijinstroom komen, kopje onder te gaan. De negatieve beeldvorming van de laatste maanden in de media heeft daar zeker niet positief toe bijgedragen.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Ik vind het inderdaad een bijzondere manier om naar dat doel te werken. Het zijn goede initiatieven om mensen te leren samenwerken om dat bepaald doel te halen. Als het kan helpen dat er meer mensen naar de zorg worden getrokken, des te beter.
Wat ik zeer belangrijk vind, is vooral de toestroom van de zijinstromers en dan vooral van de elders verworven competenties. Dat zal waarschijnlijk niet lukken voor verpleegkundigen omdat dat een vrij technisch beroep is. Maar voor de zorgkundigen en verzorgenden zijn er wel mogelijkheden voor. Er zijn bijvoorbeeld ook heel wat mensen die ervaring hebben als mantelzorger. Zij kunnen daar ook een belangrijke rol in spelen omdat zij vaak hun job hebben opgegeven. Voor een re-integratie op de arbeidsmarkt zou dat een goede kans zijn.
Mevrouw Coppé heeft het woord.
Ik was eigenlijk niet van plan om het woord te nemen, maar ik wil nog een goed initiatief noemen, namelijk in Bulskamp in de Westhoek, in het uitgestrekte platteland waar er een woonzorgcentrum is waarbij er heel recent een afdeling van een verpleegstersopleiding uit Roeselare werd opgericht. Het is vooral de bedoeling om op deze manier de mensen die het moeilijk hebben wat betreft mobiliteit, omdat de Westhoek heel uitgestrekt is en geen goed openbaar vervoer kent, aan te trekken om heel dicht bij het woonzorgcentrum de opleiding te volgen en daar stage te doen. Ik heb de indruk dat dat goed loopt. Ik wilde naast de ‘escape rooms’ aantonen dat dit ook een goede manier kan zijn om mensen aan te trekken voor het beroep.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Ik kan bij veel dingen gewoon aansluiten en zeggen dat ik ze beaam. De zijinstromers zijn heel cruciaal in de toekomst. Daarom kijken we naar de acties om een soort tweedecarrièrekader te creëren. We proberen vanuit het perspectief van de arbeidsorganisatie en de variatie in het werk jonge mensen niet onmiddellijk richting een burn-out te leiden. Dat is uiteraard een van de uitdagingen. We moeten onze arbeidsorganisatie in veel voorzieningen innoveren, daar ben ik het absoluut mee eens. Mevrouw Coppé, ik ben ervan overtuigd dat er op het terrein belangrijke en zeer goede praktijken zijn. De uitdaging zal zijn om te zorgen dat we de enorme successen die we de laatste jaren hebben gekend in de instroom in de zorgberoepen, kunnen volhouden. Het is al gebleken dat als de economie aantrekt, onmiddellijk de uitdaging scherper wordt. Dat zal de grote uitdaging zijn.
De heer Bertels heeft het woord.
Dat er verschillende initiatieven nodig zijn voor nieuwe instromers en voor zijinstromers, daarover zijn we het allemaal eens.
De laatste zinsnede van de minister is zeker ook iets waarmee we rekening moeten houden, dat we namelijk een tandje bij moeten steken als de economie aantrekt om ook de zorgberoepen aantrekkelijk te houden.
Maar ik wil positief eindigen, zoals ik ook positief begonnen ben. Ik was positief verrast. Het is een mooi initiatief van de zorgambassadeur. Het is een mooi initiatief in het kader van de campagne ‘Een zorgjob, ik ga ervoor’. Ik wens hun dan ook veel succes met de ‘escape rooms’. Hopelijk kunnen we daarmee een aantal jongeren overtuigen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.