Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Vraag om uitleg over de toekomstige werking van de energiehuizen
Verslag
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, samen met de wijzigingen die zijn gebeurd aan de Vlaamse energielening, besliste de Vlaamse Regering om ook de taken van de energiehuizen te heroriënteren. De energiehuizen moeten evolueren naar een uniek loket waar gezinnen met vragen over energie terechtkunnen. Als deadline voor het in werking treden van het nieuwe takenpakket van de energiehuizen is 1 januari 2019 vooropgesteld, dit waarschijnlijk omdat de gezinnen die niet tot de prioritaire doelgroep behoren, vanaf dan ook terecht moeten bij een commerciële bankinstelling om een energielening af te sluiten, en niet langer bij een energiehuis. Alleen gezinnen die kunnen aantonen dat ze bij een commerciële bank geen energielening kunnen afsluiten, mogen dan nog wel aankloppen bij het energiehuis voor zo’n lening.
In de beslissing van de Vlaamse Regering staat dat de taken voor een energiehuis zullen worden opgedeeld in een basispakket, een aanvullend pakket en een nieuw pakket taken. Het basispakket bestaat uit het informeren van de Vlaming over onder andere de premies op het vlak van energie, de energielening, het ondersteunen bij bijvoorbeeld de V-test of bij het aanvragen van premies, het verstrekken van een renteloze energielening aan de prioritaire doelgroep, het aanbieden van ontzorging aan gezinnen die een lening moeten afsluiten bij een commerciële bankinstelling en het doorverwijzen van gezinnen naar de juiste overheden of instanties. Het basispakket omvat op die manier verplichte activiteiten die in elke gemeente moeten worden aangeboden en uitgevoerd. Daarnaast heb je dan het aanvullende pakket: taken die gericht zijn op energie-efficiëntie en waarvoor het energiehuis een vergoeding kan vragen. Die moeten worden aangeboden in elke gemeente, maar de uitvoering is afhankelijk van de lokale noden. Dan is er ten slotte het nieuwe pakket: vernieuwende of meer experimentele initiatieven die niet overal hoeven te worden aangeboden.
De vergoeding voor het aanbieden van een basispakket zal forfaitair zijn. Voor de aanvullende taken krijgt het energiehuis geen extra vergoedingen en de vergoeding voor de nieuwe taken zal op projectbasis gebeuren.
Minister, hebt u er een zicht op hoeveel commerciële banken vandaag energieleningen aanbieden met een rente van maximum 2 procent? Op welke manier zult u ervoor zorgen dat de energiehuizen bij de commerciële bankinstellingen voldoende bekend zullen zijn, zodat ze de gezinnen die een energielening aangaan, kunnen doorverwijzen naar de energiehuizen voor praktische ondersteuning? Is het voor de energiehuizen al voldoende duidelijk wat hun nieuwe takenpakket precies zal omvatten? Hebt u er al een zicht op of de energiehuizen momenteel over de juiste profielen en competenties beschikken om de taken goed te vervullen? Of zullen er bijkomende personeelsleden noodzakelijk zijn bij die energiehuizen?
De energieloketten moeten het unieke aanspreekpunt worden voor Vlamingen met vragen over energie. Ik heb er al verschillende keren naar verwezen dat er op verschillende plaatsen ook intergemeentelijke samenwerkingsverbanden wonen actief zijn. Zou het niet logisch zijn om beide initiatieven meer af te stemmen op elkaar?
De heer Gryffroy heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, rationeel omgaan met energie en het snoeien in verbruik blijft de meest efficiënte, groene en goedkoopste oplossing. Vandaar moeten we de gezinnen aanzetten om de woning goed te isoleren, rationeel om te gaan met energie en te investeren in duurzame energieproductie.
De Vlaamse energielening werd in het leven geroepen om voordelig te lenen voor energiebesparende werken aan de woning en te investeren in duurzame energieproductie zoals bijvoorbeeld zonnepanelen. Sinds 2015 werden al meer dan 12.000 leningen goedgekeurd. Wie een energielening wil afsluiten, kan terecht bij een energiehuis. Het energiehuis is een gemeentelijke instelling of een samenwerking tussen verschillende gemeenten.
De energielening aan 2 procent kan nog tot eind 2018 worden afgesloten; nadien kan enkel de prioritaire doelgroep nog een renteloze energielening bekomen. Dat is vorig jaar beslist en ik denk dat het ook een goede beslissing was. De lening voor niet-commerciële rechtspersonen en coöperatieve vennootschappen loopt van 1 oktober 2017 tot eind 2019. Deze beslissing heeft uiteraard een impact voor de toekomst van de energiehuizen, wat met hen is bediscussieerd. Ik denk ook niet dat de impact noodzakelijk negatief moet zijn.
Tijdens de commissie Energie van 31 mei 2017 werd aangegeven dat de energiehuizen worden geheroriënteerd tot een uniek loket en centraal aanspreekpunt voor begeleiding, sensibilisering en ontzorging. We stellen vast dat burgers, ondanks alle voordelen en baten, de weg niet vinden naar de energiehuizen en niet overgaan tot energiebesparende of duurzame investeringen. Ontzorging vormt een enorme uitdaging, en daar kunnen de energiehuizen een belangrijke rol vervullen.
Minister, u hebt regelgevende initiatieven aangekondigd om dit heroriëntatieplan te realiseren en een meer uniforme werking op te zetten. De energiehuizen moeten tegen 1 januari 2019 deze nieuwe taken opnemen.
Minister, wat is de stand van zaken van de heroriëntering van de opdracht en de taken van de energiehuizen? Hoe zullen de energiehuizen in de toekomst worden gefinancierd? Wat is de impact voor de toekomstige werking van de energiehuizen? Hoe zal er worden samengewerkt met andere lokale en bovenlokale actoren, zoals bijvoorbeeld lokale besturen, OCMW’s, distributienetbeheerders enzovoort? Wanneer zullen de regelgevende initiatieven in de Commissie Energie en in het Vlaams Parlement worden besproken?
Minister Tommelein heeft het woord.
Collega's, wat betreft de leningen bij de commerciële bankinstellingen: van de twaalf aanbieders van energieleningen bieden er – volgens de tarieven die worden vermeld op www.spaargids.be – negen de lening aan onder de 2 procent, aan een tarief variërend van 1,59 procent tot 1,99 procent. Dat is dus drie vierde. Het is mijn indruk dat de banken vandaag al vrij goed op de hoogte zijn van het bestaan van de energiehuizen: vandaag gebeuren er immers al regelmatig doorverwijzingen. Niettemin zal in de loop van dit jaar de nodige aandacht worden besteed aan het bekendmaken van de hervormingen van de energiehuizen en hun nieuwe taken bij de banken.
Wat de hervorming betreft: Vlaanderen beschikt, zowel regionaal, provinciaal als lokaal, al over heel wat instrumenten en maatregelen om energetische renovaties te stimuleren. Maar vaak hebben mensen nood aan meer informatie of begeleiding om er effectief en efficiënt mee aan de slag te gaan. Met de nieuwe taken van de energiehuizen is het de bedoeling om op deze behoeften in te spelen. Ik wil hiermee niet enkel een betere dienstverlening voor de burgers organiseren, maar ook de renovatiegraad verhogen.
Het regelgevend proces waarin de nieuwe taken definitief zullen worden vastgelegd, is volop lopende. De energiehuizen worden hierbij nauw betrokken. De financiering van deze taken maakt daar eveneens deel van uit. In de nota aan de Vlaamse Regering van 19 mei 2017, waarmee de heroriëntatie principieel werd goedgekeurd, is opgenomen dat de vergoeding voor het basistakenpakket enerzijds zal bestaan uit een forfaitair gedeelte, waarbij rekening wordt gehouden met het aantal bewoners en het aantal gemeenten binnen het werkingsgebied van het energiehuis. Daarnaast zal het aantal verstrekte 0 procentenergieleningen zorgen voor een aanvullende variabele vergoeding. Naast het basistakenpakket zullen energiehuizen ook aanvullende taken kunnen opnemen, die bestaan uit betalende dienstverlening, en is ook gepland dat energiehuizen die vernieuwende taken opnemen, een aanvullende projectsubsidie kunnen verkrijgen. Ook de nodige competenties waarover de energiehuizen moeten beschikken, maken uiteraard deel uit van het hervormingsproces.
In de nota van 19 mei 2017 waarnaar ik net verwees, is, naast de nieuwe takenpakketten, ook gepland dat de energiehuizen over de nodige organisatorische vrijheid moeten kunnen beschikken om een beroep te kunnen doen op lokale partners om de nieuwe voorziene taken te kunnen uitvoeren.
Tegelijkertijd is ook het streven naar maximale synergie met de actieve woonloketten door de regering principieel goedgekeurd.
De uitvoeringsbepalingen die ik aan de regering zal voorleggen, zullen dus rekening houden met de goedgekeurde uitgangspunten van de conceptnota van 19 mei 2017. De bespreking in deze commissie zal zoals gebruikelijk kunnen gebeuren zodra de regering de tekst van het uitvoeringsbesluit heeft goedgekeurd.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, uit uw antwoord begrijp ik dat het hervormingsproces nog maar is opgestart en nog maar net loopt. Momenteel gebeurt de heroriëntering volop in overleg met de energiehuizen zelf. We kijken uit naar de concrete invulling.
Ik wil nog even polsen naar de timing. Hebt u er een zicht op wanneer die heroriëntering op punt zal staan? De energiehuizen zijn ook vragende partij om zo snel mogelijk duidelijkheid te krijgen over hun nieuw takenpakket.
De Vlaamse overheid biedt een verzekering gewaarborgd wonen aan aan mensen die bij commerciële banken een hypothecair krediet aanvragen. Daar is destijds een grootschalige campagne over gevoerd omdat die verzekering toch wel heel interessant is voor mensen die op een bepaald moment getroffen worden door ziekte of ontslag, waardoor de bank voor een bepaalde tijd het hypothecair krediet waarborgt. Het is een goed idee om het initiatief van de energielening zeker ook goed bekend te maken bij de banken. Ik pleit er dus voor dat ook de commerciële banken zeer goed zijn ingelicht zodat ze kunnen doorverwijzen naar het energiehuis.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Uit het antwoord kan ik afleiden dat deze vraag nog iets te vroeg komt omdat u nog een aantal stappen moet ondernemen. Mag ik er toch van uitgaan dat het niet alleen gaat over samenwerking tussen de verschillende stakeholders, maar dat we hier kunnen spreken van een synergie die voordelen heeft op operationeel vlak maar ook een financiële impact heeft? Mag ik veronderstellen dat u met lokale en bovenlokale actoren blijft overleggen? Het zou spijtig zijn als we straks weer een hoorzitting moeten organiseren met die actoren die dan hun beklag komen doen. Ik zou liever hebben dat het op voorhand goed wordt doorgesproken.
Minister Tommelein heeft het woord.
Ik zou volgende maand met het ontwerp van decreet in eerste lezing naar de Vlaamse Regering willen gaan. Hopelijk kunnen we het besluit definitief realiseren voor de zomer. In september 2018 zouden we dan de overeenkomsten kunnen afsluiten. Dat is een realistische en goede timing. Dat betekent dat we in de eindfase zitten van het overleg. Uiteraard blijft doorverwijzen heel belangrijk, maar ik heb de indruk dat dit zeer goed gekend en geweten is.
Mijnheer Gryffroy, u kent me toch. Uiteraard is er overleg met de lokale en bovenlokale spelers om dit te finaliseren.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.