Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Vraag om uitleg over uitbreiding van de blauwe pmd-zak
Verslag
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Minister, Fost Plus liet op vrijdag 5 december 2017 via een persbericht weten dat we vanaf 2019 plastic verpakkingen in een vernieuwde blauwe zak mogen stoppen. Op die manier kunnen meer plastic materialen worden gerecycleerd, aldus Fost Plus.
Op dinsdag 12 december was er een eerste gedachtewisseling in het Vlaams Parlement, waar ook Fost Plus aanwezig was. Over dit voorstel werd toen echter niet gecommuniceerd. Het is misschien goed om in de regeling van de werkzaamheden te kijken of er nog extra gedachtewisselingen komen. Ik weet ook niet hoever het staat met de ingediende voorstellen van resolutie.
Op maandag 18 december stuurde Fost Plus een mail met als titel: ‘Fost Plus voert vanaf 2019 uitgebreide pmd-inzameling in.’ De eerste zin van de mail luidde als volgt: “Kogel is door de kerk.”
Ik ben uiteraard blij dat Fost Plus inspanningen wil leveren om meer te recycleren. Ik denk dat iedereen dat toejuicht. Maar volgens mij treedt er onmiddellijk een combinatie van problemen op. We hebben het grofweg over twee soorten plastic plus een deel vervuiling. Het gaat over pet- en shampooflessen, wasmiddelflessen enzovoort. Maar er zijn veel meer soorten plastic, het gaat over honderden varianten die de petstroom verder zullen vervuilen. Ik denk aan een petschaaltje met een laag polyethyleen die wordt gebruikt om het folietje vast te lijmen aan de rest van het schaaltje. Door het polyethyleen is het zeer moeilijk te recycleren. Kortom, minister, indien u zou ingaan op dit voorstel van Fost Plus, zal er inderdaad meer worden gerecycleerd, maar het gevaar is dan dat de kwaliteit achteruitgaat. Ikzelf en mijn fractie blijven erop aandringen dat wij het zwerfvuil en het recyclageprobleem bij de bron moeten blijven aanpakken. Dat kan alleen door het gebruik van plastic zakjes, blikjes en flessen sterk te reduceren. Bovendien lost het voorstel van Fost Plus de zwerfvuilproblematiek helemaal niet op. Met een statiegeldsysteem daarentegen kan ons zwerfvuil wel met 40 procent dalen.
Minister, was u reeds op de hoogte van dit voorstel van Fost Plus op het ogenblik dat we hier allemaal samenzaten en geanimeerde debatten hebben gevoerd? Wat is uw mening over dit voorstel?
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Fost Plus heeft inderdaad een voorstel ingediend met betrekking tot het uitbreiden van de blauwe pmd-zak. Als het van hen afhangt, laten ze bijkomende plastics toe in de pmd-zak. Er wordt ook voorgesteld om met een variabele tijdstabel te werken. In eerste instantie zou dit vanaf 1 januari 2019 van toepassing worden bij een aantal intercommunales, om het dan tegen 1 januari 2021 uit te breiden naar heel Vlaanderen.
Om eerlijk te zijn, het voorstel verwonderde mij ook een beetje. Ik verwijs ook naar de commissievergadering die we hebben gehad met betrekking tot het thema van zowel plastics als statiegeld. Twee weken later vernamen we dan via het nieuws de boodschap van Fost Plus. Om die reden heb ik deze vraag om uitleg opgemaakt.
Minister, wat is uw mening over dit voorstel van Fost Plus? Kunt u het effect van deze aanpassing of uitbreiding op de totale recyclage van afval in Vlaanderen beoordelen? Kunt u inschatten welke aanpassingen hiervoor dienen te gebeuren aan de huidige recyclagecentra en hun technologie? Ik kan me inbeelden dat die sorteercentra enige aanpassingen zullen behoeven als dit wordt geïmplementeerd. Ziet u in dit kader een specifieke rol weggelegd voor de verpakkingssector? Hoe ziet u dit voorstel van Fost Plus in relatie tot de mogelijke invoering van statiegeld op petflessen en blikjes? Op basis waarvan en op welke termijn zult u een beslissing nemen inzake het voorstel van Fost Plus?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Ik heb het voorstel van Fost Plus eveneens vernomen via de pers, maar ik heb ondertussen het voorstel over de implementatie van de inzameling van de restplastics ook ontvangen. Conform zijn erkenning moest Fost Plus voor 31 december 2017 een voorstel indienen bij de Interregionale Verpakkingscommissie. Ze hebben dat naar buiten gebracht alsof het een definitieve beslissing betrof.
Het voorstel van Fost Plus omvat een aantal aspecten. Ten eerste, de uitrol van één sorteerboodschap over heel België, namelijk een huis-aan-huisinzameling van alle huishoudelijke plasticverpakkingen via één zak. De uitrol start vanaf 1 januari 2019 met als doel tegen 1 januari 2021 heel België te bedienen. Ten tweede, een beperking van het aantal sorteerlijnen van negen naar vijf om zo over langere periodes grotere hoeveelheden p+md te kunnen aanbieden. Ik ben voorstander van de invoering van een eenvoudige sorteerboodschap, namelijk een huis-aan huisinzameling van alle plasticverpakkingen, eventueel aangevuld met een inzameling via de recyclageparken.
De timing die Fost Plus vooropstelt, voldoet niet aan de huidige erkenning van Fost Plus. Vlaanderen wenst een snelle uitrol, zodat de timing voorzien in de erkenning, namelijk 100 procent dekking van de bevolking tegen eind 2019, gehaald wordt. Tijdens een overgangstermijn kunnen verschillende scenario’s uitgerold worden om pas op langere termijn naar één sorteerboodschap te gaan. Ik denk hier aan de roze zak die al in enkele intercommunales gebruikt wordt en waar goede resultaten mee worden gehaald.
Fost Plus koppelt de uitrol van de p+md aan het niet-invoeren van statiegeld. Het al dan niet invoeren van statiegeld is natuurlijk belangrijk voor het tonnage aan materiaal dat via de p+md-zak zal worden aangeboden voor sortering. Het is dus ook belangrijk voor de investeringen die moeten gebeuren aan de sorteerinstallaties. Het invoeren van een statiegeldsysteem kan echter complementair zijn met de uitrol van de p+md over Vlaanderen. Beide systemen sluiten elkaar niet uit.
In opdracht van Fost Plus werd door het studiebureau RDC een milieu- en economische studie gemaakt van de verschillende scenario’s. In deze studie is becijferd dat met de inzameling van alle verpakkingen via één zak een recyclagepercentage van 58 procent van de op de markt gebrachte plastics haalbaar is ten opzichte van 30 procent vandaag. Elk scenario waarbij meer plasticverpakkingen ingezameld worden, geeft een milieuvoordeel ten opzichte van vandaag. Hoe meer plastics ingezameld worden, hoe groter het milieuvoordeel. De studie becijfert ook de impact op de werkgelegenheid. De maatschappelijke baten ten gevolge van de extra werkgelegenheid worden geschat op 52 miljoen euro.
Fost Plus schat de meerkost van de inzameling en verwerking van de extra plasticverpakkingen op 37 miljoen euro per jaar. Deze extra kost zit gedeeltelijk in een meerkost voor de inzameling, maar vooral een meerkost voor sortering van de ingezamelde fracties, zoals het plaatsen van windshifters en extra stromen uit te sorteren. De verpakkingssector zal deze investeringen uiteraard moeten dragen als daartoe wordt beslist. Dit is een logisch gevolg van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid op verpakkingen. De kosten zullen doorgerekend worden via een verhoging van de Groene Punt-bijdrage. Dat is het principe van ‘de vervuiler betaalt’.
Het implementatieplan zal besproken worden binnen de Interregionale Verpakkingscommissie. In het kader van de nieuwe erkenning van Fost Plus zal een beslissing worden genomen over de verdere uitrol van de p+md. Die gesprekken worden de komende weken en maanden opgestart. Er is nog geen definitieve beslissing.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Minister, dank u voor het heel uitvoerige overzicht. Vlaanderen is echter vandaag nog geen recyclagekampioen wat betreft plastics. We kunnen dat wel worden, maar daarvoor moeten we naar een selectievere en schonere inzameling van verpakkingen gaan. De blauwe zak is momenteel nog een te onduidelijk systeem voor de burger. Haast niemand weet 100 procent zeker wat er wel in kan en wat er niet in mag. Met een extra roze zak lossen we dat niet helemaal op. Het is goed dat Fost Plus dat inziet en ook de restplastics in de blauwe zak wil toelaten, maar door alles in de blauwe zak te gooien kunnen we niet tot die 100 procent gerecycleerde flessen komen omdat de verschillende soorten plastic te veel vermengd zijn.
Het moet inderdaad een en-enverhaal zijn. Ik ben heel blij dat u dat zegt. Maar laat ons heel rap naar daden overgaan en het niet alleen bij woorden laten.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoord. Ik zit volledig op uw lijn dat u voorstander bent van een duidelijke sorteerboodschap voor de burger. Hoe meer plastics we kunnen inzamelen in plaats van dat die op straat of in zee belanden, hoe beter. Daar zijn we dus zeker voorstander van.
Ik ben ook blij dat u zegt dat Fost Plus dit voorstel koppelt aan het niet invoeren van statiegeld. Ik heb daar persoonlijk wel wat problemen mee, om die koppeling zo straf publiekelijk te doen.
Minister, ik kan mij ook vinden in het feit dat u zegt dat de beide systemen – meer plastics inzamelen in de PMD-zak, gecombineerd met statiegeld – perfect complementair kunnen worden geïmplementeerd. Ik verwijs ook nog eens graag naar het feit dat we dit weekend hebben vernomen dat steeds meer Vlaamse steden en gemeenten zich aansluiten bij de statiegeldalliantie.
Minister, we zijn ook voor een integraal verpakkingsbeleid. 2018 wordt een belangrijk jaar. Ik hoop dat we in alle transparantie, ook hier in deze commissie, kunnen spreken over de samenwerkingsovereenkomst met Fost Plus. Het kan van belang zijn dat we ook eens onze insteek over die nieuwe samenwerkingsovereenkomst aan u kunnen doorgeven.
De heer Nevens heeft het woord.
Minister, Fost Plus 2.0. is geboren, misschien wel door toedoen van onze hoorzitting en de getuigenis of feedback dat plastic niet in België het probleem is. Het is het probleem in de oceanen, maar niet in België. Misschien heeft dat u overgehaald om eindelijk, na twintig jaar voortschrijdend inzicht, iets te doen aan de moeilijke sorteerboodschap waaraan Fost Plus van in het begin vasthield en waardoor heel veel burgers tot op vandaag heel veel problemen hebben om het onderscheid te maken tussen welke plastics wel in de blauwe zak moeten en welke plastics bij het restafval moeten.
Daar gaat het altijd over: over producentenverantwoordelijkheid. Maar het gaat over veel meer. Het gaat ook over recycleren. Hoe meer we recycleren, hoe beter voor het milieu. Het gaat ook over de verantwoordelijkheid die producenten hebben voor het verpakkingsmateriaal dat vandaag veelvuldig aanwezig is.
We hebben in onze gemeenten de invoering van de roze zak. Die werd vandaag voor de eerste keer opgehaald, betalend weliswaar, door de gemeentebesturen. Dat is een succes. Mensen, de Vlamingen, zijn bereid om vandaag mee te helpen met recyclage en te ijveren voor de circulaire economie die we in Vlaanderen willen. Om de toppositie te behouden, moeten we inderdaad vooruit durven te denken. Dit is een stap vooruit, maar, minister, ik denk dat u wel slim genoeg bent om niet met het aanbod dat Fost Plus u vandaag heeft gedaan in zee te gaan, maar om nog beter te doen. Ik zou u willen vragen welke verschillen er zijn tussen het voorstel van Fost Plus en het voorstel dat u gaat opleggen via de samenwerkingsovereenkomst.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mijnheer Nevens, er komt geen samenwerkingsovereenkomst maar een erkenning. De gesprekken worden gevoerd. Er is nog niet bepaald welke richting dat uitgaat. Het is niet omdat Fost Plus het nu zo voorstelt dat het ook op die manier in de erkenning zal komen.
Mijnheer Vandenberghe, ik ben het met u eens dat we niet alleen op recyclage moeten werken.
Mijnheer Nevens, ik hoor dat u heel sterk de nadruk legt op recyclage. Dat is goed, maar de preventie blijft natuurlijk belangrijk. We moeten die verschillende pijlers benadrukken. Het is niet omdat nu alles in één zak kan, of dat je een roze zak hebt en dat je al je plastics kwijt kunt, dat we geen beleid moeten voeren om de restplastics terug te dringen. Het is belangrijk dat we daar rekening mee houden. We moeten dat goed in het achterhoofd houden.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Ik wil nog eens de nadruk leggen op dat en-enverhaal. Maak het gemakkelijker voor de burger en zorg ervoor dat alle plastics terechtkunnen in de blauwe zak. En voer dat statiegeld in voor flessen en blikjes. Zo is de verwarring rond de blauwe zak volledig van de baan en kunnen we tot 100 procent gerecycleerde flessen komen. Zo kunnen we eindelijk de recyclagekampioen worden maar ook de preventiekampioen, zoals verschillende collega’s hier ook al hebben aangebracht.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.