Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Voorzitter, ik heb deze vraag om uitleg veertien dagen geleden ingediend en ondertussen is al een en ander in beweging gekomen. Om actueel te zijn, moet ik mijn inleiding dan ook aanpassen.
De aanleiding van deze vraag om uitleg is dat in maart 2017 1663 werkzoekenden actief waren in de arbeidszorg. In het verleden konden deze mensen van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) een attest krijgen, maar na de zesde staatshervorming gebruikt VDAB dit attest niet meer. VDAB bezorgt de RVA voor elke uitkeringsgerechtigde werkzoekende een attest waarin toelating wordt verleend om met behoud van uitkering een onbezoldigde stage te lopen.
Deze problematiek is al aangekaart op 17 maart 2017. Toen hebben een aantal sociaal-economische initiatieven in heel Vlaanderen hun deuren opengezet voor Vlaamse volksvertegenwoordigers. Deze vraag is toen naar boven gekomen. Ik heb hierover ook al een schriftelijke vraag ingediend.
De individuele toelating voor VDAB komt in de plaats van het vrijstellingsattest van de RVA. Dit zorgt voor de betrokkenen blijkbaar voor enige onduidelijkheid. Het gevolg is zelfs dat een aantal arbeidszorgmedewerkers een schorsing van uitkering hebben opgelopen. Door de strikte interpretatie door sommige directies van VDAB hebben sommige mensen tot twee maanden uitkering moeten terugbetalen.
De arbeidszorginitiatieven die deze medewerkers tewerkstellen, zitten ten gevolge van deze nieuwe procedure eveneens in een lastig parket. Om deze reden hebben ze VDAB een gemeenschappelijk schrijven gestuurd.
Met betrekking tot de gevolgen van de vastgestelde praktische problemen zou VDAB inmiddels hebben laten weten dat versneld een andere werkwijze zou worden ingevoerd. Die werkwijze zou inhouden dat de arbeidszorginitiatieven VDAB een lijst met de arbeidszorgmedewerkers moeten bezorgen. Vervolgens kan VDAB dan de toelatingen opstellen en aan de arbeidszorginitiatieven bezorgen. De aanvragen zouden dan niet langer in het licht van de administratieve vrijstelling moeten worden aangevraagd, maar zouden worden overgeheveld naar de backoffice die in verband met tewerkstelling de individuele fiches beheert.
Minister, ik denk dat ik hiermee waarschijnlijk al een gedeelte van uw antwoord heb geformuleerd. VDAB lijkt ad rem te hebben gereageerd op dit praktisch probleem. Ik zou graag zo meteen van u vernemen of die informatie klopt.
Dit neemt niet weg dat er momenteel nog heel wat onduidelijkheid is over het statuut van de arbeidszorg zelf. Het gevolg is dat er een aantal praktische problemen zijn met de vrijstellingen, de attesten, de goedkeuringen en de arbeidsinspectie.
Dat overstijgt natuurlijk het niveau van VDAB, want het zijn niet alleen werklozen, maar het kunnen ook mensen zijn met een uitkering van het RIZIV, het OCMW of de FOD Sociale Zekerheid.
Minister, mijn eerste vraag over de inspanning die VDAB al heeft gedaan, ga ik wat herformuleren tot de vraag of VDAB inderdaad sedert begin deze maand versneld een nieuwe werkwijze heeft ingevoerd om tegemoet te komen aan die problematiek van de attestering. De vraag over de inspanningen die nodig zijn om alle regionale kantoren van vakbonden en hulpkassen ook mee te krijgen, blijft pertinent. Werd al in kaart gebracht waar het probleem zich specifiek situeert en worden er versneld richtlijnen gegeven aan de kantoren? VDAB toonde zich verwonderd omdat er heel wat arbeidszorgmedewerkers zijn kwijtgeraakt, om het zo te zeggen, toen ze moesten worden doorgemaild naar VDAB en ze aldus nog geen formele toestemming van die onbezoldigde stage hebben ontvangen. Heeft VDAB met behulp van die arbeidszorginitiatieven deze mensen ondertussen al kunnen traceren? Over hoeveel mensen gaat het? Mijn vierde en vijfde vraag komen te vervallen, gelet op de aangekondigde regeling, als het inderdaad zo is dat er versneld een werkwijze is doorgevoerd.
Minister Muyters heeft woord.
Collega Talpe, mijn antwoord gaat alleen over de arbeidszorgmedewerkers die begeleid vrijwilligerswerk op de werkvloer doen, en dan binnen de sociale economie. Dat is de groep waarover ik het heb.
Zoals u zelf hebt gezegd, heeft VDAB dat afgestemd met de RVA. VDAB bezorgt aan de uitkeringsgerechtigde werkzoekenden een document. Daarin wordt toelating gegeven voor het uitvoeren van een onbezoldigde stage, met behoud van de uitkering. Dat is de filosofie. Nieuw is dat dat attest een jaar geldig is.
VDAB heeft daarop de nodige initiatieven genomen om de toelatingen voor arbeidszorg af te leveren en de verschillende stakeholders op de hoogte te brengen. De vakbonden en hulpkassen zijn hierbij uitgebreid geïnformeerd over de toelating, de inhoud van de toelating en wat de RVA verwacht van die mensen. De RVA verwacht namelijk dat de werkzoekenden deze toelating maandelijks indienen.
Ik vind de zin zoals u hem oorspronkelijk had geformuleerd dat er heel wat arbeidszorgmedewerkers ‘kwijt’ zijn geraakt, misschien wat ongelukkig geformuleerd. De procedure die gevolgd moet worden, is vrij eenvoudig. Een toelating tot onbezoldigde stage moet worden aangevraagd via een mail naar een centraal mailadres bij de VDAB. VDAB stelt dat alle ingestroomde mails verwerkt zijn en dat voor alle uitkeringsgerechtigde arbeidszorgmedewerkers de toelatingen zijn afgeleverd op basis van de beschikbare informatie in verband met de nog lopende vrijstellingen.
Een toelating van VDAB is enkel nodig op het moment dat de oude RVA-vrijstelling niet meer geldig is. Men zegt mij dat VDAB regelmatig tegenstrijdige informatie ontvangt wat betreft de einddatum van de nog lopende vrijstelling. De einddatum die VDAB van de RVA ontvangt over de lopende vrijstelling, is niet altijd dezelfde als de einddatum die ze krijgen vanuit het arbeidszorginitiatief. Daar zit soms wat speling op. VDAB heeft de sector van arbeidszorginitiatieven gevraagd om aan te geven bij welke dossiers dit probleem zich stelt. Via hetzelfde centraal mailadres kan men dringend een toelating verkrijgen. Dat is ondertussen gebeurd.
Bij sommige arbeidszorgmedewerkers werd de werkloosheidsuitkering stopgezet na het aflopen van de RVA-vrijstelling en bij de aanvraag van een VDAB-toelating. De stopzetting was niet het gevolg van een onduidelijke VDAB-procedure, maar van twee andere aspecten. Sommige werkzoekenden voldoen bij het aflopen van de RVA-vrijstelling niet meer aan de voorwaarden om een werkloosheidsuitkering te krijgen. Neem bijvoorbeeld de inschakelingsuitkering die beperkt is in de tijd. Omdat arbeidszorg vroeger werd aanzien als een opleiding, kreeg de arbeidszorgmedewerker een vrijstelling van beschikbaarheid. De vrijstelling zorgde voor een verlenging van de uitkering tot aan de einddatum van de opleiding. Op het moment dat de RVA-vrijstelling afloopt, stopt dus ook de inschakelingsuitkering. Een VDAB-toelating zorgt, in tegenstelling tot de vroegere vrijstelling, niet voor een verlenging van de inschakelingsuitkering omdat het geen opleiding is en het vroeger wel werd gezien als een opleiding.
Het stopzetten van de uitkering wordt door de sector vaak verkeerdelijk toegewezen aan VDAB, maar het is doodgewoon het toepassen van de federale regels inzake de uitkeringen.
Een tweede mogelijkheid: na het aflopen van een RVA-vrijstelling moet de werkzoekende zich opnieuw inschrijven bij VDAB als werkzoekende. Dit is een voorwaarde die de RVA stelt in functie van het behouden van de uitkering. Omdat de arbeidszorgmedewerker bij het aflopen van de vrijstelling gewoon verder werkt in hetzelfde arbeidszorginitiatief en geen wijziging ervaart in zijn situatie, vergeet men zich vaak opnieuw in te schrijven bij VDAB. Als de uitbetalingsinstelling dit inschrijvingsbewijs van VDAB niet ontvangt, zet die de uitkering stop. In de overgangsperiode heeft VDAB met terugwerkende kracht een inschrijvingsbewijs bezorgd, zodat de uitbetalingsinstelling de schorsing van uitkering kon rechttrekken.
Wat betreft de begrijpelijke brieven, kan ik u zeggen dat naar aanleiding van het nieuwe vrijstellingenbeleid VDAB de huidige procedure heeft gescreend op mogelijke vereenvoudigingen. Er zijn een aantal aanpassingen gemaakt, zoals eenvoudiger taalgebruik.
Het attest van gespecialiseerde trajectbegeleiding (GTB) beschouwt de RVA als niet voldoende. Zij vinden het attest van GTB een attest voor de begeleiding, terwijl je een eenjarig attest nodig hebt. Er wordt wel gewerkt aan elektronische data-uitwisseling. U weet dat ook in andere dossiers, zoals onderwijs, met de schoolverlaters en dergelijke meer, dat niet altijd evident is. Die data-uitwisseling is vandaag nog niet gerealiseerd en het kondigt zich ook niet aan dat het morgen zal lukken.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister, dank u wel. Ik kan kort zijn. Ik heb deze vraag gesteld omdat er ongerustheid was in de sector. Een en ander is ondertussen opgelost. Daarvoor kunnen we alleen maar een pluim geven aan VDAB die ten gevolge van de zesde staatshervorming met nog heel wat andere praktische problemen geconfronteerd wordt die moeten worden opgelost.
U hebt een aantal technische elementen aangehaald die de oorzaak zijn van de problemen. Er zijn blijkbaar ook een aantal formaliteiten die de betrokkenen zelf niet vervullen. Dat is allemaal technisch en procedureel. Ik kan niet over alles oordelen, maar het is goed om te horen dat er een vereenvoudiging op komst is, dat men zich bewust is van het probleem en dat men het aanpakt.
Mevrouw Claes heeft het woord.
Minister, het is hopelijk toch de bedoeling dat we in de uitvoeringsbesluiten van W-kwadraat ervoor zorgen dat de arbeidszorgmedewerker, of hij nu zijn vergoeding heeft via de werkloosheidsuitkering dan wel via het RIZIV, die arbeid kan verrichten, ook al is die vrijwillig. Ik denk dat het belangrijk is dat het statuut dat de arbeidszorger zal krijgen, er een zal zijn waarin hij de uitkering die hij heeft, niet verliest als hij arbeid verricht en dat hij de toestemming om arbeid te verrichten op een eenvoudige manier kan krijgen, van waar het inkomen ook komt.
U hebt twee verschillende dingen gezegd. Op een bepaald moment hebt u gezegd dat dat maandelijks moet worden aangevraagd. Op een ander moment hebt u gezegd dat het een jaarlijks document is. Het is voor mij nu niet meer duidelijk hoe het zal zijn. We moeten het toch zo eenvoudig mogelijk maken. Een maandelijkse aanvraag… (Opmerkingen van minister Philippe Muyters)
Dat is al heel wat beter. Dank u wel.
De heer Ronse heeft het woord.
In maart hadden wij het genoegen om met een aantal collega's van het Vlaams Parlement zorginitiatieven te gaan bezoeken. Ik was zelf gelukkige deelnemer bij het Vierveld in Beernem. Het was voor mij de eerste keer dat ik een dergelijk initiatief bezocht. Ik was diep onder de indruk van wat de mensen die heel het verhaal omkaderen, presteerden, en wat die arbeid deed voor de medewerkers zelf, voor hun eigenwaarde en zelfrespect. Ik vond dat iets moois in het welzijnsverhaal. Ik ben blij dat aan alle bezorgdheden die hier vermeld zijn, is tegemoetgekomen.
Minister Muyters heeft het woord.
Collega Claes, we hadden het hier heel duidelijk over de arbeidszorgmedewerkers die begeleid vrijwilligerswerk doen. Ze verliezen hun uitkering niet omdat ze dat doen. Dat is ook nooit de bedoeling geweest. Als zij hun uitkering verliezen, is dat omdat ze niet voldoen aan de voorwaarden van de uitkering, maar niet wegens dat werk. Het enige verschil is, dat waar de RVA dat vroeger opleiding noemde, dat nu niet meer als opleiding wordt bekeken maar als vrijwilligerswerk. Iemand die in opleiding is, zit in een ander statuut dan iemand die vrijwilligerswerk doet.
Hoe we dat in W-kwadraat doen, zal ik met mijn collega's verder bekijken. Ik begrijp uw bekommernis. Het is zeker niet de bedoeling dat ze ten gevolge daarvan hun uitkering verliezen. Maar dat is ook nu niet het geval, dat wil ik wel duidelijk stellen. Maar we moeten ons wel houden aan de regels.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Ik wil tot slot nog even wijzen op de Vereniging van de Vlaamse Provincies (VVP) die op 13 juni een nota met beleidsaanbevelingen heeft gemaakt. Dat is grotendeels iets voor minister Homans, maar bij dezen doe ik een warme oproep om de aspecten die u daarin kunt aanpakken, ter harte te nemen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.