Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vraag om uitleg over de zogenaamde weeswegen in Vlaanderen
Verslag
De heer Keulen heeft het woord
Minister, ik zal de inleiding niet meer brengen. We kennen allemaal het verhaal dat uitvoerig in beeld is geweest. We kennen de voorgeschiedenis, we kennen de aanleiding. Het speelt zich dit keer af buiten Limburg, in de provincies Oost- en West-Vlaanderen en in de provincie Antwerpen. De weeswegen zijn vandaag vaderloos en moederloos, het zijn echte wezen.
Minister, het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) bereidt momenteel een dossier voor waarin de overdracht wordt geregeld. Wanneer wordt dit dossier aan de Vlaamse Regering voorgelegd? Het gaat over die zeven weeswegen. Welke voorwaarden zullen worden opgenomen met betrekking tot de feitelijke overdracht naar de nieuwe wegbeheerder? Is er sprake van enige vorm van financiële compensatie door het gebrek aan onderhoud sinds 2009 vanuit het gewest? Indien een lokale overheid weigert om een weg over te nemen – dat sluit ik niet uit als ik bepaalde burgemeesters dienaangaande verklaringen hoor afleggen voor de camera –, wat zal er dan gebeuren met de betrokken weg? Wordt die eigendom van AWV of zijn er alternatieven? Welke gevolgen heeft dit voor de lokale overheid die weigert?
Minister, in 2009 werd er een compensatievergoeding vanuit de provincie bepaald. Aangezien de weeswegen in 2012 niet zijn overgedragen naar de gemeente, kan een gemeente momenteel nog aanspraak maken op deze provinciale compensatievergoeding?
Er werd bij de regeling van 2009 bedongen dat indien gemeenten weigerden een weg met lokaal karakter over te nemen in 2012, deze weg dan automatisch aan het gewest werd toegewezen. Waarom is deze regeling voor de zeven weeswegen destijds niet toegepast?
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, we kennen de problematiek van de weeswegen, vooral ook in mijn provincie. Het zijn wegen waarvan burgemeesters roepen en tieren dat ze die niet willen. Er is discussie tussen provincie en Vlaamse overheid, er is discussie met de gemeenten zelf.
Minister, in uw antwoord op mijn schriftelijke vraag van 30 november 2016 gaf u aan dat er, voor wat de weeswegen in West-Vlaanderen betreft, de afgelopen jaren veel contacten zijn geweest met de provincie West-Vlaanderen en dat het AWV een dossier voorbereidde waarin de overdracht van de provinciewegen werd geregeld.
Minister, wat is de stand van zaken van de overdracht van dat dossier? We zijn toch alweer ruim een jaar verder. Welke stappen moeten er nog worden genomen om die wegen zo spoedig mogelijk een finale bestemming en eigenaar te geven?
Minister Weyts heeft het woord.
Eind 2008 werden door mijn voorganger verschillende protocolteksten ondertekend voor de overdracht van de provinciewegen. Enerzijds werden heel wat wegen ingedeeld bij de gewestwegen, anderzijds werd er ook een opsomming gemaakt van lokale wegen die overgedragen dienden te worden aan de lokale overheden. Er werd eveneens een protocol afgesloten tussen provincie en Vlaamse overheid. Daarbij werd afgesproken dat de Vlaamse overheid schulden van de provincie zou overnemen, en als tegenprestatie zou de provincie dan de betrokken lokale wegen in goede staat brengen en trachten over te dragen aan de lokale overheden. Dit was 2008.
Volgens de protocolteksten afgesloten tussen de provincies en het Vlaamse Gewest dienden de provincies tot 1 januari 2012 de onderhandelingen te voeren met de lokale besturen. De provincies blijven wegbeheerder tot de overdracht geregeld is en moeten instaan voor het onderhoud. Dat was de afspraak.
In 2012 waren er dus een aantal wegen die nog niet waren overgedragen omdat er geen overeenkomst was tussen de provincie en de lokale besturen. Daarnaast bleek dan ook dat het protocol van 2008 een aantal knelpunten bevatte. Er was onduidelijkheid over de juridische procedure die gevolgd diende te worden, en het protocol bevatte fouten. Daarnaast neemt de opmaak van zo’n overnamedossier ook wat tijd in beslag.
De protocoltekst stipuleerde dat de overname zou plaatsvinden mits de provincies de niet-gebruikte budgetten voor het in goede staat stellen van de wegen zouden terugstorten. Om dit te kunnen nagaan heeft het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) bij elke provincie de nodige stavingsstukken opgevraagd. Tot op heden heeft slechts enkel de provincie Antwerpen een deel van de te veel gekregen middelen teruggestort. Voor alle drie de provincies oordeelt AWV echter dat er nog gelden dienen te worden teruggestort. Deze discussie is nog steeds niet uitgeklaard en bemoeilijkt een oplossing. Het gaat dus maar over drie provincies. Voor Vlaams-Brabant en Limburg stelt er zich geen enkel probleem omdat alle wegen daar conform de afspraken zijn overgedragen aan het gewest of de lokale besturen. De provincie Antwerpen moet nog 183.000 euro terugbetalen; Oost-Vlaanderen nog 1,108 miljoen euro; West-Vlaanderen een kleine 300.000 euro.
Los van de berichten in de media, heeft mijn kabinet vorige maand richtlijnen gegeven aan AWV om dit dossier tot een goed einde te brengen. We koppelen de overnames los van de financiële discussie. De nodige ministeriële besluiten voor de overname van de wegen van de provincies zal ik normaliter deze zomer kunnen tekenen. Alle wegen zullen conform het protocol worden overgenomen door het Vlaamse Gewest, waarna het Vlaamse Gewest die vervolgens na een akkoord kan overdragen aan de gemeenten. Van de provincie naar Vlaanderen, van Vlaanderen naar de gemeenten. De wegen waarover geen akkoord kan worden gevonden, zullen node worden toegevoegd aan de gewestwegen. Ik moet altijd een akkoord hebben van een lokaal bestuur. Als een lokaal bestuur, ook al gaat het over een lokale weg, obstinaat blijft zeggen dat het die weg niet wil, ook al brengen we die weg in goede staat voor we de overdracht doen, dan kan ik niet anders dan daar akte van te nemen. Ik moet dat weesje dan toch adopteren. Het zijn wat mij betreft ongewenste kinderen. Wat moet het Vlaamse Gewest doen met lokale wegen? Men moet niet zeggen dat het geen lokale wegen zijn. Conform het protocolakkoord is er een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de lokale wegen en de wegen met een eerder gewestelijk karakter, dus gewestwegen.
Alvorens deze laatste overdracht naar de gemeenten te realiseren, engageer ik me alvast ertoe om deze wegen in goede staat over te dragen. Op de weeswegen in West-Vlaanderen na onderhoudt het Vlaamse Gewest deze vandaag al. De provincie West-Vlaanderen is dat dus blijven doen, maar ook niet ten volle. Voor de andere provincies hebben we dat zelf vanuit het agentschap gedaan. De provincie West-Vlaanderen staat dus zelf nog in voor het eventuele onderhoud van haar oude provinciewegen. In Oost-Vlaanderen en Antwerpen is het het agentschap dat het al doet.
Zo werden er op de N499 in Maldegem in 2015 nog voor 1,3 miljoen euro aan werken uitgevoerd. Voor andere wegen, bijvoorbeeld voor de N148 in Antwerpen, zijn er grote infrastructuurwerken gepland. Intussen hebben we wel overeenstemming gevonden over de overdracht van wegen in Antwerpen: de N148 met de gemeenten Hemiksem, Schelle en Niel. Met de provincie Oost-Vlaanderen werd er voor de N494 in Kruishoutem overstemming bereikt en voor de N499 met Maldegem. Er is nog geen akkoord over de N48 in Ronse.
En dan zijn er nog drie wegen in West-Vlaanderen, namelijk de N309 in Brugge en Zedelgem, de N369 in Ieper en N391a in Avelgem. Die weesjes zullen door mij worden geadopteerd en dus ontweesd. Maar ik herhaal: het gaat over ongewenste kinderen en een ongewenste vader.
Ik hoop dan ook dat de overdracht van die wegen van de verschillende provincies naar het Vlaamse Gewest zo snel mogelijk vooruit kan gaan. De oude provinciewegen waarover geen akkoord bestaat met de gemeente, worden na de juridische formalisering via ministerieel besluit voorlopig gewestweg. In totaal gaat het over iets meer dan 6 kilometer wegen.
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, het is belangrijk dat u daar nu een doorbraak hebt. Dit is een discussie tussen overheden. Het publiek begrijpt dat niet, heeft zoiets van ‘Ge gedraagt u als grote kinderen’. Ik vind dat u in dezen verantwoordelijkheid neemt.
Tussen haakjes, over Limburg: we hebben alles, maar we hebben nooit provinciewegen gehad. Dat is nu eens iets heel atypisch voor de meest uitgesproken provincie van heel Vlaanderen.
Ik herinner mij die discussie. Want we gaan dan terug tot het fiscaal pact. Ik zat toen zelf nog in de regering. Dat was een van die annexen daarvan. Eigenlijk gaat het over een detail. Maar inderdaad, u hebt nu een strategie, een soort van routeplan. Voer dat uit en zorg ervoor dat u daar bij het begin van het politieke jaar, na het reces, helemaal door bent. Dan kan ik eigenlijk alleen maar uw verantwoordelijkheidszin in dezen prijzen en u daarvoor feliciteren.
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik wil u ook danken en feliciteren met de oplossing die in de maak is. Het is goed om de twee discussies te splitsen: enerzijds de overdracht van de wegen en anderzijds de financiële afhandeling met de provincies.
U weet dat ik meestal een zeer fiere en trotse West-Vlaming ben. Ik moet u eerlijk zeggen dat ik dat vandaag, uw antwoord horende, iets minder ben, in die zin dat ik nu vaststel dat mijn provincie – maar niet alleen mijn provincie – de verantwoordelijkheid die ze in dezen heeft, ontloopt.
Ik hoor u zeggen: ‘Er zijn drie wegen in West-Vlaanderen. Het onderhoud daar laat te wensen over.’ Dat is ook wat onder andere de burgemeester van Avelgem duidelijk zegt in de media. Zij blijven of waren steeds bevoegd voor het onderhoud. Blijkbaar is dat onvoldoende gebeurd. En dan blijkt dat ze nog 300 euro zouden moeten terugstorten aan de Vlaamse overheid. Dat gebeurt ook niet. Ik vind dat bijzonder betreurenswaardig.
Het is goed dat u een oplossing hebt. De gemeenten, specifiek in West-Vlaanderen, zijn geen vragende partij, in Antwerpen wel, om die wegen ‘in ontvangst te nemen’. Ik vraag mij alleen af in hoeverre dat een definitief standpunt is van die gemeenten. Ik vind het zeer spijtig dat zij dat niet willen doen. Maar goed, dat is uiteraard de bevoegdheid van de gemeenten zelf.
Het is dan zeer goed dat, waar anderen de verantwoordelijkheid niet nemen, u wel handelt en dat u, zoals u het zo mooi zegt, enkele kindjes adopteert. Ik wil u daarvoor danken.
De heer de Kort heeft het woord.
Minister, ik zou u willen vragen of er nog weeskinderen op komst zijn. Ik heb gehoord dat een gemeente die aan de bevoegde administratie, namelijk de Afdeling Wegen, gevraagd heeft om een grondige update te maken van die gewestweg, als antwoord kreeg dat dat niet onmiddellijk nodig is en dat ze die gewestweg eerder willen overdragen aan de lokale besturen. Is dat ook nog een problematiek die verder moet worden opgevolgd?
Minister Weyts heeft het woord.
Dat blijft een gangbare praktijk wanneer men vaststelt dat bepaalde wegen eerder een lokaal karakter hebben of vice versa. Ik keur maandelijks dergelijke dossiers goed waarbij er een overdracht is van een weg. Maar dat gebeurt altijd op basis van een wederzijds akkoord. Dat wordt nooit opgelegd, er wordt altijd een deal gesloten tussen het Agentschap Wegen en Verkeer en het betrokken lokaal bestuur. Dat gebeurt altijd op basis van een consensus die wordt gevonden. Het gaat dan om een win-winsituatie, waarmee zowel het gewest als het lokaal bestuur akkoord gaat.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.