Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Meremans heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, Vormingplus Citizenne is een regionale volkshogeschool die wordt gesubsidieerd binnen het decreet Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk en krijgt voor 2017 bijna 456.800 euro ondersteuning.
Volkshogescholen zijn pluralistisch. Zij hebben als opdracht een eigen programma-aanbod inzake niet-formele educatie aan te bieden en samenwerkingen te creëren met het oog op het versterken van het niet-formele educatieve aanbod in de regio.
Vormingplus Citizenne heeft de volgende missie. Citizenne organiseert ateliers, workshops, debatten en ontmoetingen waarbij de Brusselaars en hun dagelijkse leven het vertrekpunt zijn. Het gaat aan de slag met talenten en dromen van mensen. Citizenne brengt Brusselaars van diverse pluimage samen. Citizenne bouwt aan een solidair en lerend Brussel samen met andere organisaties, groepen en gemeenschappen. Een stad waar bewoners bondgenoten zijn en samen de stad vorm geven. Citizenne gelooft in de kwaliteiten en mogelijkheden van Brussel en haar inwoners, in gelijkwaardigheid en in vrijgevigheid. Tot hier de missie.
De volkshogeschool wil nu in het kader van de ramadan de Brusselaars samenbrengen rond de waarden die deze vastenperiode, volgens de islamgodsdienst, met zich meedraagt.
Het programma-aanbod van de volkshogeschool moet in principe worden aangeboden in open aanbod en plaatsvinden in de autonome levenssfeer van de deelnemers, op vrijwillige basis en los van enig schoolverband of elke vorm van beroepsopleiding.
Minister, bent u van oordeel dat de organisatie van een veelheid aan activiteiten, duidelijk gefocust op één godsdienst of religie, past binnen de doelstellingen waarvoor Citizenne gesubsidieerd wordt? Volkshogescholen zijn pluralistische organisaties. Zijn er aanwijzingen dat Citizenne niet pluralistisch is? In hoeverre mogen de acties van de volkshogescholen één godsdienstige invalshoek hebben?
Minister Gatz heeft het woord.
Mijnheer Meremans, de aanname dat Citizenne focust op één godsdienst is geenszins een correcte aanname. Als we het programma van Citizenne, raadpleegbaar via de website www.citizenne.be, bekijken, zien we een veelheid aan activiteiten, waarvan de meeste niet religieus geïnspireerd zijn. De religieus geïnspireerde activiteit waarop de vraag zinspeelt, is het Hospitality Festival, het Ramadanfeest 2017. Met dit festival richt Citizenne zich in de eerste plaats tot niet-moslims en geeft de kans om via workshops, lezingen en ramadanmaaltijden bij moslimfamilies kennis te maken met dit feest van de gastvrijheid. Deze activiteit is dus geenszins monocultureel, zoals ten onrechte wordt gesuggereerd. De partners die dit initiatief mee dragen, hebben een zeer diverse achtergrond en vormen een dwarsdoorsnede van het werkveld en instellingen actief in Brussel. Ik geef er enkele, maar het is een heel uitgebreide lijst van meer dan twintig verenigingen: Femma, het Agentschap voor Inburgering en Integratie, de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS), de Federatie van Marokkaanse en Mondiale democratische organisaties (FMDO), verschillende Brusselse Vlaamse gemeenschapscentra, Cactus Brussels, Foyer Brussel in Dialoog, de Vrije Universiteit Brussel (VUB) enzovoort. Het festival maakt ook vooruitstrevende thema’s binnen de islam bespreekbaar en bekend: soefisme, muziek, een debat rond beeldvorming in de media, moslimfeminisme, enzovoort. Het aanbieden van zogenaamde Hospitality Dinners – ramadanmaaltijden bij moslimgezinnen – en iftars, het feestelijke gebeuren waarmee moslims de vastendag breken, is op zich een informeel educatief aanbod waarbij mensen in een niet-schoolse context kennis kunnen maken met deze traditie. Dit initiatief is dan ook een invulling van de sociaal-culturele opdracht die Citizenne heeft als regionale volkshogeschool.
Er zijn geen aanwijzingen dat Citizenne niet pluralistisch is. Het activiteitenaanbod van de volkshogeschool is ruim en divers en beperkt zich niet tot een overtuiging of geloofsovertuiging.
Volkshogescholen dienen pluralistisch te zijn. Er is echter geen bepaling die volkshogescholen ervan weerhoudt om acties met een godsdienstige invalshoek te organiseren wanneer dit deel uitmaakt van een breder aanbod. Het is echter kort door de bocht aan te nemen dat het Hospitality Festival één godsdienstige invalshoek heeft, laat staan een moslim- of religieus initiatief zou zijn of daartoe beperkt zou blijven. Het wil integendeel bruggen bouwen, waarbij vanuit de invalshoek van de islam de verbinding wordt gemaakt met andere overtuigingen en geloofsovertuigingen, waarbij moslims en niet-moslims elkaar beter leren kennen. Citizenne houdt met de organisatie van dit initiatief rekening met een belangrijk deel van de inwoners van de stad die decretaal tot haar verzorgingsgebied behoort. Ik heb in het bijzonder het cijfer van het Nationaal Instituut voor de Statistiek voor ogen, dat iets meer dan 22 procent van de Brusselaars moslim is.
De heer Meremans heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. Ik ga reageren. Ik heb ook de activiteiten bekeken van Citizenne. Daar is een waaier bij: er zijn bezoeken, ook aan theaters en Brusselse instellingen; er is ook iets rond lectuur en boeken, dat vind ik zeer goed. Men zegt: ‘We zijn niet religieus.’ Maar toch hangt men een festival op aan een religieus feest van één welbepaalde godsdienst. Het wordt ook het Ramadan Festival genoemd.
Ik vind het correct dat men ook godsdiensten benadert. Ik vind dat belangrijk. Ik ben zelf een praktiserende christen. Ik heb niets tegen religies, integendeel. We moeten respect hebben voor alle uitingen van religie. Maar ik doe een greep uit de activiteiten. 23 maart 2016: atelier ‘Waarom soefisme?’ Soefisme is een liberale stroming binnen de islam. 4 november 2016: ‘Moslimjongeren vandaag. Identiteit en spiritualiteit’. 10 maart 2017: ‘Ontspan in de hamam’. 31 maart 2017: ‘De vrouw en de islam. 11 mei 2017: ‘Islam, hiphop en world engagement’. 26 mei 2017: ‘Het ramadanfeest'. 9 juni 2017: 'Zomerkrieken - iftar’.
Ik wil daar één ding over zeggen. Ik heb er geen probleem mee dat men tegemoet komt aan religies, aan een belangrijk deel van de bevolking. Zoals u zelf zegt, 22 procent van de bevolking van Brussel is moslim. Ik vind het belangrijk dat je daar ook mee omgaat. Alleen vraag ik me af: wat met de andere religies? Gaat er bijvoorbeeld in oktober een Loofhuttenfeestfestival plaatsvinden? Dat is een joods feest van zeven dagen. Wat met de orthodoxe feestdagen, wat met de christelijke feestdagen en dergelijke? Ik vind persoonlijk dat men hier te veel focust op één religie. Ik vind het goed dat men een religie betrekt, maar dat geldt ook voor andere religies. Dat mis ik hier een beetje.
Men zegt dat men de islam een bepaalde plaats moet geven in Brussel, dat men toch ook een aantal zaken moet verduidelijken. Daar ben ik het mee eens, maar hier wordt een heel gegeven opgehangen aan een religieus feest van één bepaalde godsdienst. Wat met de andere godsdiensten? Ik ben slecht in wiskunde, maar als 22 procent van de mensen in Brussel moslim is, dan is 78 procent ofwel atheïst ofwel een andere godsdienst aanhangend, die ook zijn plaats heeft in Brussel. Voorzitter, ik denk dat ik correct ben ter zake. Daar merk ik toch wat minder aandacht voor. Ik heb er geen probleem mee dat religie aan bod komt en dat men ook rituelen en dergelijke uitlegt. Ik vind dat belangrijk, maar ik vind het belangrijk voor elke godsdienst. Ik zie hier een te grote focus op één godsdienst.
Minister, er is ook het feit dat dit, zoals u zegt, het ramadanfestival wordt genoemd. Het wordt ook niet anders genoemd. Daardoor ligt de focus volgens mij te veel op één religie. Dat vind ik een beetje jammer. Ik vind dat men daarvoor aandacht moet hebben, dat Vormingplus ook andere wegen moet opgaan, voor andere religies, inderdaad, maar ook voor mensen die misschien niet geloven. Dat wou ik toch even meegeven.
Namens mijn eigen fractie wil ik even het woord nemen. Mijnheer Meremans, ik richt me vooral tot u. Ik denk dat het hier niet gaat over wiskunde. Het gaat over maatschappelijke thema’s. Het gaat over zaken waarmee mensen in een samenleving bezig zijn. Dat kan nu de ramadan zijn, en in een andere context kan dat een totaal andere kwestie zijn, die niks met religie te maken heeft, maar met waarden of normen, met gedragingen van mensen, met wat dan ook. Alsof de ramadan vandaag, met die grote geloofsgemeenschap, geen factor zou zijn die in de Brusselse context een rol speelt. Sorry, maar ik vind niet dat je dat doet, het aantal uren of minuten dat een culturele organisatie met religie of een onderwerp bezig mag zijn, rechtstreeks in causaal verband zetten tot het percentage gelovigen. Dat is een gemeenschappelijk fenomeen.
Ik kan alleen toejuichen, en dat meen ik uit de grond van mijn hart, dat Citizenne op die manier probeert om een diverser publiek te bereiken, of minstens de blanke middenklasse-Vlaming te informeren over wat die andere religie betekent, over welke vormen van eredienst men beleeft en hoe men dat doet. Sorry, maar ik vind dit eigenlijk spijkers op laag water zoeken om weer eens een soort culpabiliseringseffect te doen, in de geest van een aantal andere discussies. Collega Meremans, ik ga het cru stellen: ik zou de vraag niet durven te stellen.
De heer Meremans heeft het woord.
Mijnheer Caron, we zouden de vraag niet mogen stellen. Met andere woorden, telkens als we dit thema aanhalen, dan hoor ik meteen al een aantal woorden vallen, tot mijn spijt. U zegt dat men dat in de gemeenschapsvorming moet bekendmaken aan de mensen. Ik zeg u: je moet mensen die moslim zijn, ook laten kennismaken met het andere dat ook in Brussel leeft. Dat is óók de opdracht van Citizenne en van Vormingplus, en dat zie ik nu te weinig, maar blijkbaar mogen we daar allemaal geen vragen over stellen. Ik stel die wel. Dat heeft niks te maken met culpabiliseren. Ik wil gewoon aandacht vragen voor die diversiteit in Brussel, die niet louter gericht is op één godsdienst. Het spijt me dat u dat zo aanvoelt, maar dat was niet alleen bij mij, en er zijn verschillende factoren.
Ik wil nog een punt aanhalen, in het licht van vorige week, namelijk dat ik merk dat een bepaalde organisatie ook partner is bij het ramadanfestival. Minister, ik geef gewoon maar mee aan u, als minister van Cultuur, als minister van Brussel, als minister van Jeugd, dat die bepaalde organisatie bepaalde uitspraken doet op haar site. Dan vraag ik me soms ook af welke meningen er dan worden verkondigd in die debatten, en dan vraag ik me ook af welke invloed dat kan hebben op zoekende moslimjongeren die het moeilijker hebben. Die bezorgdheid wil ik toch wel even meegeven. U kunt het dan misschien hebben over die Meremans met zijn rare vragen, of u kunt dat ook gewoon even nagaan en onderzoeken. Ik zou het laatste doen.
Mijnheer Meremans, als voorzitter heb ik uw vraag gewoon ontvankelijk verklaard. Dat wilde ik maar even zeggen. U mag gerust uw vraag stellen. De rest was een opmerking als lid van mijn fractie, om het even te verduidelijken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.