Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw Soens heeft het woord.
Voorzitter, de Preparatory Action for Defence Research (PADR) is een dossier waarover de EU momenteel een beslissing moet nemen. De PADR zal lopen van 2017 tot 2019 en de opvolger, het European Defence Research Program (EDRP) zal lopen van 2021 tot 2027.
Het betreft een militair onderzoek dat de Europese Commissie wil bestellen in het licht van een Europees defensieactieplan. De PADR heeft een waarde van 90 miljoen euro, maar vormt slechts het voorbereidend onderzoek voor het tweede project, waarvoor de Europese Commissie 3,5 miljard euro wil vrijmaken.
Er woedt al jaren een discussie over een sterkere samenwerking tussen de lidstaten op het vlak van defensie. De verkiezing van Amerikaans president Trump en de Brexit hebben de uitbouw van een militair Europa in een stroomversnelling gebracht. Dit gaat voorlopig echter niet gepaard met een meer coherent buitenlands beleid of veiligheidsbeleid, waar ik wel een voorstander van ben. Dit moet uiteraard een voorwaarde voor een economisch stimuleringsbeleid zijn. Dit lijkt veeleer op een stimulatie van de wapenindustrie. Volgens mij heeft de EU momenteel andere noden.
In principe kan de Vlaamse Regering zich enkel over dit onderzoek uitspreken in de context van het negende Europese kaderprogramma. Het gaat dan vooral om de vraag of dit binnen of buiten dit kaderprogramma moet worden geplaatst. De onderhandelingen over het budget vinden plaats in de Raad Economische en Financiële Zaken (Ecofin), waar de Federale Regering in zetelt. De regio’s worden hierbij betrokken tijdens coördinatievergaderingen die door de FOD Buitenlandse Zaken worden georganiseerd.
Minister-president, wat is de positie van de Vlaamse Regering over de oprichting van het EDRP? Wil de Vlaamse Regering het onderzoeksprogramma opnemen in het raamwerk van het negende Europese kaderprogramma of zal dit daarbuiten vallen? Wanneer zullen de plannen van de Europese Commissie worden geconcretiseerd? Wat zullen de gevolgen voor Vlaanderen zijn?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Mevrouw Soens, zoals impliciet uit uw vraagstelling blijkt, vormt defensie uiteraard een federale materie. De Vlaamse Regering spreekt zich dan ook enkel uit over de vraag of het toekomstig EDRP al dan niet deel moet uitmaken van het volgend kaderprogramma.
Het standpunt van de Vlaamse Regering over het negende Europese kaderprogramma is nog volop in voorbereiding. Dat wordt nu blijkbaar uitgesteld. Aanvankelijk was dit voor het komende najaar gepland, maar in de wandelgangen wordt verteld dat het voor de zomer of de herfst van 2018 zal zijn. Het zou zelfs voor nog later kunnen zijn, namelijk voor het begin van 2019.
Een belangrijk element is precies de vraag om het dossier over het defensieonderzoek, gezien het specifiek karakter van een dergelijk onderzoek, in een apart Europees programma onder te brengen. Ik ben alvast van oordeel dat het defensieonderzoek niet ten koste mag gaan van het budget voor het volgende kaderprogramma.
De Belgische bijdrage, die door de Koninklijke Militaire School wordt gecoördineerd, is naar European Regional Affairs Consultants (ERAC) gestuurd. Dit onderzoek bevat een passage waarin staat dat het EDRP bij voorkeur buiten het negende Europese kaderprogramma moet worden gehouden.
De oproepen voor het PADR zouden later deze maand worden gelanceerd. De voorbereidende actie zal lopen van 2017 tot 2019 en is bedoeld om het pad te effenen voor een Europees programma voor defensieonderzoek. Hiervoor zou in de volgende meerjarenbegroting 500 miljoen euro worden uitgetrokken. U hebt hier zelf naar verwezen.
Er zijn geen specifieke gevolgen voor Vlaanderen, maar Vlaamse bedrijven en onderzoeksinstellingen zullen uiteraard kunnen ingaan op de Europese oproepen die er mogelijk komen.
Mevrouw Soens heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor het antwoord. U hebt verklaard dat het standpunt nog volop wordt voorbereid en dat dit wellicht tot de zomer of de herfst van 2018 zal worden uitgesteld. Ik stel voor dat we hier sowieso nog op terugkomen.
U hebt eigenlijk al een tipje van de sluier gelicht. Volgens u hoort dit niet thuis in het negende Europese kaderprogramma vanwege de gevolgen op het mogelijk budget. Wapenonderzoek is altijd expliciet uitgesloten van dergelijke kaderprogramma’s, zoals Horizon 2020. Dat lijkt me een goede zaak.
Het risico bestaat natuurlijk dat de democratische controle op dergelijk onderzoek een pak minder wordt. Ik zou u dan ook willen vragen om tijdens de voorbereidingen van het standpunt zeer sterk in te zetten op de democratische controle op het wapenonderzoek indien dit buiten het kaderprogramma zou vallen.
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Mevrouw Soens, er is, voor alle duidelijkheid, een onderscheid tussen de voorbereiding van dit defensieprogramma en het negende Europese kaderprogramma. Indien u daar meer details over wilt krijgen, moet ik u vragen u tot minister Muyters te richten. Wat het onderzoeksprogramma betreft, is hij uiteraard de bevoegde minister. We hebben vernomen dat het eventueel zelfs tot het voorjaar van 2019 zou kunnen duren. Ondertussen loopt van 2017 tot 2019 de voorbereidende actie voor het nieuwe programma. Dit dossier bevindt zich uitsluitend bij de Federale Regering. Wij hebben gevraagd om beide zaken gescheiden te houden. Horizon 2020 en negende Europese kaderprogramma zijn per definitie gescheiden geweest. Tenzij ik me vergis, is dit de eerste keer dat een Europees programma voor defensieonderzoek zou worden gelanceerd.
Mevrouw Soens heeft het woord.
Dat was inderdaad mijn vraag, om dat gescheiden te houden, maar wel met de expliciete vraag om ervoor te zorgen dat er democratische controle mogelijk is op dat defensieonderzoeksprogramma. Als het onderzoeksprogramma onder Horizon 2020 of in het kaderprogramma komt, is daar democratische controle op mogelijk. Ik ben een beetje bevreesd dat dat bij het defensieonderzoek minder het geval zal zijn, vandaar de vraag om die democratische controle expliciet mee te nemen in de voorbereiding van het standpunt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.