Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Caron heeft het woord.
Minister, enkele weken geleden kregen we, bij monde van minister Crevits, te horen dat de Vlaamse Regering het voorzorgsprincipe zou hanteren wat betreft het gebruik van glyfosaat. U weet wel: de Monsanto-papers en de discussie of het al dan niet kankerverwekkend is, de Europese licentie, enzovoort. Er komt een verbod op het particuliere gebruik. Dat is een niet onbelangrijke nuance, wetende dat het overgrote deel van het glyfosaatgebruik zich in de landbouwsector bevindt.
Goed, we waren alvast tevreden dat de zogenaamde Monsanto-papers toch dat effect hadden. Brussel en Wallonië hebben blijkbaar een verbod uitgevaardigd, dat ingaat op 1 juni.
Daags na de aankondiging dat ook de Vlaamse Regering het particulier gebruik zou verbieden, kwam het verbod, door uw federale collega’s, op de verkoop. Zo wordt meteen de anomalie weggewerkt dat een product vrij in de handel verkrijgbaar zou zijn, maar niet mag worden gebruikt.
U weet het zeker beter dan ik: glyfosaat kan op de markt komen dankzij een Europese licentie, die vorig jaar afliep. Omdat de wetenschappelijke studies elkaar tegenspraken, werd besloten tot een tijdelijke verlenging van achttien maanden.
Op 16 mei besliste de Europese Commissie om de procedure tot langdurige erkenning opnieuw op te starten. Dat was meteen de start van een nieuwe discussieronde met en tussen de lidstaten van de EU.
Minister, wat is de stand van zaken in verband met het aangekondigde Vlaamse verbod op het particulier gebruik van glyfosaat? Is een gelijktijdige invoering met het Waalse Gewest een mogelijkheid?
Hebt u zicht op de timing van het aangekondigde verkoopverbod op federaal niveau? Is er daaromtrent overleg met de gewesten?
Zal het voorzorgsprincipe dat nu gehanteerd wordt als basis om het gebruik van glyfosaat in Vlaanderen te verbieden, ook gehanteerd worden wanneer Vlaanderen advies moet geven met betrekking tot het Belgische standpunt inzake de verlenging van de Europese licentie?
Is er sinds de discussie van vorig jaar nieuw wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd? Worden de tegenstrijdigheden in de oudere studies hiermee verduidelijkt?
Hebt u er zicht op of de particuliere verkoop van glyfosaatbevattende producten toenam na de aankondiging van een nakend verbod? Werd er met andere woorden gehamsterd?
Hoe zult u toezien op het naleven van een verbod op het particulier gebruik van glyfosaat?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mijnheer Caron, de voorbereiding van de regelgeving is zo goed als klaar. Het ontwerp van besluit ligt op de tafel. Een gelijktijdige invoering met de regeling van het Waalse Gewest is niet haalbaar omdat die al ingaat op 1 juni 2017. Het uitvoeringsbesluit is klaar. Oorspronkelijk zeiden onze diensten dat wij ons decreet niet moeten veranderen. Nu blijkt dat wel zo. De Vlaamse pesticidewetgeving moet gewijzigd worden. Dat vraagt een decretaal initiatief. Deze aanpak kan het snelst gerealiseerd worden via een amendement bij het verzameldecreet, dat hier straks in de commissie wordt besproken. Als we de vaart willen houden, lijkt mij dat de snelste en de beste manier. Is dat niet zo, dan zal dat nog een hele weg moeten afleggen.
U vraagt naar de timing van het aangekondigde verkoopverbod op federaal niveau. Federaal minister Borsus heeft aangekondigd om een verbod op te nemen in het kader van het NAPAN 2018-2022 (Nationaal Actie Plan d’Action National). De federale collega’s geven aan dat de beoogde uitfasering van amateurproducten ernaar streeft om het consumptiepatroon van de burger aan te passen. Er zal via een KB gewerkt worden, waarbij het gangbaar is om in overgangstermijnen voor verkoop en laatste gebruik te voorzien. Het NAPAN 2018-2022, waarvan dit een onderdeel vormt, zit momenteel nog in de ontwerpfase. De gewesten zijn daarbij betrokken en nemen in dit kader ook verder kennis van de federale acties. Het is belangrijk dat hierover verder overleg wordt gevoerd.
Het op de markt brengen is een federale bevoegdheid op het vlak van productnormering. Maar ik zei dus al dat wij dit verder zullen kunnen opvolgen. Het Vlaamse Gewest is vertegenwoordigd in het erkenningscomité.
De Europese autorisatieprocedure is geen politieke procedure. Er wordt dus niet op het niveau van de Raad of van het Europees Parlement over de markttoelating beslist, maar op expertniveau. Alleen als de experten niet tot een beslissing komen, dus als er geen gekwalificeerde meerderheid is, bepaalt de procedure dat de Europese Commissie zelf de beslissing neemt. De Raad en het Europees Parlement hebben het kader gecreëerd, maar de beslissing over individuele stoffen is gedelegeerd. De Belgische stem in het expertencomité wordt uitgebracht door de vertegenwoordiger van de FOD Volksgezondheid en Leefmilieu. De gewesten hebben geen invloed of impact op het stemgedrag van de federale ambtenaar, zij spelen zelfs geen adviserende rol.
Toen de Europese Commissie vorig jaar besliste om de markttoelating van glyfosaat tijdelijk te verlengen voor een periode van achttien maanden, heeft ze verder onderzoek gevraagd door het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen. In feite vroeg de Europese Commissie dus een ‘second opinion’ over het eerdere advies van het Europees Agentschap voor de Voedselveiligheid. De verwachting is dat het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen zijn advies in juni zal uitbrengen, waarna de Commissie binnen een termijn van zes maanden een voorstel ter stemming zal brengen in het expertencomité.
Aangezien de verkoop van gewasbeschermingsmiddelen als onderdeel van het productbeleid een federale bevoegdheid is, is het de federale overheid die de verkoopcijfers monitort. Ik heb daar dus geen zicht op.
Op korte termijn is het zaak het gebruik van glyfosaat door particulieren te ontraden en de milieuvriendelijke verwijdering ervan aan te bevelen en te faciliteren. We zijn al lang bezig met sensibiliseringscampagnes. U weet dat lokale besturen al lang geen pesticiden meer mogen gebruiken in Vlaanderen. We zijn op dat vlak dus pionier. Er zijn campagnes die zich op particulieren richten, bijvoorbeeld de website ‘Zonder is Gezonder’.
De handhaving van het duurzame gebruik van pesticiden is via het Milieuhandhavingsdecreet toegewezen aan de toezichthouders. In de regelgevende initiatieven die ik voorbereid, zal uiteraard ook het luik handhaving opgenomen zijn.
Ik hoop in die zin een antwoord te hebben gegeven op uw bezorgdheden en vragen.
De heer Caron heeft het woord.
Minister, u hebt op mijn vragen geantwoord. Dank u daarvoor. Ik ben blij dat deze optie wordt doorgezet. Ik heb één opmerking en één bijkomende vraag.
Voorzitter, zijn er al formeel amendementen als stuk ingediend voor dat verzameldecreet?
Minister, u legt goed uit dat het expertenniveau bevoegd is voor het standpunt en voor het al dan niet verlengen van de Europese licentie. De gewesten hebben helaas geen invloed op ons stemgedrag. Maar ik denk dat de kans groot is dat dat dossier niet met een unanieme beslissing van het expertencomité zal landen, en dat het wellicht op het politieke niveau zal moeten worden behandeld. Heeft Vlaanderen over de toekomstige verlenging van die licentie, zowel voor particulieren als voor professionelen, een standpunt bepaald?
De heer Sanctorum heeft het woord.
Minister, ik heb één opmerking en één vraag.
Dit is een beetje hetzelfde als bij de asbestproblematiek: het staat of valt bij de handhaving. Ik kan mij voorstellen dat mensen, net als bij het verwijderen van asbest, toch nog altijd gewoon glyfosaathoudende pesticiden gebruiken. Hoe zal de handhaving daarop georganiseerd worden? In principe zijn het opnieuw de lokale besturen die daarop kunnen toezien. Gebeurt dat? Hoe ziet u dat?
Sinds 2015 kunnen ze dat in principe niet meer, maar de lokale besturen kunnen daar wel een afwijking voor verkrijgen. Misschien is dit ook wel een gelegenheid om dat op te lijsten. In het verleden zijn er oplijstingen gebeurd van gemeenten die toch een afwijking kregen. Zit daar een evolutie in? Zijn er nog altijd lokale besturen die pesticiden gebruiken op openbare domeinen?
Mijnheer Caron, als u op intranet naar de stukken kijkt, zult u merken dat er momenteel nog geen amendementen zijn ingediend op het verzameldecreet.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega’s, over het Europese expertencomité wordt geen Vlaams standpunt ingenomen. Dat gebeurt op het federale niveau. Op het moment dat heel die heisa losbarstte, was ik op de informele leefmilieuraad aanwezig, en daar is het wel aan bod gekomen. Er is gevraagd om bijkomende duidelijkheid te verschaffen, en dat blijft ook mijn vraag. Ik heb altijd gezegd dat we duidelijkheid moeten verschaffen. Nu geldt het voorzorgsprincipe, maar er moet verder transparant onderzoek gebeuren. Dat is het standpunt dat wij altijd hebben ingenomen.
De handhaving gebeurt inderdaad lokaal door lokale besturen en toezichthouders. Asbest is misschien nog iets gemakkelijker vast te stellen. Het kan ook worden vergeleken met zwerfvuil. Iedereen zegt dat de pakkans en de handhaving groter moeten worden, maar je moet het op heterdaad zien gebeuren voor je iemand kunt betrappen. Eigenlijk geldt hetzelfde voor glyfosaat. Dat zal moeten worden vastgesteld.
De afwijkingen worden gerapporteerd. Daarover bestaan rapporteringcijfers, en die vertonen een forse daling. Ik heb de exacte cijfers niet bij, maar de laatste stand van zaken kan ik wel bezorgen, en het gaat zeker de goede kant uit. Voor lokale besturen zijn daar vaak een meerkost en meer inspanningen aan verbonden. Dat weten we, maar het wordt wel goed nageleefd.
De heer Caron heeft het woord.
De handhaving is inderdaad een precair punt. Natuurlijk kunnen ook professionele tuiniers dit soort producten gebruiken. Het zal heel moeilijk zijn om effectief vast te stellen of het gebruik van dit product al dan niet door een particulier of een professioneel wordt gebruikt. We zullen het zien in de toekomst. Ik hoop dat de sensibiliseringsacties effect hebben. Gemeentebesturen doen daar inderdaad inspanningen voor. Via hun containerparken hebben ze een vorm van ophaling. Op het moment dat het besluit er is, moeten we daarmee voortgaan.
Als ik me niet vergis, staat het verzameldecreet zo meteen op de agenda. Ik ben dan ook zeer nieuwsgierig naar het amendement over dit punt. Eerlijk gezegd kijk ik ernaar uit.
Voor alle duidelijkheid, mijnheer Caron, momenteel staat enkel de toelichting op de agenda.
De vraag om uitleg is afgehandeld.