Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, u kondigde in mei 2016 aan 54 miljoen euro uit het Vlaams Klimaatfonds te reserveren om schoolgebouwen energiezuiniger te maken. Tijdens twee rondetafels inzake klimaat en onderwijs, op 12 september en 17 oktober 2016, bogen stakeholders zich over de bijdrage die het onderwijsveld aan de Vlaamse klimaatactie kan leveren. Tijdens de rondetafels werd verduidelijkt dat de 54 miljoen euro als volgt wordt verdeeld: 20 miljoen euro voor het hoger onderwijs en 34 miljoen euro voor het leerplichtonderwijs.
Op 1 april jongstleden gaf u in een persmededeling mee dat er 6,1 miljoen euro zal worden geïnvesteerd in 77 energiebesparende projecten voor schoolgebouwen in het vrij gesubsidieerd onderwijs. Die projecten, die bestaan uit het plaatsen van isolatie en/of hoogrendementsglas, moeten zorgen voor een vermindering van de CO2-uitstoot met maar liefst 1646 ton per jaar. Ook in het Gemeenschapsonderwijs (GO!), voor 3,4 miljoen euro, en het officieel gesubsidieerd onderwijs, voor 2 miljoen euro, wordt geïnvesteerd in energiebesparende maatregelen. In de engagementen die de Vlaamse Regering op zich neemt in het kader van het Vlaams Klimaat- en Energiepact, lezen we nog vele andere maatregelen die u wilt nemen om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren, zoals het toekennen van leningen in het kader van het Zonneplan voor schoolgebouwen, het stimuleren van de samenaankoop van energie en het afstellen van verwarmingsinstallaties in schoolgebouwen.
Minister, wat is de stand van zaken betreffende de engagementen die u hebt opgesomd in het kader van het Vlaams Klimaat- en Energiepact? Van de 34 miljoen euro voor het leerplichtonderwijs is nu een deel toegekend. Zal het overige deel evenredig over de komende jaren worden toegekend? Wat is de reden voor het spreiden van de toekenning? Welke criteria werden gebruikt om projecten te selecteren? Werd er daarbij rekening mee gehouden dat scholen reeds middelen ontvangen uit de reguliere financiering, of capaciteitsmiddelen, of dat ze op de wachtlijst stonden voor kleine renovaties of de verkorte procedures? Hebben de hogeronderwijsinstellingen al voorstellen gedaan om de 20 miljoen euro waarin voor hen is voorzien, te investeren? Alvast bedankt.
Minister Crevits heeft het woord.
Mijnheer Daniëls, u weet dat we met die 54 miljoen euro elf concrete klimaatmaatregelen en klimaatacties wilden doen. Misschien eerst ter inlichting, het is een afspraak binnen de regering dat die 54 miljoen euro maar gespreid kan worden gebruikt, omdat die middelen uit het Klimaatfonds natuurlijk ook maar gespreid binnenkomen. Het is dus een afspraak tussen de ministers dat we dat in de loop van de komende jaren kunnen gebruiken, en ik gebruik telkens mijn budgetten op zodra ze kunnen worden gebruikt. Ik denk dat ik de snelste van alle ministers ben.
Ik geef een stand van zaken. Er zijn de energiebesparende investeringen in gebouwen van hogescholen en universiteiten. Na die oproep eind 2016 zijn er 180 projecten ingediend. 85 projecten zijn door een jury geselecteerd. Het gaat om projecten die voor de grootste CO2-reductie op 15 jaar tijd zorgen. Er zijn allerhande energiebesparende investeringen die in aanmerking komen: het isoleren van daken, muren en vloeren, nieuwe ramen plaatsen, een zonneboiler of warmtepomp zetten … Een project kon voor 50 procent worden gesubsidieerd, met een plafond van 500.000 euro per project. Er is een maximumlimiet vooropgesteld van 2 miljoen euro per onderwijsinstelling. De projecten moeten worden uitgevoerd tussen 2017 en 2019. Zeventien hogescholen en universiteiten kunnen nu al voor bijna 8 miljoen euro investeren in energiebesparende maatregelen in hun bestaande gebouwen. Dat zorgt samen voor 15.000 ton minder CO2-uitstoot per jaar.
Naar aanleiding van de beslissing van de Vlaamse Regering op 31 maart 2017 volgt er eerstdaags een nieuwe, gelijkaardige oproep en krijgen hogeronderwijsinstellingen opnieuw de kans om duurzame energieprojecten in te dienen. De tweede tranche volgt dus eerstdaags.
Dan de verwarmingsketels, met de communicatie van vorige week dinsdag. Alle scholen krijgen de kans om een eenmalige projectsubsidie te krijgen voor het optimaal afstellen van verwarmingsinstallaties. Die afstelling zorgt voor minder CO2-uitstoot en voor een beperking van de energiekosten. Deze subsidie kan maximaal 1500 euro per installatie zijn. Deze actie loopt tot 31 oktober. De winsten worden gemonitord door het Vlaams EnergieBedrijf (VEB). Alle scholen krijgen de kans om gebruik te maken van de eenmalige ondersteuning. Ik heb me ook uitgebreid laten informeren door een specialist ter zake over wat de winst is van het correct afstellen van ketels. Men zou het een evidentie kunnen vinden dat men dat doet, maar dat blijkt niet altijd een evidentie te zijn.
Dan zijn er de REG-investeringen in gebouwen van het leerplichtonderwijs. Voor de klimaatinvesteringen in het vrij gesubsidieerd onderwijs zijn we eind maart 2017 akkoord gegaan om, gelet op de grote voorraad van kleinere subsidieaanvragen voor investeringen inzake schoolinfrastructuur, die subsidieaanvragen te selecteren die tegelijk specifiek bijdragen tot een aanzienlijke CO2-reductie. Er is dus geen formele oproep geweest. We hebben de bestaande lijst genomen en bekeken waar de grootste winsten kunnen worden geboekt. Dat zijn allemaal dossiers in het kader van de verkorte procedure, met een minimumbedrag van 50.000 euro en een maximum van 125.000 euro. Die screening is gebeurd en voorbereid door het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGION), en ook goedgekeurd door de raad van bestuur van het AGION.
Voor het officieel gesubsidieerd onderwijs heeft de Onderwijskoepel van Steden en Gemeenten (OVSG) gevraagd om de focus te leggen op energiebesparende maatregelen in gebouwen van het deeltijds kunstonderwijs (dko). Ook hier is een aanzienlijke CO2-reductie mogelijk. Men stelt dus voor om een subsidie te verschaffen van de helft van de totale investeringskosten, met een maximum van 250.000 euro per klimaatdossier. Ik ben volop een oproep aan het voorbereiden ter zake.
Wat het GO! betreft, daar zal men vooral investeren in energetische renovaties van stookplaatsen. Daarnaast zal het GO! bij gebouwen met een hoog energieverbruik een aantal projecten selecteren waarbij wordt ingezet op de isolatie van daken, muren en vloeren en op het vervangen van de ramen.
Dan zijn er de zonnepanelen op daken van schoolgebouwen. Ter zake heeft de raad van bestuur van het AGION in het najaar van 2016 kennisgenomen van een voorstel tot het verstrekken van leningen aan scholen van het officieel en het vrij gesubsidieerd onderwijs voor het plaatsen van zonnepanelen op schoolgebouwen. Daar proberen we nu rekening mee te houden en een actie ter zake uit te werken.
Dan is er de samenaankoop van energie. Via scholenkoepels en elektronische nieuwsbrieven van Klasse zullen we het aanbod van het VEB als energieleverancier kenbaar maken bij alle scholen.
Met betrekking tot de klimaattrajecten op schoolniveau heeft er een eerste verkennend overleg met de relevante actoren plaatsgevonden. De bedoeling is dat we tot een educatief en sensibiliserend luik komen, waarbij leerlingen, leerkrachten en de buurt worden betrokken. Hiervoor wordt er ook een projectoproep voorbereid.
Dan is er het versterken van de klimaatkennis en -vaardigheden. Met het Departement Omgeving wordt samengewerkt om te bekijken hoe we een eenduidig klimaatverhaal kunnen schrijven en dat ook educatief en didactisch kunnen vertalen.
Er is ondertussen ook een STEM-projectoproep (science, technology, engineering, mathematics) in het teken van het klimaat gelanceerd, op 16 april. Die is in de eerste Schooldirect na de paasvakantie meegenomen. De oproep staat open voor alle scholen van het basis-, het secundair en het volwassenenonderwijs. Scholen die een kwaliteitsvolle aanvraag indienen, kunnen rekenen op een subsidie van maximaal 5000 euro, maar die moet dus STEM-gerelateerd zijn.
Dan is er de verdeling van de middelen. Ik heb u gezegd dat er een spreiding over de periode 2016-2019 is vooropgesteld. Geen enkel beleidsdomein krijgt dus de toegekende klimaatmiddelen in één keer. Dat moet dus getrapt worden gedaan.
Dan zijn er de criteria. Ik heb u daarnet proberen duidelijk te maken dat die criteria ook uiteraard een beetje afhangen van het net. Bij de praktische uitwerking van elke klimaatmaatregel zijn er keuzes gemaakt en ook criteria gehanteerd, maar de maatstaf voor de selectie van alle projecten is dus de CO2-reductie, omdat het natuurlijk daarvoor is bedoeld.
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord, voor de verduidelijking over de inzet van de middelen. U hebt eigenlijk niet geantwoord op het verdere stuk van mijn derde vraag. Werd bij de criteria rekening gehouden met middelen die scholen reeds ontvangen uit de reguliere financiering, of met capaciteitsmiddelen, of met het feit dat men op een wachtlijst staat voor kleine renovaties, met de verkorte procedures?
Met andere woorden: zijn daar scholen tussen geschoven of zijn daar geen scholen tussen geschoven? In de verdeling van de middelen over de provincies viel het wel op dat er vanuit één provincie heel veel middelen werden toegekend. Waren dat dan nieuwe projecten? Of waren dat degene die al op de wachtlijst stonden? De voornaamste vraag is: werd er rekening gehouden met scholen die al op de wachtlijst stonden? En hoe verhoudt zich dat?
We hebben de wachtlijst gebruikt en die gevolgd, en gekeken, bij de kleine projecten, waar de grootste CO2-uitstoot zit. En men heeft gewoon de wachtlijst gevolgd. Ik heb me daar niets van aangetrokken. AGIOn heeft dat gedaan. Dat is op de raad van bestuur goedgekeurd. Bij het GO! loopt dat anders. Het GO! heeft zijn eigen bevoegdheid. En bij OVSG is het ook weer anders. Die hebben gezegd dat ze liever deeltijds kunstonderwijs willen. Voor mij is dat goed.
Ik zal mijn vraag anders stellen, dan kan ik het verduidelijken. Is het een nieuwe oproep en hebben scholen nieuwe dingen ingestuurd? Daarop is het antwoord dus duidelijk neen.
Het hangt ervan af. Voor de ketels, wat we nu doen, is het een oproep. Iedereen kan intekenen. Er is nog een oproep. Voor het hoger onderwijs is het een oproep. De enige waarvoor geen oproep gebeurt, zijn die kleine REG-maatregelen in scholen. Daar hebben we voor het gesubsidieerde onderwijs de wachtlijst gepakt, omdat die zo lang is. Als we daar een nieuwe oproep moeten doen, heeft dat eigenlijk geen zin. We hebben die kleine maatregelen, we hebben een specifieke subsidielijn, dus is het beter dat je die dan neemt. Maar doorgaans doen we projectoproepen. De enige projectoproep waarin West-Vlaanderen tot mijn verbazing veruit met de meeste subsidies gaan lopen is, zijn de huursubsidies. Ze zijn daar zeer creatief te werk gegaan. Daar zitten prachtige projecten in. We zullen daar ook een nieuwe oproep lanceren. Maar bij die maatregelen had ik niet de indruk dat daar zo een dominantie was vanuit West-Vlaanderen. Ik was er ook niet bij toen AGIOn vergaderd heeft.
Ik wou inderdaad wat duidelijkheid krijgen, omdat sommige scholen zich dat afvragen: wij stonden ook op de wachtlijst, wij zijn er niet uitgehaald. De reden waarom ze niet geselecteerd zijn, is dan enkel en alleen de hoeveelheid CO2. Ik ga het heel concreet maken: een school die vijftig ramen vervangt, dat is meer CO2-reductie dan een school die vijf ramen vervangt.
Ik wil de criteria opvragen bij AGIOn. Ik heb dat aan hen gelaten. Bij hen was de vraag, op het moment dat men de lijst gemaakt heeft: moeten wij hier nu een nieuwe oproep doen? Dat is eigenlijk ook in het kader van Tarra in dezen onverantwoord, omdat we die lijn gewoon hebben.
Ik vind dat een goede manier van werken. Als er een nieuwe schijf vrijkomt, kunnen we dat nogmaals op die wijze doen.
Het zou inderdaad goed zijn, minister, om de criteria die gebruikt zijn, bij het verslag te voegen.
We kunnen het verslag van de vergadering opvragen. Maar het is dus CO2-reductie. Zo is het gegaan.
De vraag om uitleg is afgehandeld.