Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, Mediawijs lanceerde vorig jaar een projectoproep voor ‘rePresent’. Dit project beoogde een dialoog op te starten tussen jongeren met een migratieachtergrond uit stedelijke buurten en professionele mediamakers over representatie en beeldvorming van jongeren met een migratie-achtergrond in de media. Een noodzakelijk project was dat volgens mij. Deze dialoog moest leiden tot gezamenlijke antwoorden op de gepercipieerde uitdagingen daaromtrent.
De belangrijkste conclusies van dit dialoogtraject komen – helaas – niet echt als een verrassing. Zo vinden jongeren met een migratieachtergrond dat ze nauwelijks een stem krijgen in de Vlaamse nieuwsmedia. Als ze wel aan bod komen, is dat volgens hen vaak in een negatieve context. “Ze snakken naar een accurate, genuanceerde en respectvolle beeldvorming”, zo wordt opgemerkt in het samenvattende rapport. Daarnaast onderlijnt dit onderzoek nogmaals dat jongeren wel degelijk geïnteresseerd zijn in maatschappelijke thema’s, die dichtbij hun leefwereld liggen, zoals integratie, onderwijs en gezondheid, maar dat ze op hun honger blijven zitten. Er is nood aan meer nieuws op maat van jongeren, zowel wat betreft taalgebruik als thema’s.
StampMedia, dat ‘rePresent’ uitvoerde, heeft de resultaten van dit dialoogtraject gekristalliseerd tot acht concrete tips voor nieuwsredacties en mediamakers: normaliseer diversiteit, bouw je netwerk uit, spreek met jongeren in plaats van over jongeren, integreer nuance en balans in ieder nieuwsitem, voorzie in gratis duidingsitems online, hou het kort, visueel en verstaanbaar, stop met benoemen, bied oplossingen aan.
Nieuws is een venster op de wereld, dat geldt voor elk van ons, jong en oud. Minister, u zult het ongetwijfeld met mij eens zijn dat het cruciaal is om jongeren – in het bijzonder die met een migratieachtergrond – via zoveel mogelijk nieuwsmedia te bereiken. Onderzoek toont immers aan dat burgers die de actualiteit volgen niet alleen beter geïnformeerd zijn, maar tevens meer sociaal vertrouwen hebben en actiever betrokken zijn in de maatschappij. Daarom vond ik het belangrijk om hier een vraag over te stellen.
Minister, hoe gaat u de concrete aanbevelingen uit ‘rePresent’ implementeren in uw toekomstig beleid? Waar dienen voor u de klemtonen te liggen?
Ziet u een mogelijkheid voor een vervolgproject? Welke initiatieven worden ondernomen om de resultaten van ‘rePresent’ breder te verspreiden onder nieuwsredacties en mediamakers? Ziet u hierin een rol weggelegd voor de Mediacademie?
Het onderzoek onderstreept nogmaals het belang van het uitbouwen van voldoende diverse netwerken. Hoe staat het met de verdere uitbreiding en het gebruik van de expertendatabank?
Acht u het mogelijk om in het kader van de financiering van innoverende nieuwsmedia-initiatieven een projectoproep te lanceren die zich richt op het uitwerken van nieuwsberichtgeving op maat van jongeren?
Voor de openbare omroep wordt diversiteit als criterium vastgelegd in de beheersovereenkomst. Op welke manier denkt u private mediabedrijven te kunnen stimuleren om te werken aan diversiteit, zowel op de redactie als in de berichtgeving?
Minister Gatz heeft het woord.
Het project ‘rePresent’ kadert in het jaarplan 2016 van het Vlaams Kenniscentrum voor Mediawijsheid. Voor haar projectlijn 2016 organiseerde het kenniscentrum in samenwerking met StampMedia het project ‘rePresent’, een dialoogtraject tussen jongeren met een migratie-achtergrond en professionele mediamakers over hoe de jongeren de media beleven en hoe een beter begrip van en inzicht in de representatie en beeldvorming van deze doelgroep in de media kan worden bewerkstelligd.
Nieuwsmedia zijn voor veel mensen de belangrijkste leverancier van informatie over jongeren met een migratieachtergrond. Daarnaast is het ook belangrijk voor de identiteitsvorming van de jongeren zelf. Indien een jongere zich niet kan herkennen in de maatschappij, kan dit leiden tot gevoelens van vervreemding. Daarom lanceerde het kenniscentrum deze projectoproep die ook deel uitmaakt van het Actieplan ter preventie van radicaliseringsprocessen van de Vlaamse Regering. Met het project ‘rePresent’ gaat het kenniscentrum in overleg met lokale en nationale media om sociale cohesie te stimuleren en democratische waarden te ondersteunen. Het kenniscentrum organiseerde een open oproep voor partners voor dit project en voorzag daarvoor in een financiering van 45.000 euro.
De jongerenmediaorganisatie StampMedia in Antwerpen werd als partner gekozen en voerde het project uit. StampMedia wordt overigens structureel gefinancierd vanuit het Vlaams jeugdbeleid, en heeft als doel het versterken van de stem van jongeren tussen 16 en 26 jaar en het dichten van de inhoudelijke en vormelijke kloof tussen media en jongeren. rePresent is een dialoogtraject tussen 208 jongeren uit een stedelijke context en met een migratieachtergrond enerzijds en 12 professionele mediamakers anderzijds.
Het totaal aan inzichten die de jongeren en de journalisten opdeden, werd herleid tot acht concrete tips voor mediamakers. Deze acht tips haalde u al aan in uw vraag. De tips werden in samenwerking met de jongeren uitgewerkt in leuke, laagdrempelige video’s. Die kunt u terugvinden op de website van het Kenniscentrum Mediawijsheid en die van StampMedia. De resultaten werden op 22 maart voorgesteld aan de studenten Journalistiek en Communicatiemanagement van de Arteveldehogeschool in Gent. De resultaten van het project haalden diverse pers, wat zeer goed is, onder andere het programma Hautekiet op Radio 1 en artikels op verschillende nieuwssites en in verschillende kranten.
Ik kom tot uw eerste vraag. Uit het dialoogtraject kwamen twee belangrijke thema’s naar voren waar ik in mijn beleid en acties wil op focussen: ten eerste de representatie van jongeren met een migratieachtergrond in de media, en ten tweede de mate waarin jongeren nieuws gebruiken, zoeken, vinden en ervaren. Wat het eerste thema betreft, werden op basis van de resultaten acht strategieën geformuleerd voor een betere representatie van de jongeren. Over elke strategie werd een video gemaakt met behapbare getuigenissen en uitleg. Het doel van die video's is om ze bij info- of vormingsmomenten voor journalisten te kunnen aanwenden. Op dit moment zoeken StampMedia en het Kenniscentrum Mediawijsheid actief naar mogelijkheden om de resultaten van rePresent tot op de redactievloeren te kunnen brengen.
Hier is samenwerking mogelijk met Gelijke Kansen, dat nu reeds een gerelateerde en relevante wedstrijd voor studenten journalistiek organiseerde. Er zijn ook mogelijkheden voor het kenniscentrum om samen te werken met het Minderhedenforum, rond onder andere het Integratiepact, de Mediacademie en andere organisaties. Ook met de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) zal het kenniscentrum contact opnemen.
Het kenniscentrum volgt ook de net goedgekeurde onderzoeksprojecten over diversiteit, vluchtelingen en media op, zoals Diamond, om met de resultaten de komende jaren verder aan de slag te kunnen gaan. Men probeert nu om dit thema wortel te laten schieten op de vloer.
Aangaande het tweede thema kwam enerzijds het gebrek aan interesse en nieuwsgeletterdheid bij jongeren aan bod, maar anderzijds ook het gebrek aan nieuws op maat van jongeren. In dat kader werkt het Kenniscentrum Mediawijsheid samen met Vlaamse Nieuwsmedia aan de verbreding van Kranten in de Klas (KiK) naar Nieuws in de Klas (NiK). Een ruimer, digitaler en beter afgestemd aanbod rond nieuwsgeletterdheid voor het onderwijs kan een significante bijdrage leveren in hoe jongeren met nieuws omgaan.
De VRT werkt ook verder aan haar educatieve opdracht, met onder meer een specifieke insteek vanuit nieuws. Het radioprogramma en de website Generation M van MNM is een mooi voorbeeld van hoe nieuws op maat van jongeren en in interactie met jongeren kan worden gecreëerd. Ook het Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA) is volop aan het experimenteren met ideeën rond nieuwsgeletterdheid. Daarnaast blijven jongerenmediaorganisaties zoals StampMedia, Mediaraven en REC, dat onder meer steun krijgt vanuit Jeugd, en de meer lokale organisaties zoals Quindo, Villa Bota, Project Wolf, Urgent en mijnLeuven werken aan het stimuleren van jongeren om zelf media en reportages te maken.
Voor het antwoord op de vraag naar een vervolgtraject, verwijs ik voor een deel naar het voorgaande. Wat de rol van de Mediacademie betreft, is het volgens mij een interessante piste om de resultaten bekend te maken via de Mediacademie en er op die manier voor te zorgen dat de onderzoeksresultaten verspreid worden naar de Vlaamse mediabedrijven. Voor de audiovisuele media verzorgt mediarte.be de Mediacademie. Mediarte.be werkt al uitgebreid rond diversiteit en maakte deel uit van de expertengroep voor het project rePresent. Ook de diversiteitsverantwoordelijke van de VRT was lid van de expertengroep. De jeugdverantwoordelijke van de VRT bekijkt nu de mogelijkheden om binnen de VRT een ontmoeting tussen de jongeren van StampMedia en VRT-redacteurs te organiseren. Het Kenniscentrum Mediawijsheid bekijkt op dit moment ook de opties om samen met de VRT en MediaNet Vlaanderen een vervolg op het studiemoment voor de mediasector over jongeren en nieuws van 2 december 2016 te voorzien op haar mediacongres in september 2017.
De gegevens van de expertendatabank worden continue aangevuld. Dit gebeurt zowel op initiatief van de experten zelf, die zich op eigen initiatief kunnen inschrijven in de databank, alsook op initiatief van de beheerder van de databank. Dit gebeurt enerzijds via het volgen van de actualiteit en anderzijds via het gericht aanvullen van experten met specifieke en/of ontbrekende expertises. Wat het gebruik van de expertendatabank betreft, loopt momenteel een kwalitatief onderzoek bij zowel journalisten als bij experten om het bestaande aanbod en gebruik van deze databank te evalueren en een eventuele aanpassing van het aanbod te verkennen, dit met het oog op het zo maximaal mogelijk inzetten van de expertendatabank. De resultaten van het onderzoek naar het aanbod en het gebruik zijn momenteel nog niet beschikbaar.
In augustus 2016 werd voor het eerst een oproep gelanceerd voor de toekenning van subsidies aan innoverende journalistieke projecten. Innovatieve projecten gericht op nieuwsberichtgeving op maat van jongeren kwamen eveneens in aanmerking binnen deze oproep. Ik onderzoek momenteel zeker graag de mogelijkheid om dit jaar opnieuw een dergelijke oproep te lanceren. Als die er komt, vind ik dat er zeker aandacht moet zijn voor projecten die zich richten op nieuws voor jongeren.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, chapeau dat dit project gestart is. Ik wil nog eens benadrukken hoe belangrijk ik een project als rePresent vind. Het is uitstekend dat dat in het kader van Mediawijs gebeurd is. U verwees ook naar het Vlaams actieplan rond deradicalisering. Chapeau aan u, want dat is tot op vandaag zowat het enige van het actieplan waar echt werk van wordt gemaakt en dat gerealiseerd is. Voor de rest blijft dat vooral dode letter.
Een project als rePresent is natuurlijk een kleine druppel, maar het is er wel een die, zoals een regendruppel in een meer, heel breed kan uitdeinen. Je kunt daar met weinig middelen maximaal effect scoren. Dat is heel goed, maar uiterst cruciaal is natuurlijk om nu een vervolgtraject uit te stippelen daaromtrent. Tenzij ik mij vergis, heb ik u niet affirmatief of expliciet horen zeggen dat u vanuit uw bevoegdheid wel degelijk een vervolgtraject en middelen zult initiëren en financieren. Maar spreek mij zo dadelijk graag tegen.
In uw antwoord staan nogal veel woorden als ‘kunnen’ en ‘zullen’. Het is natuurlijk belangrijk dat bijvoorbeeld de video’s die gemaakt zijn, niet ergens stof liggen te vergaren, maar dat ze wel degelijk hun weg vinden naar de nieuwsredacties. In die zin is het goed dat u daarnet zei dat de Mediacademie gevraagd zal worden om dat hele project bekend te maken onder de mediabedrijven.
Het is goed te horen dat er momenteel kwalitatief onderzoek wordt verricht rond de expertendatabank, want die wordt vandaag absoluut nog te weinig gebruikt. Dat is alleszins mijn indruk.
Met betrekking tot de projectoproep die er geweest is in het kader van innoverende nieuwsmedia-initiatieven, weet ik dat bijvoorbeeld RINGtv ook een project had ingediend, maar het helaas niet gehaald heeft. Ze zijn er dan maar zelf mee gestart, en dat is echt fantastisch om te zien hoe ze daar een ploeg hebben van enkele scholen, heel diverse jongens en meisjes bij elkaar, die zelf nieuws maken. En dat is echt ‘the way to go’.
Op de laatste vraag hebt u geen antwoord gegeven. Ik had gevraagd op welke manier we private mediabedrijven nog verder kunnen stimuleren om te werken aan diversiteit op de redactie en in de berichtgeving.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik wou net hetzelfde zeggen over het project ‘nieuwsneuzen’ van RINGtv, dat hier trouwens in de commissie naar aanleiding van de hoorzitting uitvoerig is toegelicht, zelfs met een filmpje. Het is inderdaad wat jammer dat een dergelijk project niet geselecteerd is bij de vorige oproep. Misschien moet u eens kijken hoe daar geëvalueerd wordt en wie al dan niet in aanmerking komt als innoverend nieuwsproject. Het is een beetje jammer, want we waren daar toch allemaal van onder de indruk. Ik hoor u lachen, collega Caron, maar u vond dat toch ook goed, dacht ik? (Opmerkingen van Bart Caron)
Het is misschien de Vlaams-Brabantse reflex die hier speelt, maar we bekijken dat echt wel breder. Ik denk dat iedereen dat wel mooi vond. Dan is het wat jammer dat ze daar geen extra middelen voor gekregen hebben.
De heer Caron heeft het woord.
Er wordt gesuggereerd dat ik ermee zat te lachen, maar dat is niet waar. Ik herken de opmerking, in die zin dat ze vroeger al gemaakt is, dat het ook wat regionale betrokkenheid etaleert, en dat is fijn. Het is inderdaad een van de betere projecten, die vooral laagdrempelig met die doelgroep aan de slag gaat. In die zin dus een heel grote proficiat, ook aan een regionaal huis, om dat soort werk te doen. Ik wil mij daar dus uitermate positief over uitlaten. Dat wil ik accentueren.
Minister Gatz heeft het woord.
Bedankt voor het compliment en voor de ‘chapeau’. Dit project heeft inderdaad spraakmakende resultaten opgeleverd. Ik geef de hoed graag door – al is dat dan weer een negatieve uitdrukking, maar ik doe het in positieve zin – aan het Kenniscentrum Mediawijsheid, omdat het eigenlijk bewijst dat zij stap voor stap hun verbredende rol op een goede manier invullen. In die zin komt hun de eer toe.
Er is wel degelijk een vervolg, dat op dit ogenblik onrechtstreeks, en misschien in de toekomst rechtstreeks, door mij verder gefinancierd wordt. Met onrechtstreeks bedoel ik: wij geven natuurlijk ook de steun aan de Mediacademie en dergelijke meer, en ik denk dat het goed is dat we vragen aan het samenspel van Kenniscentrum Mediawijsheid en Mediacademie om ons op een bepaalde manier toch te kunnen zeggen in hoeverre die instrumenten voor een hefboom op de redactievloeren hebben gezorgd, en dat het niet is dat men enkel de filmpjes bekeken heeft. Is er ook iets mee gedaan? We gaan proberen om dat toch op te volgen, om te zien wat er van dat vervolgtraject gekomen is.
Ik zal misschien wat duidelijker zijn met betrekking tot de laatste vraag. Het is wel degelijk de bedoeling om een nieuwe projectoproep te lanceren. Ik moet dat nu even bekijken. De vorige noemer was vrij breed, namelijk: innoverende journalistieke projecten. Goed, u weet welke vier daar dan uiteindelijk door de jury uit geselecteerd zijn. Misschien strekt het tot aanbeveling – geef mij nog enige bedenktijd, maar ik voel daar zeker wat voor – om een volgende projectoproep meer in die richting te doen. Ik zie instemmend geknik op de banken. Het is dan toch zeker een investering in de toekomst, in de media en in de sociale betrokkenheid. Ik neem het dus zeker mee. De projectoproep zal er dan komen. De vorige is vrij laat op het jaar gekomen. Ik denk dat we daar al voorbij de zomer zaten en dat de bekendmaking dan in de herfst was.
We gaan nu even kijken wat de lopende vier projecten brengen als zoden aan de dijk en voor welk soort innovatie zij reëel zorgen of kunnen zorgen, en wat dat dan betekent voor mogelijke heroriëntering of een verscherpte doelstelling van de nieuwe projectoproep.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Als u de volgende projectoproep echt zou toespitsen op deze thematiek, zult u onze volle steun daarbij krijgen. Ik denk dat dit zeer noodzakelijke projecten zijn in het licht van de maatschappelijke ontwikkelingen en de recente gebeurtenissen, waarbij we zien dat zeker ook jongeren met een migratieachtergrond zich niet gerepresenteerd zien, en zich op die manier vaak ook niet betrokken voelen, of dat het lijkt alsof ze nooit echt kansen krijgen in onze maatschappij. En dat moeten we gewoon anders doen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.