Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vraag om uitleg over het Toekomstplan van de VRT
Verslag
De heer Caron heeft het woord.
Het transformatieplan van de VRT houdt onder meer de afvloeiing van 220 tot 265 personeelsleden in. Zoiets is nooit aangenaam, zeker niet voor de betrokkenen.
Blijkbaar moeten voornamelijk mensen uit ondersteunende diensten en functies vertrekken, niet meteen leidinggevenden. Nochtans, als de VRT slanker en performanter moet worden, zou dat het best gebeuren over alle geledingen.
Er wordt blijkbaar wel werk gemaakt van een betere bedrijfscultuur, zeker bij de leidinggevenden, die zich onlangs hebben teruggetrokken om daarover na te denken.
Hoeveel personeelsleden vloeien er nu effectief af? Hoeveel mensen worden ontslagen, gaan met prepensioen of met pensioen? Worden er nog andere regelingen toegepast en zo ja, welke? Is er ook begeleiding voor deze mensen, zoals outsourcing? Zijn die afvloeiingen proportioneel verdeeld over de leidinggevenden en de uitvoerende medewerkers? Over welke soort functies gaat het? Wordt er overleg gepleegd met de vakbonden over de afvloeiingen? Passen deze stappen binnen het transformatieplan en de beheersovereenkomst?
De directie trok zich vorige week terug in een tweedaagse 'Fier op de VRT' om zich te bezinnen over de bedrijfscultuur en het werk van de leidinggevenden. Wordt hierover verslag uitgebracht aan alle medewerkers?
Mevrouw Segers heeft het woord.
Op 20 september 2016 keurde de raad van bestuur van de VRT het principieel voorakkoord voor sociaal plan, bereikt tussen de directie en de sociale partners, goed. Dit werd later op het Sectorcomité XVIII van 10 oktober 2016 bekrachtigd.
Dit Toekomstplan moet de VRT in staat stellen om het hoofd te bieden aan de besparingen die door de Vlaamse Regering opgelegd werden. De gedelegeerd bestuurder van de openbare omroep, Paul Lembrechts, zag bij aankondiging van het akkoord de toekomst alvast rooskleurig in: “Dit plan biedt ons de mogelijkheid om op een billijke manier te evolueren naar een meer wendbare VRT: er is een maximaal behoud van werk, de inspanningen worden evenwichtig verdeeld en tegelijkertijd blijft ons aanbod gevrijwaard. Dit plan stelt ons in staat om uit te groeien tot een meer modern bedrijf, een met minder administratie en met meer ruimte voor creativiteit, talent en het toepassen van nieuwe technologieën.”
Het Toekomstplan stelde voorop om in te zetten op arbeidsherverdeling en natuurlijke uitstroom, om aldus de sociale impact zo veel mogelijk te beperken. Rekening houdend met de 50 creatieve talenten en digitale profielen die extra in dienst zullen worden genomen, zou het netto-banenverlies ‘slechts’ 155 vte's bedragen.
Minister, kunt u mij een stand van zaken geven van de implementatie van het VRT-Toekomstplan? Hebt u zicht op de concrete maatregelen die reeds getroffen zijn in het kader van de loonmatiging, bijvoorbeeld het afschaffen van bepaalde vergoedingen? Kunt u toelichten of de beoogde maatregelen rond arbeidsherverdeling, met name de optie voor werknemers om eindejaarspremie en/of zondagvergoedingen om te zetten naar vakantiedagen en de keuze voor 60-plussers om vier vijfde te gaan werken aan 90 procent van het loon, voldoende hun vruchten afwerpen?
Hoeveel werknemers moeten ondertussen elders tewerkgesteld worden? Welke omkadering biedt de VRT om hen te begeleiden bij de zoektocht naar nieuwe tewerkstelling, zowel binnen de VRT als daarbuiten? Voor hoeveel mensen is er ondertussen sowieso geen plaats meer binnen de VRT? Zijn er indicaties dat het netto-banenverlies meer dan 155 vte's zal bedragen?
Minister Gatz heeft het woord.
Voorzitter, collega's, ik schets kort de situatie. De beheersovereenkomst 2016-2020 stelt dat de VRT voortwerkt aan een moderne, wendbare en dynamische mediaorganisatie. Daartoe werd een Toekomstplan uitgewerkt, waarbij de organisatie inzet op meer flexibiliteit en efficiëntie, en gelijktijdig een besparingstraject doorloopt.
Samen met de vakbonden zocht de VRT naar maatregelen die de impact op het personeelsbestand konden beperken. Het sociaal overleg leidde ertoe dat de komende jaren minder personeelsleden de VRT zullen moeten verlaten dan oorspronkelijk geraamd. In oktober vorig jaar werd het Sociaal Plan goedgekeurd. De maanden die erop volgden, stonden in het teken van de implementatie en de communicatie van de verschillende maatregelen in het plan.
Ik beantwoord nu uw vragen. Voor hoeveel mensen is er geen plaats meer bij de VRT? De VRT heeft geen indicaties dat het nettobanenverlies meer dan 156 vte’s zal bedragen. Dat is het resultaat van een vermindering met 206 vte’s en een instroom van 50 vte’s via nieuwe digitale profielen. Voor de overgrote meerderheid van de functies – 198 vte’s – is reeds een oplossing gevonden. Momenteel wordt nog voor een 8-tal personen – uitgedrukt in vte’s – een loopbaanbegeleidingstraject naar een nieuwe interne functie opgestart.
Zijn die afvloeiingen proportioneel verdeeld over de leidinggevenden en de uitvoerende medewerkers? De vermindering van het aantal vte’s bij de diverse VRT-afdelingen gebeurde op de volgende wijze. Voor het management en de ondersteunende functies is een lineaire vte-vermindering met 10 procent toegepast. De vermindering van vte’s in de mediaproductieafdelingen gebeurt op basis van twee inhoudelijke uitgangspunten. Een: de VRT maakt gerichte keuzes welke producties de omroep nog kan realiseren, rekening houdend met het budget en de keuzes over wat ze intern dan wel extern zal produceren. Twee: ze houdt rekening met de mate waarin de diverse afdelingen dankzij kostenefficiëntie-oefeningen een significante besparing kunnen realiseren. Daar gebeuren de afvloeiingen dus niet lineair. In de praktijk betekent dit wel dat de vermindering van het aantal vte’s min of meer proportioneel is verdeeld over de verschillende afdelingen, met uitzondering van de VRT-nieuwsdienst, waar de vermindering zeer beperkt blijft.
Wordt er overlegd met de vakbonden over de afvloeiingen? Uiteraard is dat zo, niet alleen omdat dit wettelijk moet, maar ook omdat dit zorgt voor de best mogelijke verstandhouding. Alle genomen maatregelen zijn in overeenstemming met het sociaal akkoord dat in september 2016 is afgesloten, en dat in het verlengde ligt van de beheersovereenkomst en het Toekomstplan dat ook wel het Transformatieplan wordt genoemd.
Voor de opvolging van de medewerkers van wie de functie op termijn verdwijnt, is een hertewerkstellingscel opgericht. Die is samengesteld uit leden van de drie representatieve vakbonden en vertegenwoordigers van de hrm-afdeling van de VRT. De hertewerkstellingscel komt op geregelde tijdstippen samen om alle aspecten van de hertewerkstellingstrajecten op te volgen. Er wordt besproken hoe de medewerkers in zo’n traject het best worden opgevangen en begeleid. Alle partijen kunnen voorstellen en oplossingen aanbrengen met het oog op de hertewerkstelling van de betrokken medewerkers.
Hoe zit het met de concrete maatregelen die reeds zijn getroffen in het kader van de loonmatiging? Het sociaal plan voorziet in een besparing van 5,1 miljoen euro op het personeelsbudget tegen 2020. Dat gebeurt met loonkostenbeperkende maatregelen, zodat de vte-vermindering van oorspronkelijk 265 vte’s naar 206 vte’s kan worden teruggebracht – inclusief de netto-instroom van 50 vte’s. Anderzijds gebeurt de vermindering van 206 vte’s tegen 2020 dankzij arbeidsherverdeling, de natuurlijke uitstroom en hertewerkstellingstrajecten. Meer in detail betekent dit dat alle loonkostenbeperkende maatregelen worden uitgevoerd zoals in het sociaal plan vermeld. Ze zullen, zoals vermeld, minimaal de vooropgestelde 5,1 miljoen euro besparing realiseren. Dat gebeurt onder meer door een matiging van de jaarlijkse loonsverhoging; een verlaging van de variabele verloning van het management; een schrapping van 16 diverse vergoedingen en een aanpassing van 6 andere vergoedingen; een verlaging van de vergoeding voor werken op zon- en feestdagen; het schrappen van de interne cumulvergoeding; nieuwe planningsprincipes, driemaandelijkse afrekenperiodes voor gewerkte uren, een beperking van de overuren; en allicht nog enkele andere maatregelen.
De vte-vermindering met 206 eenheden tegen 2020 wordt als volgt gerealiseerd. In 2016 wordt reeds 44,6 vte’s bespaard dankzij het beperkt vervangen van de natuurlijke uitstroom en dankzij loopbaanonderbreking. Dankzij arbeidsherverdeling – de mogelijkheid om extra verlofdagen te ‘kopen’ – kan men 13,8 vte’s realiseren. 139,2 vte’s kan men realiseren dankzij pensionering, gekend vrijwillig vertrek en reeds gerealiseerde interne mutaties. Nog een 8-tal medewerkers – uitgedrukt in vte – zullen een hertewerkstellingstraject volgen waarbij in de eerste plaats wordt gekeken naar het invullen van een interne openstaande functie.
Er is gevraagd naar de arbeidsherverdeling en naar de 60-plussers. De regeling voor 60-plussers heeft weinig tot geen impact. De vroegere mogelijkheid om te kiezen voor loopbaanonderbreking tot aan het pensioen zorgt ervoor dat reeds veel 60-plussers deeltijds werken. De nood aan deze maatregel blijkt vandaag dus eerder beperkt te zijn. Het ‘kopen’ van extra verlofdagen, onder andere via het omzetten van de eindejaarspremie en/of zondagsvergoedingen, heeft geleid tot 13,8 vte’s minder afbouw van personeel in de getroffen functies.
Hoe zit het met de tewerkstelling elders? Medewerkers die in een hertewerkstellingstraject terechtkomen – een 8-tal vte’s –, kunnen terecht bij de hrm-afdeling van de VRT en het hrm-bedrijf Ascento. Ascento biedt een volledig loopbaanbegeleidingstraject aan. De begeleiding die deze medewerkers krijgen, is bedoeld om in de eerste plaats een nieuwe functie binnen de VRT te vinden. Als de medewerker ervoor kiest, kan er ook nu reeds buiten de VRT naar opportuniteiten worden gezocht. Slechts als op termijn de begeleiding niet leidt naar een nieuwe hertewerkstelling binnen de VRT, kan worden overgegaan tot ontslag. Gegeven de reeds gerealiseerde oplossingen, zal dit allicht niet of maar voor een zeer beperkt aantal medewerkers het geval zijn. Alle maatregelen zijn opgenomen in het sociaal akkoord dat is opgemaakt conform het Toekomstplan en de Beheersovereenkomst 2016-2020.
De directie trok zich vorige week terug in een tweedaagse onder de noemer ‘Fier op de VRT’. Het doel was zich te bezinnen over de bedrijfscultuur en het werk van de leidinggevenden. Wordt hierover verslag uitgebracht aan alle medewerkers? Hoe staat het daarmee? Het is niet zo dat de VRT-directie zich terugtrok voor deze tweedaagse. Het ging om 238 medewerkers van de VRT. Dat waren in de eerste plaats de leidinggevenden van de VRT en al haar afdelingen, maar ook verschillende andere medewerkers namen deel. De zogenaamde Fier-op-de-VRT-tweedaagse had tot doel bouwstenen aan te reiken die moeten helpen bij de ontwikkeling van een nieuwe organisatiecultuur binnen de VRT. Tijdens de tweedaagse heeft de directie meermaals aangegeven dat het de bedoeling is dat de leidinggevenden hun inspiratie en actieplannen in het kader van de cultuurverandering delen, bespreken en vormgeven met hun teams. Op het eind van de tweedaagse kregen de leidinggevenden ook expliciet de opdracht mee om aan hun team of afdeling te vertellen wat ze op de tweedaagse hebben gedaan. Er werden het voorbije jaar – ook naast de leidinggevenden – al heel wat medewerkers betrokken bij dit veranderingstraject. In de volgende fasen zullen geleidelijk alle medewerkers nauwer worden betrokken.
Dank voor het antwoord, minister. Commentaar heb ik niet. Kunt u eventueel nog eens herhalen wat u zei over die 44,6 vte’s en de loopbaanonderbrekingen? Het ging me allemaal wat te snel. In elk geval past alles in wat er in het Transformatieplan staat, en er wordt ook overleg gepleegd.
Dank voor het grondige overzicht, minister. Uit uw cijfers blijkt dat het Transformatieplan nauwgezet wordt uitgevoerd. Dat is wellicht mede dankzij het uitstekend overleg met de sociale partners het geval. Niettemin heerst er nog steeds onrust bij het personeel. Er was nogal wat ongenoegen over dat ‘Fier op de VRT’-initiatief, en dat lag allicht aan de basis van de vraag van de heer Caron. Mensen bekeken dat als een hoerashow, terwijl er ongerustheid heerste. Men stelt ook vast dat sommige zaken worden uitbesteed omdat men het intern niet meer aankan. Afgelopen zondag zag ik een interview met Kurt Van Eeghem, die het erg spijtig vindt dat hij met pensioen moet gaan. Ik vang heel wat positieve geluiden op over ceo Paul Embrechts. Hij wordt blijkbaar erg gewaardeerd. De wonde die de besparingen hebben veroorzaakt, is zeker nog niet geheeld, maar ik ga ervan uit dat het Transformatieplan wordt uitgerold zoals is gepland.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Zelf heb ik niet veel nieuws vernomen, tenzij dat het om een ‘work in progress’ gaat en we nu de uitrol van het Toekomstplan meemaken. Ook op het eind van vorig jaar heerste er nogal wat ongerustheid toen we hier de begroting met daarin de niet-indexering van de werkingsmiddelen hebben goedgekeurd. Er werd toen door sommigen gezegd dat dit voor extra ontslagen zou zorgen. Dat blijkt dus niet het geval te zijn, want u vermeldt hier de cijfers die we altijd al hebben gehoord. Weet u hoe de VRT die vermindering van de werkingsmiddelen zal opvangen? Klopt het dat dit geen weerslag zal hebben op het personeelsbestand? Het denkspoor om mensen die in het hertewerkstellingstraject zitten in andere diensten van de Vlaamse administratie onder te brengen, blijkt niet echt nodig te zijn. Of wordt dat nog onderzocht?
Het antwoord van de minister is redelijk geruststellend. Het is nooit plezierig voor mensen als ze denken dat er ontslagen kunnen vallen en niet weten wat er in concreto zal gebeuren. Zowel wat het aantal personeelsleden betreft als wat betreft de maatregelen vermeld door de minister inzake overuren en extra vergoedingen, denk ik dat we mogen stellen dat men de efficiëntie-oefening maakt zonder dat aan de opdracht van de omroep word getornd. Ik heb het gevoel dat het allemaal behoorlijk goed verloopt.
Wat de cijfers betreft, bedroeg de oorspronkelijke raming van het aantal afvloeiingen 265 vte’s. Ik gebruik de term ‘vte’, want vanuit het perspectief van hrm werkt men met die term. Zelf ben ik er mij goed van bewust dat het over mensen gaat. In werkelijkheid zijn het 206 vte’s geworden, waarbij we de instroom van 50 vte’s niet mogen vergeten. Er zijn 44,6 vte’s die via de uitstroom en loopbaanonderbrekingen worden ‘gevonden’.
Er zijn 13,8 vte’s die door arbeidsherverdeling, met name de mogelijkheid om extra verlofdagen te ‘kopen’, kunnen worden gerealiseerd. De grote groep van 139,2 vte’s kan worden gerealiseerd door pensionering, vrijwillig vertrek en reeds gerealiseerde interne mutaties. Dan blijven nog een 8-tal medewerkers uitgedrukt in vte over. Als we die 44,6 en die 13,8 en die 139,2 optellen, kom ik aan 205,6. Afgerond naar boven is dat 206. Dus de rekening, als ik het zo oneerbiedig mag zeggen, klopt. We weten allemaal dat het niet over cijfers maar over mensen gaat.
Het is voor het management altijd dansen op een slappe koord. Men organiseerde een tweedaagse ‘Fier op de VRT’. Daaruit zou kunnen worden afgeleid dat men een hoerashow wou opvoeren. Ik denk niet dat dit de bedoeling is geweest van het management en de directie. Ik denk dat men eerder zoekt naar een omslag, onder het motto ‘we moeten hoe dan ook verder en dan het liefst in een positieve geest’. Dat lijkt mij de strekking van één en ander. Ik geloof ook dat het evenwicht dat het management nu nastreeft, het juiste is.
Ik wil daarbij toch ook wel, al zullen sommigen deze woorden misschien niet als authentiek aanvoelen, alle betrokkenen danken voor de sereniteit waarmee een zeer moeilijke operatie, ik zal niet zeggen tot een einde is gebracht, maar toch met veel overleg en geduld in de steigers is gezet en nu verder wordt uitgevoerd. Dat geeft blijk van een grote maturiteit van de organisatie. Het geeft ook blijk, dat moet ik samen met u vaststellen, van een bepaalde solidariteit binnen het huis.
Mevrouw Brouwers, ik zal uw vragen algemeen beantwoorden omdat dit binnenkort voorligt op de begrotingscontrole. Er is inderdaad een verschil tussen de werkelijke kost van het plan dat ik u hier net heb uiteengezet, en de transformatiekost waar de VRT voor de Vlaamse Regering een beroep op mocht doen. Dit is positief bedoeld, met andere woorden de reële kost is namelijk lager dan het voorziene krediet. Hoe we dit juist oplossen, ook gekoppeld aan de problematiek die u daarnet gaf, ligt nu voor bij de bespreking van de begrotingscontrole 2017; de sfeer is sereen en constructief. Ik maak me daarover relatief weinig zorgen met betrekking tot een bepaald perspectief voor het Huis van Vertrouwen.
Inzake de tewerkstelling van VRT-medewerkers bij de Vlaamse overheid zal ik navraag doen. Aangezien we nu bij acht vte’s uitkomen, voor wie het nu nog onzeker is wat er gaat gebeuren, zal het eerder beperkt zijn. Ik zal navragen welke bijkomende stappen of bruggen richting Vlaamse overheid al dan niet nog moeten worden gezet. Het is misschien nog iets te vroeg, maar ik zal u antwoorden wat het perspectief is dat destijds toch is gecreëerd.
De heer Caron heeft het woord.
Ik dank u voor de toelichting, minister.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, u sprak van de sereniteit die u waardeert bij de moeilijke operatie die moest worden doorgevoerd. U kent ons standpunt dat er sinds 2014 bij de VRT al geen vet meer op de soep zat. De besparingen die u bij uw aantreden aan de VRT hebt opgelegd, waren buitensporig groot.
Ik wil mijn appreciatie uitspreken voor het personeel en de directie ook van de VRT. Zij slagen er desondanks in om de VRT relevant te houden, ook al zit iedereen op zijn tandvlees. Zij werken om te blijven voldoen aan de hoge standaard die wij verwachten van de VRT in al haar kernopdrachten. Met die pluim aan het personeel wil ik eindigen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.