Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
De heer Persyn heeft het woord.
Minister, twee weken geleden kregen we het jaarlijkse rapport van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid dat een inzage gaf in de stand van zaken met betrekking tot hiv-besmettingen en aids in België. In 2015 bleken er 1001 nieuwe hiv-besmettingen geregistreerd of ongeveer 2,7 nieuwe gevallen per dag. Dat is een daling met 4,7 procent in vergelijking met 2014, toen er 1050 werden geregistreerd.
Er zijn twee grote groepen van personen die met hiv besmet geraken in ons land: de groep van mannen die seks hebben met mannen, doorgaans van Belgische of Europese origine, en de groep van vrouwen en mannen die via heteroseksueel contact besmet geraken, overwegend afkomstig van de regio sub-Sahara in Afrika.
Als we focussen op de groep van mannen die seks hebben met mannen, zien we, ondanks de globale daling van het aantal nieuwe besmettingen, een kleine stijging. Een blik op de cijfers doet op het eerste gezicht vermoeden dat Vlaanderen het beter doet omdat er een kleine daling van 3 procent van het aantal nieuwe diagnoses is. Als we verder kijken, zien we dat 46 procent van alle hiv-tests in 2015 werd uitgevoerd in Vlaanderen, 35 procent in Wallonië en 18 procent in Brussel. Per 1000 inwoners scoort Vlaanderen hier echter het laagst ten opzichte van de andere regio’s: 49 tests per 1000 inwoners tegenover 67 in Wallonië en 107 in Brussel.
Daarnaast was er onlangs de lancering van de hiv-zelftest. Door middel van een eenvoudige prik in de vinger kan iemand drie maanden na een contact achterhalen of hij/zij positief test. Ik heb zelf zo’n test gekocht. Er zit een zeer instructieve bijsluiter bij. Ik had er mijn twijfels over. De test bleek ook commercieel een heel groot succes want in de eerste week na de lancering werden al ruim 20.000 tests verkocht.
Minister, hoe evalueert u de waargenomen trends inzake het aantal hiv-gevallen binnen de doelgroep mannen die seks hebben met mannen? Er zijn immers toch wat tegenstrijdige tendensen op te merken.
Uit het rapport blijkt dat er in Vlaanderen een daling is, maar we zien toch een tegenstrijdigheid. De huidige cijfers kunnen een onderschatting zijn van het aantal nieuwe besmettingen. Hoe zult u mee investeren in vroegtijdige detectie van hiv in Vlaanderen?
De lancering van de commerciële zelftest blijkt een succes. Wellicht kan deze zelftest een wezenlijke meerwaarde betekenen in de vroegdetectie en een dam vormen voor nieuwe contaminatie. Hoe ziet u de inschakeling van de zelftest in de preventieve campagnes? Die zelftest wordt afgenomen in de beslotenheid van de huiskamer zonder enige psychosociale of emotionele begeleiding van de betrokken persoon.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Collega’s, ik heb de cijfers uit het rapport ‘Epidemiologie van Aids en Hiv-infectie in België – Toestand op 31 december 2015’ van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid ontvangen. Na een daling in 2014 van 19 procent van het aantal nieuwe hiv-diagnoses bij mannen die seks hebben met mannen (MSM), stellen we voor 2015 inderdaad helaas een lichte toename vast van 5 procent voor ons land. Maar er zijn regionale verschillen. In Vlaanderen is er sprake van een daling van 3 procent. Wij zijn voorzichtig positief over deze daling en weten niet juist wat er schuilgaat achter de regionale verschillen. Mogelijks is voor Vlaanderen het combineren van verschillende preventietechnieken of combinatiepreventie de basis. Voorts wordt vermoed dat de daling een verder gevolg is van het zogeheten ‘treatment as prevention’-effect, waarbij mensen na hun diagnose sneller opgestart worden met medicatie en dus sneller onbesmettelijk worden.
Via de werking van partnerorganisatie Sensoa wordt de genoemde combinatiepreventie ingevuld door het inzetten op informatie en sensibilisatie tot veilig vrijen, het ter beschikking stellen van preventiemiddelen – zoals condooms en glijmiddel –, het aansporen tot testing bij risicogedrag en het zo vroeg mogelijk behandelen en aansporen tot therapietrouw. Voor de specifieke doelgroep MSM ontwikkelde Sensoa methodieken op maat en richt men zich tot de settings waar MSM elkaar ontmoeten: homohoreca en -evenementen. Ik maak uit de cijfers op dat de doelgroepspecifieke aanpak en de combinatiepreventie resultaten opleveren, dus ik ben zeker van plan dit voort te zetten.
Vroegtijdige detectie van hiv is een van de sleutelfactoren in de preventie, want wie zijn diagnose kent, zal veiliger vrijen en kan worden behandeld. De ontwikkeling van een nationale screeningsstrategie, rekening houdend met de vigerende regelgeving in de deelstaten, is een van de 58 acties opgenomen in het hiv-plan. De Vlaamse overheid wil hier, samen met de andere overheden die zich engageerden voor dit plan, initiatieven nemen om het testbeleid naar hiv, maar ook naar andere soa’s, te verbeteren. Met testbeleid zitten we op een gemengde bevoegdheid waar ik verbetervoorstellen niet alleen kan en mag installeren, maar waarvoor via interministeriële conferenties wordt gewerkt. In afwachting van de verdere uitwerking van het hiv-plan, wordt in Vlaanderen alvast ingezet op seksuele gezondheid voor specifieke doelgroepen MSM en sub-Saharaanse Afrikaanse migranten.
Ik ben inderdaad op de hoogte van de lancering van de commerciële hiv-zelftest. De lancering in België was te verwachten nadat die test ook in buurlanden beschikbaar werd. Volgende overweging is toch wel belangrijk: niet iedere burger heeft een hiv-zelftest nodig. Om gezondheidswinst te boeken, moeten specifieke doelgroepen tot een test aangespoord worden en niet een hele populatie. De test is verder prijzig en ook slechts richtinggevend en moet bij positief resultaat dus worden gevolgd door een bloedtest. Daarnaast test ze enkel op hiv, niet op andere soa’s verbonden aan risicogedrag. Een test wordt ideaal gezien ook vergezeld van seksuele counseling, wat nooit volwaardig via de bijsluiter of via de apotheker kan gebeuren. Dit gebeurt het best door een arts of via de specifieke terreinwerkingen die hiervoor in Vlaanderen worden gesubsidieerd. Ten slotte kan er een vals gevoel van veiligheid worden gegeven bij een negatieve test. De huidige test is trouwens niet op speeksel, enkel op vol bloed.
Naar aanleiding van de lancering van de hiv-zelftest vroegen wij Sensoa alvast om genuanceerde en correcte informatie te verspreiden via haar website zodat burgers correct geïnformeerd zijn. Sensoa realiseerde verder in samenwerking met het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid en andere een informatieve folder om professionelen gericht en correct te informeren over de zelftest.
De heer Persyn heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik hoop dat wat we zien in Vlaanderen inderdaad het gevolg is van die combinatie waarnaar u verwijst. We zullen dat volgend jaar zien, want de resultaten schommelen per jaar.
Ik ben ook blij dat er maatregelen worden genomen om die zelftest te begeleiden. Het is een zeer instructieve, didactisch goed opgestelde bijsluiter waarin zeer expliciet wordt verwezen naar het contact nadien met de arts of de zorgverstrekker die vertrouwd is met de problematiek.
De vraag om uitleg is afgehandeld.