Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Ceyssens heeft het woord.
Minister, mijn vraag gaat over een exoot, een uitheemse hertensoort, die in toenemende mate voorkomt in de vrije natuur. De situatie in Groot-Brittannië heeft eerder al aangetoond dat de muntjak zich zeer snel kan verspreiden. Daar heeft het beestje zich vanuit het zuidoosten gekoloniseerd in grote delen van Engeland en is het nu nog altijd verder aan het oprukken naar het noorden.
Het probleem is vooral dat het dier een echte veelvraat is en een bedreiging voor de gewassen. In een natuurhulpcentrum in Opglabbeek kwamen dit jaar al vijf muntjakken binnen. Volgens Sil Janssen van dat Natuurhulpcentrum zijn de dieren aan de andere kant van het kanaal hoogstwaarschijnlijk bewust uitgezet voor de jacht en zal de snelle voortplanting van de dieren op korte termijn voor problemen zorgen. Volgens het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) “leren ervaringen uit het buitenland ons dat lokaal ingrijpen met selectief afschot de meest efficiënte vorm van bestrijden is”. Om de inheemse bosflora te beschermen en de veiligheid van automobilisten te waarborgen, lijkt een bestrijdingsactie tegen die Chinese muntjak alleszins nodig.
De Vlaamse overheid voorziet in coördinatie, ondersteuning, het uitwerken van codes van goede praktijk en dergelijke, maar de effectieve bestrijding is natuurlijk de verantwoordelijkheid van elke terreinbeheerder, zoals dat ook bij andere diersoorten het geval is. Ik heb wel begrepen dat er rond de muntjak nog geen concrete plannen zijn. Daarom heb ik de volgende vragen voor u, minister.
Klopt het dat de muntjak zou zijn uitgezet voor de jacht? Kan dat worden aangetoond met concrete cijfers? Op welke manier worden introductieroutes van de muntjak geanalyseerd en hoe worden beheeracties opgevolgd? Welke conclusies kunnen daaruit getrokken worden? Welke acties zult u ondernemen om de bedreiging van deze uitheemse soort te beperken? Zal er een concreet soortspecifiek actieplan uitgewerkt worden?
Het bestrijden van moeilijk te bestrijden soorten zoals de muntjak vraagt extra ondersteuning. In welk opzicht zal het Agentschap voor Natuur en Bos die extra ondersteuning bieden? Wat is de precieze rol van de terreinbeheerders in de bestrijding? Hoe verloopt de samenwerking? Zullen er nog concrete plannen worden gemaakt om samen te werken met lokale wildbeheereenheden (WBE’s) ter bestrijding van de muntjak?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega Ceyssens, eerst en vooral is het goed om te weten dat de muntjak niet op de lijst staat van zoogdieren die door particulieren als huisdier mogen worden gehouden. Die zogenaamde ‘positieflijst’ is sinds 2009 van kracht. Vanwege de grote impact is de muntjak bovendien recent op een lijst van de Europese Unie geplaatst van zorgwekkende, invasieve, uitheemse soorten. Voor die soorten is sinds augustus van dit jaar de verordening van kracht die de lidstaten verplicht om de verdere introductie en verspreiding aan banden te leggen. Daarover heeft het Agentschap voor Natuur en Bos afgelopen zomer ook via een algemene en gerichte mediacampagne gecommuniceerd.
Ik heb geen bewijzen en ook geen weet van bewuste uitzettingen van muntjak in functie van jachtdoeleinden.
Op welke manier worden introductieroutes van de muntjak geanalyseerd en hoe worden beheersacties opgevolgd? De aanwezigheid van de muntjak is op een aantal private domeinen vastgesteld. Daar zijn geen concrete cijfers van. Naar de herkomst van de dieren in het wild blijft het dus meestal raden. Wellicht zijn nieuwe vaststellingen van de aanwezigheid van de muntjak in de natuur te wijten aan ontsnappingen van dieren die op private domeinen werden gehouden. Bewuste vrijlating kunnen we uiteraard niet uitsluiten, maar daar hebben we geen zicht op. Het zou kunnen dat houders zich ontdoen van de muntjakken omdat ze die niet mogen houden.
Monitoring van de muntjak in Vlaanderen gebeurt door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Uit autopsieën van geschoten dieren en verkeersslachtoffers is opgemaakt dat lokale voortplanting in het wild plaatsvindt en dus kunnen een aantal nieuwe meldingen ook daarvan afkomstig zijn.
Welke acties zal ik ondernemen? Ik heb het Soortenbesluit aangepast. Daarin wordt onder meer het statuut van de unielijstsoorten vastgelegd, waaronder dus de muntjak. Dit besluit regelt ook de toegestane bestrijdingsmethoden. Met de inwerkstelling van de unielijst valt de handhaving van het verbod op het bezit van de muntjak onder de bevoegdheid van de Natuurinspectie. Zij kunnen de nodige vaststellingen verrichten en inbeslagnames doen.
Wat nieuwe vaststellingen in het wild betreft, is een snelle verwijdering belangrijk. Het ANB en het INBO hebben hiertoe een meldingssysteem opgezet, waarlangs ook de terreinbeheerders meteen op de hoogte kunnen worden gesteld van op het terrein waargenomen dieren. Zij kunnen vervolgens de nodige personen contacteren om bestrijding te realiseren.
Voor de muntjak heeft het INBO een soortspecifieke code van goede praktijk opgesteld. Dit document rapporteert de status van de soort in Vlaanderen en geeft gedetailleerde technieken voor de bestrijding.
In februari 2016 organiseerde het INBO, in samenwerking met de Nederlandse Zoogdiervereniging, een werkoverleg over de muntjaksituatie in Vlaanderen, Nederland en Wallonië. De aanbevelingen staan op de website van het INBO.
Het ANB en Inverde hebben de beheersrelevante informatie geïntegreerd op een elektronisch raadpleegbaar kennisplatform.
De extra ondersteuning door het ANB bestaat in eerste instantie uit het ruim verspreiden van informatie, ook over de manier om de soort te bestrijden. Deze informatie wordt maximaal ter beschikking gesteld van het publiek: burgers, terreinbeheerders, jagers, bestrijders.
Het beheer van uitheemse, invasieve soorten is een gedeelde verantwoordelijkheid van de terreinbeheerders. De muntjak is een moeilijk te bestrijden soort. Van terreinbeheerders wordt in eerste instantie waakzaamheid verwacht, snelle melding, en ook dat ze zelf tot bestrijding overgaan.
Om coördinatie op Vlaams niveau te blijven garanderen, is het belangrijk dat lokale en/of particuliere bestrijdingsacties blijvend worden gemeld aan het ANB. Kadavers kunnen ter beschikking worden gesteld van het INBO. Wij moeten ook rapporteren aan de Europese Commissie.
Een effectieve bestrijding van de muntjak op het terrein kan alleen door afschot en afvangst. Teneinde in voldoende mate actie te ondernemen, kan de jachtsector een belangrijke partner zijn in de verwijdering van de soort in Vlaanderen. Belangenorganisaties van de jachtsector benadrukken hun bijdrage in de gecoördineerde bestrijding. Ik verwijs bijvoorbeeld naar de Europese gedragscode over jacht en invasieve soorten. Het ANB zal de jachtsector dan ook actief bij de bestrijding blijven betrekken, in functie van de doelstelling van de volledige verwijdering. Hiervoor worden de nodige stappen gezet en wij zullen dat ook blijven doen.
De heer Ceyssens heeft het woord.
Minister, dank u voor uw nuancering met betrekking tot de oorzaak van de verschijning van de muntjak in het wild. We moeten niet te rap conclusies trekken en in de een of andere richting wijzen.
Dank ook voor uw volledige antwoord. De vinger wordt aan de pols gehouden. Het ziet er een mooi diertje uit. Maar we hebben in het verleden al te dikwijls de fout gemaakt om toe te kijken hoe exoten zich verspreiden. Hoe langer we wachten, hoe onmogelijker het wordt om op te treden. Er zijn tegenwoordig zowel in onze fauna als in onze flora exoten aanwezig waarvan sommigen al niet meer weten dat het exoten zijn. Als we respect hebben voor onze fauna en flora, moeten we hier de vinger aan de pols houden en snel en adequaat optreden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.