Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Gryffroy heeft het woord.
Minister, u vraagt zich misschien af waarom ik deze vraag al stel omdat het nog geen winter is en omdat we vorig jaar totaal geen problemen hebben gehad. Vorig jaar hebben we deze discussie ook gevoerd op basis van wat twee jaar geleden is gebeurd. We hebben toen fenomenen gezien die ondertussen wat zijn bijgesteld. We moeten niet aan paniekzaaierij doen en we kunnen niet in een glazen bol kijken. We zien wel dat de prijzen van elektriciteit momenteel stijgen wegens een probleem in Frankrijk. Dat betekent dat Frankrijk deze winter waarschijnlijk met een tekort zal zitten. Dat kan eventueel repercussies hebben op ons zolang Tihange 1 niet wordt opgestart. We zitten dus nog altijd in een vrij delicate situatie.
Op 24 juni 2014 heb ik een actuele vraag gesteld waarop uw voorgangster antwoordde dat Elia de garantie ging geven om geen centrale productie af te schakelen. Op 24 juni 2015 heb ik die vraag opnieuw gesteld. Toen is duidelijk gezegd dat Elia op geen enkele manier de decentrale productie zou afschakelen. Ik heb daar meteen de bedenking bij gemaakt dat decentrale productie soms achter een transformatorpost zit. Als je een transformatorpost uitschakelt in een bepaalde zone, dan is er geen productie mogelijk omdat het net opnieuw moet worden opgestart. Dat vraagt een bepaalde procedure wat een onderbreking veroorzaakt.
Daarnaast werd ook nog een on-offcampagne gelanceerd die de Vlaming aanspoorde om rationeel en bewust om te gaan met energie. We zijn nog meer voorstander van demand-side management. U hebt vorig jaar waarschijnlijk ook de tests van Lampiris gezien waarbij aan klanten werd gevraagd om zo veel mogelijk uit te schakelen wanneer ze een sms kregen. Er was een daling van het opgenomen vermogen van ongeveer 250 kilowatt. Nadat ze een sms kregen dat ze weer mochten aanschakelen, zagen we een piek die hoger was dan de piek voor het uitschakelen. Dat is logisch omdat mensen op hetzelfde moment aanschakelden.
Bent u opnieuw betrokken bij het evalueren en aanpassen van het mogelijke afschakelplan? Blijft het engagement van Elia om decentrale productie van elektriciteit niet af te schakelen? Hoe wordt dit concreet gerealiseerd? Is het technisch zo georganiseerd dat de decentrale productie niet in gevaar komt? Op welke manier zal de overheid de burgers aanzetten om rationeel om te gaan met energie? Hoe zal de on-offcampagne worden geëvalueerd? Uw voorgangster heeft ooit gezegd dat het mogelijk is om noodgeneratoren op distributienetschaal mee in te schakelen in het afschakelplan. Hoe zal dat worden gerealiseerd? Noodgeneratoren zijn noodgeneratoren. Dat betekent dat ze draaien als de elektriciteit niet meer geleverd wordt aan het ziekenhuis, rusthuis of bedrijf. Deze kunnen niet omgekeerd werken tenzij er technische aanpassingen gebeuren. Wie zal dergelijke aanpassingen betalen?
Minister Tommelein heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, teruggrijpend naar 2015 werd een specifieke tijdelijke werkgroep Afschakelplan opgericht op initiatief van de federale overheid en de bevoegde instellingen. De drie regionale crisiscentra namen deel aan de meetings van deze werkgroep. Volgende zaken werden besproken en afgestemd: inhoudelijke en structurele wijzigingen aan het afschakelplan, de toepassingsmodaliteiten, de wijzigingen aan de betrokken regelgeving, de identificatie van prioritaire en gevoelige klanten en de uitwerking van de cartografie. Er zullen in de toekomst nog wijzigingen zijn aan het afschakelplan. Er zijn verschillende drijfveren zoals de regelgeving.
Er is enkel een engagement van Elia om de afschakeling van decentrale productie zo veel mogelijk te vermijden, voor zover dat de omstandigheden en de techniciteit dit toelaten. Concreet daartoe werd eind 2015 met de distributienetbeheerders een proces uitgewerkt en bekrachtigd met betrekking tot een selectieve toepassing van het afschakelplan, die decentrale productie-installaties zo veel mogelijk vrijwaart van impact. Dergelijke selectieve toepassing is momenteel enkel mogelijk in geval van een voorspelbaar tekort en niet van een plots tekort.
Er bestaan afspraken over de communicatiestrategie precrisis en tijdens een eventuele crisis van schaarste. Elia kan de website offon.be gebruiken als onderdeel van de gekozen strategie. Men is zich ervan bewust dat er rekening moet worden gehouden met de bevoegdheidsverdeling federaal en regionaal. Deze bevoegdheidsverdeling was de aanleiding tot het aanpassen van de procedure bij schaarste, waarbij nu ook de gewestelijke ministers in geval van dreiging tot schaarste of echte schaarste genotificeerd worden door Elia, deelnemen aan de technische briefing bij Elia, deelnemen aan de informatiecel van het nationaal crisiscentrum en deelnemen aan het crisisoverleg. Momenteel loopt een oefening rond het afschakelplan af.
In het huidige afschakelplan zullen de distributienetbeheerders een actieve rol opnemen. Ze gaan op verzoek van de transportnetbeheerder, in geval van schaarste en activatie van het afschakelplan, selectief bepaalde feeders uitschakelen. Selectief omdat feeders waarop prioritaire klanten zoals ziekenhuizen zijn aangesloten, en actieve feeders waarop een belangrijk deel van de tijd netto-elektrische energie geïnjecteerd wordt, niet worden afgeschakeld. Op vandaag voldoen noodgroepen niet aan deze definities of criteria. Er is dus ook geen uitzonderingskader voor noodgroepen, waardoor de klanten waar ze zijn opgesteld, dus wel degelijk worden afgeschakeld. De aanwezigheid van een noodgroep op een feeder die niet afgeschakeld wordt, berust dus vandaag eerder op de kwalificatie als prioritaire klant of op de toevalligheid van aansluiting op een actieve feeder.
Uiteraard is het wel zo dat ziekenhuizen over noodgroepen beschikken die, indien ze daartoe technisch geschikt zijn, parallel met het net zouden kunnen werken en dus bijdragen aan de oplossingen van schaarste of deelnemen aan flexibele producten. Desgevallend moeten ze wel conform de technische regelgeving zijn, in casu voorschrift C10/11. De lijst van prioritaire klanten wordt opgemaakt en beheerd door de federale overheidsdienst Economie.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Minister, het stelt me gerust dat er overleg is tussen de gewesten en de federale overheid. U wordt dus wel degelijk geconvoceerd om aan die werkgroep deel te nemen en mee te werken. Dat hoeft niet wekelijks te gebeuren, maar het is niet ondenkbaar dat zich vroeg of laat een probleem voordoet. Beter voorkomen dan genezen.
Ziekenhuizen met noodgeneratoren blijven op de feeder zitten en blijven stroom krijgen. Tenzij de elektrische borden anders zijn georganiseerd, kunnen de twee stroomgroepen niet gelijktijdig werken. Het is ofwel de noodgroep, ofwel de stroom van het net. Er zou echter wel actie kunnen worden ondernomen zodat instellingen met een noodgroep van 500 die er 1000 nodig hebben, een beroep kunnen doen op de twee stroombronnen. Kunt u daar iets voor doen? Of is dat een federale bevoegdheid?
Ik vraag me af welke oplossingen of ondersteuningsmaatregelen er zijn indien we in zo’n situatie terechtkomen. Een mogelijkheid zijn inderdaad de noodstroomgeneratoren. In de zomer is dit probleem minder prangend, maar het is belangrijk te werken aan een oplossing. We moeten nagaan op welke manier noodstroomgeneratoren een oplossing kunnen bieden.
Wat decentrale energieproductie betreft, heb ik op het moment van de afschakeling vastgesteld dat Vlaanderen een aantal regio’s telt die meer energie produceren dan ze afnemen. Toch worden ook zij afgeschakeld. Er wordt dus meer productie afgeschakeld dan er verbruikt wordt. Ik heb dit al meermaals aangekaart, maar ik heb nog geen degelijk antwoord gekregen. Dit is een rare kronkel, die ik onmogelijk uitgelegd krijg aan de burgers. De regio wordt afgeschakeld ondanks het feit dat hij meer produceert dan hij verbruikt.
Dit kan ook een ondersteuning zijn voor decentrale energieproductie. De decentrale energieproductie wordt ook wel eens geconfronteerd met het nimbyprincipe en kan dan ook best een breder draagvlak gebruiken. Ik vind dit een belangrijk element in dit debat. Ik ken wellicht niet alle techniciteiten maar ik zou u wel willen vragen om daar rekening mee te houden en een degelijk antwoord te formuleren op de vraag waarom dit toch op deze manier gebeurt.
Minister Tommelein heeft het woord.
Ik zal rekening houden met deze opmerkingen tijdens het overleg. Daar zitten heel waardevolle opmerkingen bij. Het is inderdaad zo dat decentrale productie van energie het ongelofelijke voordeel kan hebben dat men zichzelf bevoorraadt en dat men dus minder afhankelijk is van het globale net. Het is een voordeel van zelf hernieuwbare energie te produceren dat nog te weinig aan bod komt. Ik besef dat maar al te goed.
Ik probeer op dit moment een aantal andere elementen binnen het draagvlak te introduceren zoals het rendement. Ik geloof zeer sterk in het decentrale model. Ik zal zeker rekening houden met de opmerkingen die hier zijn gemaakt. U kunt nu zeker zijn, mijnheer Gryffroy, dat wij daar wel degelijk mee aan tafel zitten en betrokken worden.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Ik ben blij met het niet bij naam genoemde voorbeeld van mevrouw Rombouts. Ik heb dat probleem een jaar geleden ook al aangekaart. Men zegt wel dat Elia de productie garandeert, maar technisch is dat niet correct. Daar bestaan technische oplossingen voor maar die moeten worden aangestuurd en goedgekeurd door de distributienetbeheerders en door Synergrid. Het is technisch niet correct te zeggen dat de windmolens blijven draaien en dat we daar dus stroom van kunnen blijven nemen. Ik wil ook nog wel eens zien of al die feeders geautomatiseerd zijn. De voorbeelden waarin daar iets aan gedaan kan worden, zijn legio.
Wanneer we het hebben over noodgeneratoren, zijn er mensen die verantwoordelijk zijn voor het technisch reglement. Zij worden bijvoorbeeld geconfronteerd met het niet synchroon werken van die generatoren. Voor elk probleem bestaat echter een technische oplossing, maar er is ook goede wil nodig van alle stakeholders waaronder de distributienetbeheerders en de transportnetbeheerders. Het is echter te goedkoop te zeggen dat er op dat vlak geen probleem is.
De vraag om uitleg is afgehandeld.