Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Minister, op 1 september las ik een artikel in De Standaard met als titel ‘Amsterdam verhoogt de strijd tegen Airbnb’. Het systeem blijkt namelijk de jongste maanden in Amsterdam voor heel wat overlast te zorgen. Ik heb me daarover gedocumenteerd en enkele artikels en papers gelezen. In de praktijk blijken heel wat toeristen zich in een woonwijk te vestigen. In sommige gevallen kwam dat omdat er meer dan de vier maximaal toegestane bezoekers per woning verblijven waardoor het prettig leefklimaat regelmatig wordt verstoord.
Daarnaast blijken er ook verhuurders te zijn die ervoor kozen om een appartement niet meer per maand te verhuren aan een vaste bewoner, maar wel aan toeristen. Dit zorgt ervoor dat de huurmarkt in de stad onder druk komt te staan. Het stadsbestuur van Amsterdam heeft daarom beslist dat wie een huis of appartement illegaal verhuurt als vakantiewoning, voortaan een boete kan krijgen tot 20.500 euro. Desnoods kan ook het pand worden afgesloten, iets wat tot dusver alleen kon als het brandonveilig bleek te zijn.
Minister, bent u op de hoogte van deze problematiek? Hebt u al malversaties of klachten vastgesteld in onze Vlaamse steden? Hoe en door wie worden deze eventuele wanpraktijken – als die er al zouden zijn – in Vlaanderen gecontroleerd? Welke inspanningen zult u leveren om dergelijke wanpraktijken in onze Vlaamse steden te voorkomen? Zult u extra waakzaam zijn en controles uitvoeren door de problematiek waar onze noorderburen mee te kampen hebben?
Voor alle duidelijkheid, we zijn absoluut voorstander van Airbnb en we zouden niet willen dat dit escaleert in negatieve zin, zoals dat in Amsterdam wel blijkt te zijn.
Minister Weyts heeft het woord.
Ik wil de problematiek even in perspectief plaatsen door Amsterdam met Antwerpen te vergelijken. Amsterdam is een stad met meer dan 800.000 inwoners en met 19.000 geregistreerde Airbnb’s. Antwerpen met iets meer dan 500.000 inwoners, heeft 1300 Airbnb-verhuurlocaties. Zelfs als we het Airbnb-aanbod in de drie grote steden – Antwerpen, Brugge en Gent – samentellen, dan komen we nog niet aan een vijfde van het totale aanbod in Amsterdam.
Ik besef dat het succes van Airbnb op bepaalde plaatsen in de wereld voor ongenoegen zorgt en een negatief effect heeft op het toeristische imago en reilen en zeilen, en op de lokale bevolking. Sommige elementen die men daarvoor naar voren schuift, zijn de beperkte draagkracht van de stad, de druk op de verhuurmarkt – het is lucratiever om te verhuren aan Airbnb-huurders dan aan reguliere huurders –, het niet aangeven van de inkomsten in de belastingen en de onzekere kwaliteit en veiligheid. Ik kan dus begrijpen dat steden maatregelen nemen.
Ter relativering, de schepenen van Toerisme van Gent en Antwerpen maken niet echt gewag van grote problemen. Annelies Storms gaf aan dat ze slechts één klacht had ontvangen, maar dat het verder wel snor zit. Eenzelfde geluid hoor ik uit Antwerpen – wat niet belet dat we een eerlijk speelveld voor alle spelers willen aanbieden. Vandaar het Logiesdecreet, dat we hier heel vakkundig hebben doorgesproken met positief resultaat.
Binnen het Logiesdecreet kunnen enkel die elementen worden gecontroleerd die daadwerkelijk in het decreet zijn ingeschreven, en die verband houden met de bescherming van de consument – kwaliteitsgarantie – en anderzijds met het level playing field. Concreet wil dat zeggen dat met het Logiesdecreet en de uitvoeringsbesluiten het volgende ook voor Airbnb-logies zal gelden: minimale eisen inzake kwaliteit, veiligheid en hygiëne. Aan de gebruiker of de verhuurder zal de verplichting worden opgelegd dat iedereen die zich op de toeristische logiesmarkt begeeft, zijn logies moet aanmelden. Zeer specifiek voor hen als tussenpersoon werd artikel 11 ingeschreven, dat bepaalt dat ze op schriftelijk verzoek gegevens van de exploitant en locatie moeten meedelen aan de agenten van de federale en lokale politie of aan de inspectiediensten.
Dat wil niet zeggen dat we niet alert moeten blijven voor bepaalde wantoestanden, dat spreekt voor zich. Vandaar dat we er bij de opmaak van de uitvoeringsbesluiten ook voor pleiten om opnieuw een adviescomité te installeren, dat te allen tijde kan signaleren indien het ergens fout gaat. Zo hebben we een alarmfunctie voor eventuele problemen.
Indien bepaalde steden gewag zouden maken van problemen met Airbnb, hebben ze gelukkig nog altijd de mogelijkheid via een aanvullend reglement bepaalde beperkingen op te leggen. Eigenlijk gebeurt dat vandaag al. Grote steden – Brugge al vijftien of twintig jaar – hebben een aanvullend reglement om beperkingen op te leggen.
Brugge heeft geanticipeerd op mogelijke negatieve gevolgen van de ongecontroleerde logiesuitbreidingen in de binnenstad. Er is een hotelstop, er is een vakantiewoningenstop. Er is dus echt een plafond opgelegd, net om de leefbaarheid van de stadskern te bewaren.
Aan de kust hebben verschillende gemeenten lokale RUP’s (ruimtelijke uitvoeringsplannen) goedgekeurd om de omvorming en de verstening enigszins aan banden te kunnen leggen. Anderzijds heeft bijvoorbeeld Knokke een reglement uitgevaardigd om een bepaalde zone specifiek te vrijwaren voor hotelfunctie, net om te zorgen voor een afdoend logiesaanbod. Het werkt dus in verschillende richtingen. Het is goed dat men lokaal, via die aanvullende reglementen, kan inspelen op lokale problematieken.
Het Logiesdecreet zorgt ervoor dat het logiesaanbod van Airbnb op dezelfde manier wordt behandeld als het reguliere logiesaanbod en dat het Airbnb-aanbod aan dezelfde basisvoorwaarden moet voldoen als elk ander logiesaanbod. Het decreet dwingt Airbnb ook om uit de schemerzone te komen. Enerzijds wordt er een aanmelding gevraagd; anderzijds moet men ook gegevens verschaffen als dat gevraagd wordt door politionele of andere inspectiediensten. En als er zich inderdaad toch een verstoring op de woningmarkt zou manifesteren, is het natuurlijk aan de lokale besturen om in te grijpen. Ik denk niet dat dat via een algemene Vlaamse regelgeving moet. We hebben die vrijheid gelaten, en dat is mijns inziens een goede zaak. We zorgen ervoor dat de lokale besturen altijd de mogelijkheid hebben om specifiek en ad hoc maatregelen te treffen ten aanzien van lokale problematieken.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Minister, ik ben absoluut voorstander van een hotline zoals in Amsterdam, want dan kun je ook preventief ingrijpen als er problemen zouden zijn. Misschien is dat wel interessant om mee te nemen, want je merkt dat die overlast zich vooral voordoet in de woonwijken.
U spreekt over de grotere steden, maar een van de klachten die ik heb opgevangen, komt bijvoorbeeld van bewoners in Meeuwen-Gruitrode. In kleinere gemeenten wordt men dus soms ook geconfronteerd met overlast.
Het Logiesdecreet is inderdaad een belangrijk kader om daarop te anticiperen, maar hebt u er al enig zicht op wanneer de uitvoeringsbesluiten geconcretiseerd zullen worden? We zijn hier al een tijdje mee bezig, dus ik kijk daar wel naar uit.
Ik verwees daarnet al naar die hotline. Misschien kunt u afspraken maken met Airbnb of bepaalde organisaties om zo’n meldpunt op te starten. Op die manier kan dat heel snel bij u terechtkomen als er zich belangrijke problemen voordoen, zodat we niet in de problemen komen met het mooie concept van Airbnb.
De heer De Meulemeester heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, door het Airbnb-toerisme via het nieuwe Logiesdecreet uit de grijze zone te halen, waarin het zich nu nog bevindt, zal de situatie zowel voor de uitbaters als voor de overheid er zeker op vooruitgaan.
Airbnb is een toeristisch platform en dient uiteraard niet in concurrentie te gaan met de verhuur- en de verkoopmarkt van woningen. Als Airbnb dat wel doet, zal het de prijzen op die markten drastisch de hoogte injagen door het dalende aanbod dat voor verkoop of verhuur in aanmerking komt. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. Airbnb zal zijn steentje moeten bijdragen om ervoor te zorgen dat hun oorspronkelijke doel niet in het gedrang komt door malafide praktijken.
De heer Vandenberghe vraagt om de overlast in te perken via overheidsinspanningen, maar volgens ons is het niet aan de overheid om te bepalen aan wie een Airbnb verhuurd wordt. Dat is een zaak van Airbnb en de aanbieders van de Airbnb-verblijven, die middels uitbatingsvoorwaarden en selectiecriteria gewapend zouden moeten zijn om het aantal toeristen dat overlast veroorzaakt, tegen te gaan. Een uitbater dient in de eerste plaats zelf in dialoog te gaan met zijn buren om te bepalen wat kan en wat niet kan, en dient daarna duidelijk te zijn in de communicatie met de toeristen.
De minister heeft al aangehaald dat er een aantal serieuze waarborgen vervat zitten in het nieuwe Logiesdecreet, waar meer ruimte gelaten wordt voor de steden en gemeenten, die, als zij dat nodig achten, nog een aanvullend besluit kunnen nemen om eventuele overlast tegen te gaan. Als het toch uit de hand zou lopen en als er zich zware overlast zou voordoen, dan is het veeleer via een politiereglement betreffende de openbare orde en overlast dat zoiets kan worden tegengegaan.
Het Logiesdecreet is nog vrij pril, dus laat ons nu niet weer nieuwe reglementering en aanvullende zaken in het leven roepen voor bepaalde zaken die hier in Vlaanderen ook nog niet echt een probleem vormen. De bedoeling van het Logiesdecreet was toch om een vereenvoudiging tot stand te brengen, wat ook een feit is. Nu weer met nieuwe reglementeringen beginnen, daar zijn wij zeker geen voorstander van. Ik wil aan de minister vragen om daar zeer omzichtig mee om te gaan.
Mevrouw Coudyser heeft het woord.
Het is hier al vaak gezegd: Airbnb is een nieuwe vorm van logies. We moeten die vooral niet beschouwen als concurrentie voor alle andere vormen van logies, zoals de campingsector en de hotelsector, die inspelen op specifieke doelgroepen. Ook Airbnb heeft een specifieke doelgroep: mensen die graag in iemand anders huis of bij iemand gaan logeren en enkel een kamer nodig hebben. Het is een heel specifieke niche. We moeten die niet als concurrentie beschouwen.
De cijfers die de minister heeft gegeven, bewijzen het: in Vlaanderen is dat eigenlijk een zeer kleine speler. We moeten wel waakzaam zijn hoe dat verder evolueert. Daarom hebben we met het Logiesdecreet eigenlijk geanticipeerd. Het kan niet zijn dat er één logiesvorm zonder enige reglementering kan doen wat hij wil, terwijl de anderen, zoals de camping- of hotelsector gebonden zijn aan allerlei reglementen. Dat is wat we hebben gedaan met het Logiesdecreet.
We hebben dat ook zeer constructief gedaan met Airbnb, die het Vlaamse Logiesdecreet zoals we het geschreven hebben, als voorbeeld in andere landen stelt. Airbnb ziet dus zelf in dat er het best rekening wordt gehouden met de andere logiesvormen en dat er voor iedereen gelijke regels en een gelijk speelveld geldt. Het is belangrijk dat we dat hier aanvullen.
Met het Logiesdecreet nemen we onze voorzorgen in verband met het opvolgen van mogelijke problemen wanneer die markt nog zou groeien.
U spreekt van een meldpunt. Even ter herinnering: het Logiesdecreet voorziet in een meldpunt waar niet alleen klachten over Airbnb, maar ook andere klachten kunnen worden ingediend. Indien we dus inderdaad zouden vaststellen dat er grote problemen zijn, zijn er mogelijkheden om daar verder mee om te gaan.
U zegt dat Airbnb midden in een leefomgeving voor overlast kan zorgen. Maar dat geldt natuurlijk ook voor andere logiesvormen. Stel dat een bed and breakfast midden in een centrum ligt. In de zomer kun je daarover dan wel eens klachten horen in de trend van: ‘De buren hebben vakantie, maar ik moet om 7 uur opstaan en wil op een normaal uur geen lawaai meer. Op dat terras of pleintje maakt men nog meer lawaai dan normaal.’ We moeten dat dus in een juiste context zien.
Als er zich problemen voordoen die de leefomgeving van een gemeente storen, zijn de lokale besturen de ideale personen om in volle autonomie te beslissen hoe ze dat aanpakken. De instrumenten zijn er. Die instrumenten die via de ruimtelijke ordening worden gegeven, kunnen daarop inspelen en anticiperen op de problemen die, zeker in toeristische gemeenten, aan de kust of in de kunststeden, aan de orde kunnen zijn.
Nogmaals, het is altijd beter dat een leegstaand huis hetzij door een toerist, hetzij door een tweedeverblijver wordt bewoond. Want als er volk is, draaien ook de lokale economie en de horeca. Daarvoor moeten we ook aandacht hebben. Uiteraard moeten we daarbij een evenwicht zoeken tussen de noden van de lokale bevolking en het toeristische aspect van die gemeente of die stad.
De heer Verstreken heeft het woord.
Ik wil kort een aantal dingen zeggen die hier nog niet aan bod zijn gekomen.
We kunnen onmogelijk tegen Airbnb zijn. Uit nieuwe studies blijkt dat dat een gigantische extra omzet oplevert voor de lokale economie waar ook ter wereld. Het is dus een goede zaak. Ook in bepaalde regio’s waar men er vroeger op tegen was, beschouwt men het nu als een pluspunt. Door de publiciteit en de mond-aan-mondreclame die wordt gemaakt, stijgt zelfs de bezetting van de hotels die op een andere manier werken. Het wordt dus beschouwd als een goede zaak.
Wat de reglementering betreft, is het inderdaad zo dat er overal overlast kan zijn, ook in een gewoon hotel. Het is dan inderdaad aan de overheden en bij voorkeur aan de autonomie van de lokale overheden om daarop toe te zien.
In de nieuwe reglementering van Airbnb is het zo dat iedereen die of iets boekt of zelf iets verhuurt, moet ondertekenen dat die akkoord gaat met de voorwaarden. Dat is een goede zaak. Sinds een tijdje staat in die voorwaarden letterlijk dat je akkoord moet gaan met de lokale reglementering en met de reglementering van de lokale overheden, ook inzake het al dan niet betalen van een taks op het tweede verblijf enzovoort. Bij ons verschilt dat namelijk van gemeente tot gemeente.
Airbnb is in België begonnen met de huidige reglementering. Die is nu overgenomen in heel Europa en, zoals ik me heb laten wijsmaken, ook wereldwijd. Dat heb ik echter nog niet kunnen bekijken, ik heb er geen ervaring mee. Ik denk dat het echt wel goed zit.
Vroeg of laat kunnen er natuurlijk altijd misbruiken zijn inzake overlast. De lokale autonomie is daarin heel belangrijk.
Kortom, we kunnen het beschouwen als een win-winsituatie voor alle spelers op het veld.
Minister Weyts heeft het woord.
We mogen onszelf soms toch eens op de borst kloppen. We hebben het voortouw genomen op het vlak van de integratie van moderne logiesvormen, zoals Airbnb. We hebben dat vrij goed geïncorporeerd in het nieuwe Logiesdecreet en kunnen daarin een voorbeeld zijn, op basis van twee principes. Het eerste principe is het level playing field. Iedereen die centjes verdient met het aanbieden van logies, moet beantwoorden aan minimale basisvereisten die vooral geënt zijn op veiligheid en kwaliteit.
Er is ook een meldingsplicht, zodat we altijd een zekere controlemogelijkheid hebben. Zo halen we alles uit de schemerzone. Daarin zijn we echt geslaagd. We zijn nu bezig met de moeilijke omzetting van een en ander in uitvoeringsbesluiten. Ik heb daarvoor een ambtenaar als trekker verantwoordelijk gemaakt. Hij werkt met een algemene werkgroep en ook een specifieke werkgroep. In de algemene werkgroep is de brede logiessector vertegenwoordigd, inclusief Airbnb zelf. Daar gaat het over de algemene principes en criteria.
Dan gaan we over naar specifieke werkgroepen als het gaat over de specifieke criteria die moeten gelden per categorie van logies. Eerst maken we de oefening welke verschillende categorieën er moeten zijn. Dat vergt wel wat tijd. Vooral het brandveiligheidsbesluit is niet gemakkelijk. Met het oog op een eerste principiële goedkeuring van de voormelde besluiten door de regering, mik ik op het jaareinde. Dat is de tijdshorizon die ik voor ogen heb.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Mijnheer De Meulemeeester, ik ben het volledig met u eens. Ik ben ook burgemeester. De autonomie van de lokale besturen moet worden gerespecteerd. Wij als burgemeesters kunnen daar, met de middelen die we hebben, absoluut onze verantwoordelijkheid in nemen.
Mijnheer Verstreken, ik ben absoluut voor Airbnb. Dat heb ik ook gezegd in mijn inleiding. Het meldpunt is belangrijk en preventief. Het Logiesdecreet is nog niet van kracht, de uitvoeringsbesluiten moeten nog worden gemaakt. Vandaag moeten we daar ook terecht kunnen met eventuele problemen, en dat moeten we bewaken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.