Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Vraag om uitleg over de verworpen klacht van de Vlaamse Regering tegen de concentratie van vliegroutes
Vraag om uitleg over de uitvoering van het actieplan omgevingslawaai voor de luchthaven Brussel-Nationaal en de stand van zaken van de federale Vliegwet
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, in het federaal regeerakkoord staat vermeld dat de Federale Regering aan de hand van de langverwachte Vliegwet de spreiding van de geluidsoverlast veroorzaakt door vliegtuigen die landen en opstijgen in Zaventem, zou aanpakken. De Federale Regering verklaart er te willen werken aan een eerlijke spreiding, die vervolgens juridisch zou worden vastgelegd. Zelf ben ik absoluut voorstander – zoals iedereen hier, veronderstel ik – van een eerlijke spreiding van de geluidsoverlast die eindelijk de concentratie in de Noordrand aanpakt.
Op donderdag 1 september 2016 hebt u samen met uw collega, federaal minister van Mobiliteit Bellot, besloten dat de vliegroutes boven de Noordrand van Brussel tot op vandaag ongewijzigd blijven. Na twee jaar is er dus nog steeds geen enkele vooruitgang. Ondertussen hebben vijf randgemeenten, namelijk Vilvoorde, Machelen, Meise, Wemmel en Grimbergen, een milieustakingsvordering opgestart om een vliegwet af te dwingen. Uit een artikel in De Standaard van 2 september begrijp ik dat het Vlaamse Gewest – en dat is een goede zaak – zich bij het kort geding heeft aangesloten. De recente ontwikkelingen – de collega’s hebben gelijksoortige vragen –, of eerder het ontbreken hiervan, in het dossier nopen mij tot de volgende vragen.
Minister, hebt u overleg gehad met minister Bellot inzake de Vliegwet? Indien ja, wat was dan de uitkomst van dit gesprek of deze gesprekken?
Komt er een eerlijke spreiding van de geluidshinder rond de luchthaven van Zaventem? Wordt de concentratie van geluidshinder in de Noordrand aangepakt via een eerlijker spreiding? Is er een vooropgestelde timing waarin we eindelijk enige vooruitgang mogen verwachten in het dossier?
Wat zijn de volgende stappen die u zult ondernemen in het dossier?
Indien er een wetsontwerp met betrekking tot een eerlijke spreiding van de geluidshinder op tafel komt dat de inwoners van de Vlaamse Rand benadeelt inzake geluidsoverlast, zal de Vlaamse Regering dan – ik heb het al een paar keer gevraagd – een belangenconflict opstarten?
Mevrouw Maes heeft het woord.
In februari 2014 trok de vorige Vlaamse Regering naar de Raad van State tegen de beslissing van de Federale Regering om bepaalde vliegroutes van en naar Zaventem te wijzigen en die naar de Noordrand te verschuiven. Deze vliegroutes werden door toenmalig federaal staatssecretaris van Mobiliteit Wathelet vastgelegd. In uw hoedanigheid als minister van Leefmilieu bevestigde u na de verworpen klacht al dat de omstreden vliegroutes ongewijzigd blijven.
Het dient gezegd dat dit uiteraard voor onrust zorgt in de Noordrand. Zeker omdat een nieuwe Vliegwet, zoals opgenomen in het federale regeerakkoord, nog altijd uitblijft. De vijf gemeenten die in 2014 aan de alarmbel trokken, hebben wel nog een milieustakingsvordering lopen die ze in mei van dit jaar inzetten, een procedure waarbij de Vlaamse Regering zich volgens verschillende media aansloot.
Een milieustakingsvordering kan worden ingesteld wanneer een handeling een kennelijke inbreuk is of een ernstige dreiging vormt voor een inbreuk op een of meer bepalingen van wetten, decreten of besluiten die het leefmilieu moeten beschermen. Het inwilligen van een milieustakingsvordering door een rechtbank kan leiden tot de staking van de ongewenste handeling, en ook tot de afbraak van een onwettige constructie.
Minister, kan – en zo ja, zal – de Vlaamse Regering na de verworpen klacht nog stappen ondernemen in dit dossier? Zo ja, welke?
Wanneer wordt uitsluitsel verwacht in het kader van de lopende milieustakingsvordering? Welke is de precieze rol van de Vlaamse overheid bij die vordering?
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Voorzitter, minister, het ontwerp actieplan omgevingslawaai voor de luchthaven Brussel-Nationaal werd op 30 oktober 2015 principieel goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Naar aanleiding van het aflopen van het openbaar onderzoek hebben wij in de commissie eind januari reeds gesproken over de verschillende bezwaarschriften en opmerkingen op het actieplan. Op vrijdag 10 juni werd het ontwerp van actieplan omgevingslawaai goedgekeurd door de Vlaamse Regering.
Het plan past binnen de uitwerking van de Europese richtlijn van 2002 en stelt voor om in het kerngebied, namelijk de gemeenten Machelen, Steenokkerzeel, Kortenberg, Zaventem en Kampenhout, een preventief beleid te ontwikkelen gericht op het vermijden van nieuwe geluidshinder. Dat steunt op twee maatregelen: enerzijds de opmaak van een GRUP ter operationalisering van de ruimtelijke maatregelen en anderzijds acties rond bekendmaking van nieuwe isolatievoorschriften gericht op nieuwbouwprojecten.
Het isolatieprogramma bestaat eigenlijk uit twee delen. Nieuwe woningen krijgen veel strengere isolatienormen, maar er zijn ook bestaande woningen. De Vlaamse Regering is het engagement aangegaan om de financiële compensatie voor isolatie van bestaande woningen te onderzoeken.
Iedereen heeft recht op een goede nacht- en zondagsrust. Maar een flankerend beleid op het vlak van ruimtelijke ordening is maar voldoende effectief indien de geluidscontouren voldoende stabiel zijn. Dit brengt me ook tot de problematiek van het uitblijven van een samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de twee andere gewesten om een gecoördineerd beleid inzake beheersing van de lawaaihinder te garanderen.
Na de negen Vlaamse gemeenten, zijnde Grimbergen, Machelen, Kortenberg, Meise, Tervuren, Vilvoorde, Wemmel, Wezembeek-Oppem en Kraainem, die reeds eind mei de handen in elkaar sloegen tegen een vliegvrij Brussel en samen strijden voor een evenwichtig spreidingsplan rond Zaventem, hebben recent nog tien andere Vlaamse gemeenten, zijnde Aarschot, Asse, Bierbeek, Dilbeek, Haacht, Kampenhout, Holsbeek, Lubbeek, Rotselaar en Steenokkerzeel, hun handtekening gezet onder een platformtekst met betrekking tot het luchthavendossier. Dus in totaal negentien gemeenten, goed voor 80 procent van de oppervlakte die vandaag wordt overvlogen, pleiten voor een eerlijke spreiding op basis van de aeronautische principes van vliegen tegen de wind, binnen geldende windnormen en rechtstreeks naar de bestemming, en voor een totaalaanpak met beperkingen van het vlieggeluid aan de bron, maatregelen op het vlak van ruimtelijke ordening, operationele procedures voor lawaaibestrijding en exploitatiebeperkingen. Volgens de burgemeesters van die negentien Vlaamse gemeenten moet een onafhankelijk controleorgaan de vliegprocedures opvolgen.
Minister, we moeten er uiteraard voor zorgen dat de economische ontwikkeling van onze luchthaven wordt gestimuleerd, maar tegelijk moeten de omwonenden worden gerespecteerd en moet de leefbaarheid voor hen worden gegarandeerd. Dat is ook exact wat er in het Vlaams regeerakkoord staat. Tevens is er nood aan een stabiel kader, dat rechtszekerheid geeft aan de luchtvaartmaatschappijen, en blijft veiligheid uiteraard een prioriteit.
Minister, wat is de stand van zaken met betrekking tot het onderzoek inzake de financiële compensatie voor isolatie bij bestaande woningen? Op welke manier wordt er een onderscheid gemaakt tussen bestaande woningen en nieuwbouwwoningen qua isolatiemaatregelen? Wat is de stand van zaken met betrekking tot het samenwerkingsakkoord tussen de drie gewesten? Wat is de stand van zaken met betrekking tot de federale Vliegwet? Op welke manier zult u bijdragen tot een evenwichtig spreidingsplan voor de luchthaven? Bent u reeds tussenbeide gekomen in de gerechtelijke procedures die Brussel heeft aangespannen in dit dossier? Wat is de stand van zaken hiervan?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Voorzitter, geachte leden, er is inderdaad een arrest van de Raad van State dat dateert van 12 juli en dat de nietigverklaring die we hadden gevraagd, onontvankelijk heeft verklaard. De Raad van State gaat er immers van uit dat de wijziging van de vliegroutes eigenlijk al was bekendgemaakt in de luchtvaartgids op 28 november 2013, en dat het verzoekschrift tot nietigverklaring dus eigenlijk laattijdig was ingediend. De onontvankelijkheid van het annulatieverzoek houdt echter niet in dat er op dit moment geen procedures meer lopen. Er zijn nog twee procedures hangende betreffende een milieustakingsvordering, de ene door het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de andere, zoals u weet, door vijf Noordrandgemeenten. We zijn dus vrijwillig tussenbeide gekomen in die procedures.
Bij de ‘Brusselse’ milieustakingsvordering vragen de verzoekers onder meer de afschaffing van de kanaalroute. In die procedure is een conclusiekalender afgesproken, wat wil zeggen dat elke partij weet wanneer conclusies moeten worden ingediend. In dezen wordt voorzien dat er eind april 2017 zal worden gepleit. De exacte datum ligt echter nog niet vast, maar daarover zal wel worden beslist door de voorzitter van de rechtbank.
In de milieustakingsvordering van de vijf Noordrandgemeenten wordt de staking gevraagd van zes van de zeven fasen van het plan-Wathelet. De staking van de vijfde fase heeft betrekking op de vliegroutes die boven de Noordrand werden ingevoerd op 9 januari 2014. Dat was trouwens ook het voorwerp van het annulatieberoep van het Vlaamse Gewest. We zullen ter zake tegen 15 november conclusies moeten indienen. De pleitdatum in deze milieustakingsprocedure is vastgesteld op 25 januari 2017.
Het standpunt dat het Vlaamse Gewest in zijn conclusies zal innemen, wordt op dit moment volop voorbereid, op basis van een grondige analyse van alle elementen in dit dossier. De rode draad doorheen de Vlaamse standpunten zal uiteraard zijn dat er een billijke spreiding moet zijn van de vliegroutes.
Dat zijn de juridische procedures. Uiteraard is er daarnaast ook overleg, met de Federale Regering, die bevoegd is om de vliegroutes aan te passen, en met de andere gewestregeringen. Wat mij betreft, is een samenwerkingsakkoord nodig, dat minstens concrete afspraken moet bevatten over het exploitatiekader en het algemeen beheer, maar ook over de controle van de geluidsoverlast, de formulering van gezamenlijke milieudoelstellingen, de benodigde maatregelen om die doelstellingen ook te realiseren en natuurlijk ook de financiering ervan.
Het belang van die afspraken in een samenwerkingsakkoord heb ik ook nog eens benadrukt tijdens een persoonlijk overleg dat ik heb gehad met mijn federale collega, minister Bellot. Die gaf tijdens dat overleg aan dat hij in nauw overleg met alle belanghebbenden – waaronder uiteraard wijzelf, maar ook het Waalse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de betrokken gemeenten, maar ook Brussels Airport en actiecomités moeten allemaal daarbij worden betrokken – zo spoedig mogelijk een duidelijk rechtskader wil uitwerken waarbij socio-economische belangen en de leefbaarheid van de luchthavenregio met elkaar moeten worden verzoend.
Tijdens het overleg is afgesproken dat minister Bellot het initiatief zou nemen om een werkgroep met de vertegenwoordigers op te richten. De bedoeling was dat die werkgroep voor de eerste keer in oktober zou samenkomen. Een exacte datum hebben wij op dit moment nog niet ontvangen.
In functie van de uitslag van de lopende juridische procedures en het overleg met de Federale Regering zullen wij ons uiteraard ook beraden over verdere stappen die we moeten of zouden kunnen zetten om de belangen van de Vlaamse Rand in dit dossier te verdedigen. Het inroepen van een belangenconflict behoort uiteraard tot de mogelijkheden. Volgens mij is het nog te vroeg om hierop vooruit te lopen.
Een onderzoek van de mogelijke invoering van isolatiepremies is als een bijkomende actie in het geluidsactieplan opgenomen. In principe zal dit onderzoek het voorwerp vormen van een Toegepast Wetenschappelijk Onderzoek Leefmilieu-studie (TWOL-studie) die in de loop van volgend jaar zal worden gevoerd.
In het actieplan is bepaald dat we voor nieuwe woningen een isolatievoorschrift invoeren. De verantwoordelijkheid voor voldoende isolatie bij nieuwbouw wordt hiermee bij de burger gelegd. Dat is ook logisch. Het is eenvoudiger en goedkoper om vooraf in plaats van nadien de juiste bouwkundige maatregelen te treffen.
De bestaande woningen bevinden zich natuurlijk in een andere situatie. We gaan ervan uit dat de geluidsbelasting wellicht onvoldoende is ingeschat op het ogenblik dat er is gebouwd. In de context van bestaande woningen zijn de aanpassingen moeilijker uit te voeren. Aangezien de aanpak niet zo evident is, zal voor bestaande woningen nader worden onderzocht of we een ondersteuningsprogramma kunnen uitwerken. Dit programma zal trouwens als aandachtspunt op tafel worden gelegd tijdens de onderhandelingen over een samenwerkingsakkoord.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw bondig antwoord. Ik had misschien liever iets preciezers gehoord. Ik heb een aantal positieve punten gehoord. U hebt verklaard dat er overleg is geweest. Het gaat dan echter om een persoonlijk gesprek met minister Bellot. Wat is de eigenlijk het statuut van dat overleg?
Het baart me wat zorgen dat nog geen nieuwe datum is afgesproken. Het lijkt me allemaal wat te sputteren. Ik vind het positief te vernemen dat u echt voor een samenwerkingsakkoord gaat. Op dat vlak rekenen we volop op u.
De timing baart ons natuurlijk zorgen. We hebben er allemaal baat bij dat die Vliegwet er snel komt en goed in elkaar zit. De billijke spreiding, waar we allemaal achter staan, moet snel worden gerealiseerd. Uw actieplan is een goede zaak. Ik beweer niet dat uw plan staat of valt met die Vliegwet, maar er zijn natuurlijk implicaties. Ik kan er enkel op rekenen dat er met betrekking tot dit dossier, dat zeer belangrijk is voor heel Vlaanderen en zeker voor de streek rond de luchthaven, zo snel mogelijk een billijke oplossing komt.
Mevrouw Maes heeft het woord.
Minister, ik heb onthouden dat de eerste procedure in januari 2017 zal worden afgerond. In november 2016 moeten de conclusies worden neergelegd. Ik heb tevens vernomen dat de Vlaamse overheid tussenbeide zal komen. Het is me echter niet helemaal duidelijk of de gemeenten uiteindelijk de finale conclusies moeten neerleggen. Hebt u dit van hen overgenomen? Indien u dit nog even zou kunnen verduidelijken, zou dat handig zijn.
Ik ben het met u eens dat het voorlopig nog iets te vroeg is voor een belangenconflict. We hopen dat de rechtspraak dit overbodig zal maken. De werkgroep zou in oktober 2016 vergaderen. Dit maakt me een beetje bezorgd. Het is al 4 oktober 2016. Er is nog geen datum. Dit lijkt me op het randje van de haalbaarheid te zitten. Volgens mij moeten we dit met zijn allen blijven opvolgen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik wil het eerst over uw antwoord over de isolatie hebben. U hebt verklaard dat volgend jaar een studie volgt. Gaat het dan specifiek om de bestaande woningen? Heb ik dat goed begrepen? Het is uiteraard belangrijk hierover met de inwoners van de betrokken gemeenten te kunnen communiceren.
Het is uiteraard zeer belangrijk dat er een stabiel en wettelijk kader komt dat onze luchthaven in staat stelt zich verder te ontwikkelen. U bent in dit verband een belangrijke persoon. U voert overleg met de Federale Regering en met de verschillende gewestregeringen. Ik ben blij dat u hebt benadrukt dat een samenwerkingsakkoord nodig is. Het is belangrijk afspraken te maken over het exploitatiekader en dergelijke. Het gaat om zeer veel zaken.
Het is een goede zaak dat de werkgroep zal worden opgericht. Hoog tijd, zou ik zo zeggen. Ik maak me echter ook zorgen. Normaal gezien, had de werkgroep in oktober 2016 moeten vergaderen. Het is al begin oktober 2016 en u hebt daar nog niets over gehoord. Ik maak me zorgen met betrekking tot de timing. De Vlaamse Regering moet sowieso het belang hiervan blijven benadrukken. Indien de timing niet wordt gevolgd, moet u hier zelf om verzoeken. U moet dan aan de bel trekken om zo snel mogelijk te kunnen samen zitten.
Minister Schauvliege heeft het woord.
We blijven dat zeker goed opvolgen. We hebben er al een paar keer op aangedrongen een datum vast te leggen.
Ik zal even toelichten hoe de procedure in elkaar zit. Elke partij kan conclusies neerleggen. De verzoekers mogen altijd de laatste conclusie met de laatste antwoorden neerleggen. Dat zal in het geval van deze procedure ook op deze manier verlopen. Concreet betekent dit dat de vijf gemeenten in de noordrand, Vilvoorde, Grimbergen, Meise, Machelen en Wemmel in deze procedure de laatste conclusies zullen neerleggen. Vervolgens komt er een pleitdatum en dan is het wachten op de definitieve uitspraak. Als partij in de zaak kunnen wij ook conclusies neerleggen.
In elk geval blijven we dit verder goed opvolgen. Eerlijk gezegd, vind ik het wel een verademing. Zodra hij minister is geworden, heeft minister Bellot onmiddellijk de stappen gezet die iedereen heeft gezien. Hij heeft verklaard dat hij aan een samenwerkingsovereenkomst wil werken. Dat was de eerste keer dat de Federale Regering dit zo expliciet heeft benadrukt. Dit stemt me voorzichtig positief. We blijven dit opvolgen. De Federale Regering werkt nu volop aan de opmaak van de begroting. Misschien heeft het daar iets mee te maken. We zullen nog eens zeer nadrukkelijk contact opnemen om een datum vast te leggen.
De heer Nevens heeft het woord.
Minister, het stemt me hoopvol dat u ‘on speaking terms’ met de federale overheid bent. Daar knelt immers al jaren het schoentje. We merken in de Vlaamse Rand en ook in mijn eigen gemeente, Kortenberg, dat de belangen van de inwoners van de Vlaamse Rand niet altijd van harte worden verdedigd. Nu wordt een werkgroep samengesteld. Minister Bellot heeft ooit een uitnodiging naar alle belangengroepen gestuurd. Het ging echter expliciet enkel om de Brusselse belangengroepen. Hij was de belangen- of inwonersgroepen uit de Vlaamse Rand zogezegd vergeten uit te nodigen. Zal het u ook zo verlopen? Een mens wordt hier natuurlijk al snel achterdochtig van.
Voor het overige is met betrekking tot het plan een openbaar onderzoek ingesteld. Verschillende gemeentebesturen hebben opmerkingen, suggesties en bezwaren geuit. We hebben nog niet de kans gehad inhoudelijk te bespreken wat die bezwaren precies inhouden.
Wat de gemeente Kortenberg betreft, weet ik dat het plan niet voorziet in financiële middelen voor de isolatievoorwaarden die u zou willen opleggen. Hoe ziet u dit? U maakt duidelijk het onderscheid tussen bestaande woningen en nieuwbouwwoningen. Hoe wenst u dit te financieren?
Minister, mijn volgende opmerking heeft betrekking op de vraag over de kip of het ei. Eerst komt er een Vliegwet. Die wet biedt rechtszekerheid aan de mensen die wonen in de corridor waar er geluidsoverlast is. U hebt het in uw plan ook over het opstellen van een ruimtelijk uitvoeringsplan om een gedeelte van het nog niet aangesneden woongebied niet te laten bebouwen. Op die manier komen we natuurlijk bij planschade uit. Dat is ook een financiële strop rond het plan.
Ik veronderstel dat de betrokkenen niet zullen vaststellen dat de grond nu niet kan worden bebouwd, van hun plan zullen afstappen en de grond dan maar aan een goed doel, aan de gemeente of aan de minister zullen schenken. Daar moet een oplossing voor worden gevonden. Hoever staat u met het opstellen van dat ruimtelijk uitvoeringsplan?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mijnheer Nevens, wij maken met dezelfde partijen deel uit van de Federale Regering. Volgens mij klinkt de boodschap daar luid. Dat geldt voor uw partij en voor alle andere partijen die in de Federale Regering vertegenwoordigd zijn. Ik kan hier natuurlijk niet in de plaats van de Federale Regering spreken.
Ik denk dat ik de isolatievergoeding voldoende heb geschetst. We gaan vooral voor de bestaande woningen. Om dit goed te kunnen berekenen, is dit in het actieplan opgenomen. We baseren ons op de ingediende bezwaren. Het gaat hier om een terechte bezorgdheid. Iedereen kan zien dat we dit ernstig nemen. We moeten natuurlijk goed berekenen wat de kostprijs is en hoe we dit kunnen aanpakken. Hoe we te werk zullen gaan, zal de studie uitwijzen. Daarna zullen we over een betere raming beschikken en weten hoe we hiermee kunnen omgaan.
Wat het ruimtelijk uitvoeringsplan betreft, moet nog een hele procedure worden doorlopen. Dit omvat onder meer een milieueffectenrapportage. Het is nog te vroeg om vooruit te lopen op de vraag om welke zones het zal gaan of hoe dat concreet zal verlopen. We gaan hiermee van start.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord en voor uw verdere toelichting. Het is een goede zaak dat minister Bellot, in tegenstelling tot zijn voorgangster, blijkbaar wel bereid is met de verschillende actoren rond de tafel te zitten. Het komt er nu op aan die overlegmogelijkheden maximaal te benutten om de Vlaamse eisen stevig op tafel te leggen. Het verheugt me u te horen zeggen dat u het dossier nauw opvolgt. Vanuit onze fractie volgt dan ook de oproep hierbij zeer aanklampend te werk te gaan. U moet de eisen vanuit Vlaanderen heel duidelijk op tafel leggen. U moet dit te gepasten tijde en zonder treuzelen doen. Er moet zo snel mogelijk een oplossing komen voor dit al lang aanslepend conflict. We rekenen op u.
Mevrouw Maes heeft het woord.
Ik heb eigenlijk weinig toe te voegen. Alles is al gezegd. We moeten dit met zijn allen vanop korte afstand opvolgen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik heb geen bijkomende vragen. Ik wil u bedanken voor de toezegging dat u de timing zeker in het oog zult houden en dat u het dossier verder zult opvolgen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.