Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Janssens heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, enige tijd geleden vond opnieuw het jaarlijkse festival ManiFiesta plaats, een initiatief van de aan de PVDA gelinkte organisaties Solidair en Geneeskunde voor het volk. Op het programma stonden zoals elk jaar naast muziek toespraken en debatten tussen politici en andere prominenten van uiterst-linkse en zelfs communistische signatuur. Ook PVDA-kopstukken Peter Mertens en Raoul Hedebouw spraken de aanwezigen toe. Ondanks het manifest politieke karakter van het evenement, werd bij herhaling op Studio Brussel – en mogelijk ook via andere radiozenders van onze openbare omroep, die beluisterde ik niet – op een ludieke manier promotie gemaakt voor het evenement, waarbij ManiFiesta werd voorgesteld als een apolitiek muziekfestival. Twee jaar geleden ondervroegen niet alleen ikzelf, maar ook collega’s Wilfried Vandaele en uw partijgenoot Bart Tommelein u al over de steun van de VRT aan ManiFiesta. Toen was er zelfs een Radio 2-logo te zien op de flyer van ManiFiesta. Ook werd het evenement toen aangekondigd op de radio. U hebt de VRT daarover gecontacteerd, die volgens u “betreurde dat haar imago van onpartijdigheid beschadigd kan zijn door dit voorval”. U zei ook dat die aankondigingen de VRT in een grijze zone doen belanden, en dat dit uiteraard vermeden moet worden, zodat “de onpartijdigheid van de VRT ten allen tijde wordt gevrijwaard.”
Ik wil u daarover enkele vragen voorleggen. Kan en mag een openbare omroep aankondigingen doen voor optredens op een festival met een duidelijke politieke signatuur en een politieke boodschap? Is dit in overeenstemming met de neutraliteitsplicht die de met belastinggeld gefinancierde openbare omroep moet bewaken? Hebt u de VRT hierop reeds aangesproken of zult u dit nog doen? Op welke wijze wordt de promotie die de VRT voor dit politieke festival voert door de openbare omroep verantwoord? Welke initiatieven zult u naar aanleiding van deze feiten desgevallend nog nemen om te garanderen dat de openbare omroep dergelijke aankondigingen voortaan achterwege laat en zich dus schikt naar de neutraliteitsplicht?
Minister Gatz heeft het woord.
Voorzitter, collega's, ik vat aan met de feiten op basis van de gegevens zoals aangereikt door de VRT, waarna ik uw vragen beantwoord. Studio Brussel had in haar uitzendingen twee keer redactionele aandacht voor het muziekluik van ManiFiesta. Twee keer werd verwezen naar de muzikale hoofdact van Manu Chao. In het item ‘De filefuif’, in het programma ‘De Roo & Byloo’, tijdens de uitzending van 16 september, konden luisteraars verzoeknummers aanvragen. Een luisteraar vermeldde in de uitzending ManiFiesta bij het aanvragen van een nummer van Manu Chao, omdat ze op weg was naar dat concert. In de muzikale agenda van het programma ‘Was het nu 80, 90 of 2000?’, tijdens de uitzending 17 september, werd gemeld dat het concert van Manu Chao was verplaatst van vrijdag naar zaterdag.
Ik behandel nu uw vragen. Vooreerst is het belangrijk te onderstrepen dat, in tegenstelling tot wat zich in 2014 afspeelde, het hier niet gaat over een samenwerking met het evenement. Geen enkel VRT-net is een samenwerking aangegaan met ManiFiesta. Naar aanleiding van het incident in 2014 stelde de VRT daarover trouwens een richtlijn over politieke onpartijdigheid en samenwerken op. Die staat op de website van de VRT. In 2015 stelde de VRT ook tien richtlijnen voor onpartijdigheid op en verspreidde die onder haar medewerkers. In dat document wordt duidelijk aangegeven wat de krijtlijnen zijn inzake partijdigheid en onpartijdigheid. Ook die richtlijnen kunt u onder de noemer ‘beroepsethiek’ op de website van de VRT terugvinden. Voor de VRT kan het dus niet dat een VRT-net een samenwerking zou aangaan met een politieke partij, een organisatie direct verbonden met een politieke partij of een partijpolitiek evenement. Dat is hier ook niet het geval.
Aankondigingen voor optredens van artiesten op evenementen en festivals op Studio Brussel en andere VRT-zenders komen regelmatig voor. Dat behoort tot de redactionele autonomie. De neutraliteit van de omroep betekent trouwens niet dat er in een programma geen aandacht kan gaan naar politieke of ideologische evenementen of gebeurtenissen. Een VRT-zender moet zich wel neutraal opstellen en mag dus niet systematisch of onevenredig veel aandacht hebben voor een bepaalde politieke of ideologische strekking. Zo heeft de VRT, zoals ze ook voor andere politieke events heeft gedaan, na afloop van het evenement op 18 september, op deredactie.be een kort verslag gepubliceerd over ManiFiesta. Ik kan eraan toevoegen dat de partij die het evenement organiseerde, zich erover beklaagde dat de VRT weinig aandacht heeft opgebracht voor een manifestatie waar 20.000 mensen aan deelnamen. Het toont aan hoe moeilijk de evenwichtsoefening is.
De vermeldingen in de programma’s van Studio Brussel waren puur redactionele aandacht voor het optreden van Manu Chao. De programma’s van de VRT worden gemaakt op een redactioneel onafhankelijke manier. Dat betekent dat de programmamakers autonoom bepalen aan welke onderwerpen aandacht wordt geschonken. Daarbij stellen de programmamakers zich op een passende manier onpartijdig op. Redactionele aandacht voor een festival van welke aard ook is dus mogelijk. De hier behandelde situatie is evenwel anders dan in 2014, zoals al gezegd. Intussen zijn er bijkomende interne instrumenten die de deontologische krijtlijnen inzake onpartijdigheid waarbinnen de programmamakers moeten werken, verduidelijken. De aankondigingen behoren tot de redactionele autonomie. Ik meng me hier niet in. Tot besluit is het belangrijkste element in mijn antwoord wel dat de context met die van 2014 verschilt.
Na de precedenten uit de vorige en uit het begin van deze legislatuur, toen iets uitdrukkelijker steun werd verleend aan het Festival van de Gelijkheid, georganiseerd door de socialisten, en nadien aan de editie van 2014 van ManiFiesta, is de VRT nu opnieuw in een grijze zone terechtgekomen. U verwijst naar de redactionele aandacht en het feit dat er geen sprake was van sponsoring of formele steun. Blijkbaar gaat het in dit geval om de persoonlijke voorkeuren van de programmamakers. Ik vind dat de VRT in dezen met meer terughoudendheid te werk mag gaan. Bij toeval gaat het steeds over activiteiten van linkse partijen. Ik denk niet dat iemand hier zich kan voorstellen dat de VRT op een ludieke manier zou spreken over muzikale activiteiten in de marge van een manifestatie van het Vlaams Belang. De VRT blijft fouten herhalen, ondanks het feit dat een ezel zich geen twee en zeker geen drie keer aan dezelfde steen zou mogen stoten. Steeds opnieuw zoekt men de grens van de neutraliteit op. U bent het op dit punt niet met me eens. In elk geval zullen we toezicht blijven houden op berichtgeving over politieke activiteiten waarvan de VRT vindt dat de omroep daarvoor op een of andere manier publiciteit moet maken.
De heer De Gucht heeft het woord.
Ik wil niet per se de openbare omroep verdedigen, want de VRT moet streng waken over de neutraliteit. Ik luister zelf naar de radiozender waarover u het hebt, en ik heb die bewuste uitzending beluisterd. Er was daar niks verkeerd mee. Ik geloof dat het ging over een concertganger die helemaal niet wist dat het evenement door de PVDA werd georganiseerd. Zo niet zou dat betekenen dat bijna elke PVDA-kiezer naar dat concert is geweest, gesteld dat er 20.000 aanwezigen waren. Ik denk dus dat de VRT geen fout heeft gemaakt, wat niet betekent dat men waakzaam moet blijven.
– Bart Caron treedt als voorzitter op.
De heer Vandaele heeft het woord.
De heer Janssens zei het al: de houding van de openbare omroep ten aanzien van bepaalde manifestaties is hier al herhaaldelijk aan bod gekomen. Ik heb het item op de radio niet gehoord, dus ik kan er geen uitspraak over doen. Ik ga ervan uit dat uw antwoord correct is en de context in dit geval verschilt van die uit het verleden. Ik zou in elk geval toch de VRT willen oproepen om behoedzaam en omzichtig om te springen met berichtgeving over dat soort van manifestaties.
De vraag om uitleg is afgehandeld.