Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Caron heeft het woord.
Minister, op 21 juni vierden we de International World Music Day. Ik vond dat een goede reden om nog eens terug te keren op een thema dat ik al eerder aankaartte. Vergeef het me dat ik wat zaag over hetzelfde thema, maar er is een goede reden voor. Een aantal mensen dat ik goed ken, had playlists verzameld van de VRT van de voorbije maanden en deze gekoppeld aan die dag.
Collega’s, de feiten kennen we. De beheersovereenkomst is duidelijk. “De VRT zorgt voor muzikale diversiteit in haar aanbod en geeft het publiek de kans om in de breedte en in de diepte kennis te maken met muziek. (…) De VRT heeft aandacht voor alle muziekgenres.”
De diversiteit die ik hier andermaal wil bepleiten, is dus tweeledig. Enerzijds is er het luik van diversiteit aan genres dat wordt aangeboden. Anderzijds is er de verbindende factor van de muziek, waarbij nieuwkomers de Vlaamse muziek leren kennen, waarbij evenzeer oudkomers kennismaken met de diversiteit binnen het Vlaanderen van vandaag, en waarbij de Vlaming kennismaakt met de internationale diversiteit van de muziek. Het is mijn wens dat de muziek op de radio een spiegel is van de samenleving.
Eind februari van dit jaar hield Radio 1 een inspiratiedag rond muzikale diversiteit en nieuwe Vlamingen. Liefhebbers van het genre grepen dit moment aan om andermaal aan het tellen te slaan. De playlists van 3 volledige maanden Radio 1, van maart tot en met mei, werden opgelijst in een document van net geen 22.000 nummers. Een kleine 800 daarvan, of 3,6 procent kan men catalogeren als wereldmuziek of folk. Uit deze toch wel heel ruime, representatieve steekproef kan men dus concluderen dat deze genres nog steeds in de marge zitten.
Scrollend doorheen die 800 nummers – wat ik dus gedaan heb – wordt bovendien duidelijk dat van de internationale muziek in hoofdzaak Zuid-Amerikaanse en Caraïbische nummers worden gedraaid, van het genre Manu Chao, u kent het wel, wat we op Couleur Café graag zien. Muziek met Arabische, Aziatische of Balkaninvloeden wordt op Radio 1 heel erg weinig gespeeld.
Ik heb mijn vragen wat meer gespecifieerd dan de vorige keer. Het is meer dan een opvolgingsvraag. Acht u de muziekkeuze van Radio 1 een middel om ook nieuwkomers aan te spreken? Ik weet dat de VRT dat wel wil doen, blijkens dat heel veel nieuwkomers wat televisie betreft erg op de VRT gericht zijn.
Acht u het een middel om de autochtone Vlamingen kennis te laten maken met de culturele achtergrond van de nieuwkomers?
Kunnen deze middelen als doel worden gezien? Mag de beheersovereenkomst in die zin gelezen worden?
Vindt u dat de openbare omroep, en Radio 1 in het bijzonder, voldoende en de juiste diversiteit aanbiedt op vlak van muzikale genres en ook binnen deze genres? Zo niet, hoe wordt dit geremedieerd? Zo ja, hoe wordt dit verder versterkt?
Minister Gatz heeft het woord.
Ik heb het in deze commissie al eerder aangehaald, maar u weet dat ik – als ik me als minister moet uitspreken over het aanbod van de VRT – me in de eerste plaats moet houden aan de bepalingen van het Mediadecreet en de beheersovereenkomst. Het Mediadecreet stelt in artikel 7 dat de VRT autonoom het programma-aanbod en uitzendschema vaststelt. De beheersovereenkomst stelt onder Ambitie SD2.2 Cultuur: “De VRT zorgt voor muzikale diversiteit in haar aanbod en geeft het publiek de kans om in de breedte en in de diepte kennis te maken met muziek. De VRT heeft aandacht voor alle muziekgenres.” De daarbij horende performantiemaatstaf stelt: “De VRT organiseert twee keer per jaar overleg met de vertegenwoordigers van de Vlaamse muzieksector.”
Ik kan me dus niet uitspreken over de keuze in het dagelijkse radioaanbod van de VRT, en zoals u weet, is het de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) die toezicht houdt op de performantiemaatstaven van de beheersovereenkomst. Tot zover het kader. Ik ga dieper in op enkele zaken die u aanhaalde op basis van input van de VRT.
De VRT heeft constructief overleg met Het Muziekoverleg, de koepel van negentien Vlaamse muziekorganisaties. Een onderwerp zoals de muzikale diversiteit in het VRT-zenderaanbod komt daar ter sprake. Op 9 juni vond een overleg van de VRT met Het Muziekoverleg plaats. Een overleg gebeurt overigens regelmatig, en daarbij gaat het geregeld ook over muzikale diversiteit. Ik verneem dat er een goede verstandhouding is. De dialoog is nuttig voor zowel de VRT als de muzieksector.
Tijdens een inspiratiedag voor VRT-medewerkers in het voorjaar werd gefocust op de muzikale diversiteit bij Radio 1. De doelstelling van die denkdag was: “(…) inspiratie en inzichten op te doen van de muzikale belevingswereld van nieuwe Vlamingen om een voldoende groot bereik te halen bij deze doelgroep.” Radio 1 wilde daarbij vooral raakvlakken vinden tussen de muzikale interesses van autochtone en nieuwe Vlamingen.
Het muziekaanbod van de VRT wordt samengesteld volgens een inclusief beleid ten aanzien van nieuwe Vlamingen. De VRT wil immers op een zo omvattend mogelijke manier onze Vlaamse samenleving weerspiegelen. Dat betekent ook dat de omroep het rijke en diverse muzieklandschap in Vlaanderen wil brengen in zijn aanbod. Het is dan ook evident dat het inclusief beleid ook geldt voor het muziekaanbod van Radio 1.
De VRT merkt daarbij wel op dat de functie die muziek heeft, sterk verschilt van radionet tot radionet en van het tijdstip waarop er wordt geluisterd. Zo heeft de muziek op Radio 1 als actuazender eerder een ondersteunende rol tijdens ‘woordrijke programma’s’ zoals De ochtend, Hautekiet, De bende van Annemie of De wereld vandaag. Bij muzieknetten zoals Studio Brussel, MNM en Klara vervult muziek eerder een dragende rol.
Muziek is met andere woorden een van de vele ingrediënten die ervoor zorgen dat Radio 1 alle Vlamingen, dus ook nieuwkomers, bereikt. Specifieker spelen ook volgende zaken bijvoorbeeld mee: de maatschappelijke thema’s die aan bod komen in de programma’s en die de nieuwe Vlamingen aanbelangen, of de presentatoren met een migratie-achtergrond. Ook dergelijke elementen moeten ervoor zorgen dat elke potentiële luisteraar, autochtoon of met een migratie-achtergrond, zich aangesproken kan voelen door Radio 1.
Radio 1 wil zijn luisteraars in contact laten komen met een grote diversiteit aan muziekgenres, waaronder muziek van vreemde afkomst. Het radionet ondernam verschillende initiatieven voor meer diversiteit in zijn muziekaanbod, aldus de VRT. Ik geef enkele voorbeelden.
Radio 1 bracht meer diversiteit in de reguliere playlists. Deze verschuiving was al ingezet na het stopzetten van de specifieke genreprogramma’s rond world, folk, blues en jazz, begin 2015. Concreet betekent dit bijvoorbeeld: gemiddeld 10 procent van de database en de playlist van Radio 1 bestaat uit deze muziekgenres; in de periode maart-mei 2016 draaide Radio 1 tijdens de reguliere programma’s 2040 nummers van de genres world, folk, blues en jazz. Ter vergelijking: in de genreprogramma’s werden voor 2015 in een gelijkaardige periode van 3 maanden gemiddeld ‘maar’ 650 nummers uit deze genres gedraaid. Opmerking: deze genres komen naast de reguliere dagprogrammering ook uitgebreid redactioneel aan bod in het programma Wonderland. Daarnaast biedt Time Out een mix van jazz, world- en soulmuziek.
Radio 1 toont nu ook minder schroom om urban muziekgenres R&B, hiphop en soul aan bod te laten komen.
Naast de pure muziekgenres gaat ook vaker aandacht naar de ‘cross-over genres’, dit zijn muzieknummers die je niet zomaar in een bepaald muziekgenre kan plaatsen, die momenteel ontstaan en volop bloeien. Die genres klinken de niet-genreliefhebbers immers vaak vertrouwder in de oren.
De programma’s Allez Allez en Wonderland hebben nu extra aandacht voor lokale muzikanten van diverse afkomst.
Radio 1 heeft ook meer aandacht voor Franstalige muziek als vast bestanddeel van de muziekprogrammering. Deze muziektaal is vooral populair bij nieuwe Vlamingen met Afrikaanse roots.
Laatste voorbeeld: Radio 1 gaat ook op zoek naar stemmen en muzieksamenstellers van diverse afkomst op de radio. Een eerste project is Radio Candip met Sam, Kapinga, Eva-Tshiela en Leonie Gysel. Zij groeiden op in Congo en hun vader werkte er als Belgische ontwikkelingswerker mee aan een lokaal educatief radiostation. Elke zondag van juli en augustus zullen zij tussen 11 en 13 uur hun jeugdherinneringen, muzikale ervaringen en favoriete songs brengen, aldus de VRT.
De verschillende VRT-radionetten vervullen hun eigen rol met betrekking tot specifieke muziekgenres. De radionetten leggen, complementair aan elkaar, in hun muziekprofiel de focus op verschillende muziekgenres. Radio 1 op soul, blues, country, wereldmuziek, folk en cross-over/fusion jazz; Radio 2 op crooners en evergreens, traditionele disco en funk, Vlaamse populaire muziek; MNM heeft het meer met populaire dansmuziek zoals electronic dance music, vocal house en urban, zoals populaire hiphop, r&b en soul; Studio Brussel draait alternatieve dansmuziek: drum-’n-bass, techno, electro en dubstep, alternatieve gitaarmuziek: indie, metal en hardcore, alternatieve urban: hiphop, trap, ragga en reggae; Klara draait klassieke muziek, hedendaags klassiek, opera, traditionele jazz, etnische wereldmuziek en folk.
Ik geef nog de resultaten van een muziekonderzoek van de VRT-studiedienst in 2015 over het muziekaanbod op de zeven grootste radionetten in Vlaanderen. Daaruit bleek onder andere dat zonder de VRT ruim 4000 individuele artiesten en meer dan 12.000 unieke songs niet gedraaid zouden worden op de Vlaamse radiozenders.
Radio 1 zorgt daarbij voor de grootste unieke impact. Zonder Radio 1 zouden er in 2015 immers bijna 4700 unieke songs en 1400 artiesten niet gedraaid worden op de Vlaamse radio. De VRT-radio speelt een belangrijke rol in muzikale diversiteit. Die opdracht is ook bepaald in de beheersovereenkomst. Dat gaf ik daarnet al aan. U weet dat ik mij niet zal uitlaten over het concrete aanbod van een omroep. Ik zie wel dat er beweging is ten opzichte van uw eerdere vragen over dit thema. Ik hoop dat u die mening met mij deelt, afgaande op een aantal cijfers die ik u net gegeven heb.
En er is het overleg over muzikale diversiteit met het MuziekOverleg, dat naar ik verneem vruchtbaar verloopt. Dat is voor mij belangrijk, want dat blijft natuurlijk een graadmeter.
De heer Caron heeft het woord.
Bedankt, minister. Heel toevallig ben ik gisterenavond in het station van Gent-Sint-Pieters een belangrijk lid van dat MuziekOverleg tegen het lijf gelopen. Hij begon zelf over die thematiek. De verstandhouding is goed, maar elkaar begrijpen is blijkbaar nog niet zo eenvoudig. Er is nog een belangrijke weg af te leggen.
Minister, ik ben geneigd om u te geloven als u zegt dat er vooruitgang geboekt is. Ik kan dat echter niet goed controleren. U zegt terecht dat het niet uw rol is om daar zelf concreet mee bezig te zijn en daar uitspraken over te doen, maar wie moet dat dan wel doen, gelet op het feit dat het heel moeilijk in kaart te brengen is wat muzikale diversiteit dan is? Dat lijkt mij ook niet in het competentiespectrum van de VRM thuis te horen. Het is een heel moeilijke weging die we hier moeten maken en waar ik wat tegen aankijk.
Als het zo is dat er 2040 nummers uit het spectrum van wereldmuziek, jazz, blues en folk gedraaid worden, tegenover 650 in dezelfde periode in het jaar voordien, dan hebben we inderdaad al een belangrijke stap vooruit gezet, want dan zitten we aan ongeveer 10 procent van het aanbod op Radio 1, want er worden in zo’n periode ongeveer 22.000 nummers gedraaid. U zegt ook dat 4000 artiesten niet aan bod zouden komen op de radio als de VRT die taak niet zou opnemen. Ook dat vind ik te waarderen.
Niettemin denk ik dat we aandachtig moeten blijven, vooral ten opzichte van de muziek die nieuwkomers en nieuwe Vlamingen brengen. Ik waardeer dan ook het initiatief om samenstellers met een andere etnisch-culturele achtergrond aan bod te laten komen. Laat mij toe te stellen dat ik het als thema verder zal opvolgen. Ik zal u er niet elke drie maanden over ondervragen, maar ik wil er wel op duwen, samen met u, omdat de VRT die brede, volksverheffende, informatieve, educatieve en integrerende taak ook ten aanzien van nieuwe Vlamingen moet blijven vervullen. Als de VRT dat niet zou doen – ze zou het nog krachtiger kunnen doen – dan zouden we in Vlaanderen heel veel missen.
De heer Vandaele heeft het woord.
Traditioneel hechten wij ook veel belang aan de diversiteit van de muziek en de genres op onze openbare omroep. We hebben hier destijds nog de discussie over de schlagers gevoerd. We denken dat elke Vlaming zich in dat aanbod moet herkennen. Dat mag ook gelden voor de nieuwkomers, collega Caron.
Natuurlijk mag dat die andere, voor ons ook zeer cruciale afspraak niet in het gedrang brengen, namelijk de aanwezigheid van voldoende Vlaamse en Nederlandstalige muziek. Ook daar hebben we een sleutel voor: 25 procent Vlaamse muziek over alle radionetten, 30 procent Nederlandstalig op Radio 2 en 15 procent op Radio 1. Als dat plaatje klopt, is dat voor ons goed.
De vraag om uitleg is afgehandeld.