Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
De heer Danen heeft het woord.
Ik wil een probleem aanhalen dat u wellicht bekend is, maar waarvoor ik nog geen oplossing heb gehoord. Op de ‘veelgestelde vragen’-pagina van het Agentschap Wegen en Verkeer staat bij de tweede vraag “Waarom mogen fietsers nog oversteken als het voor voetgangers al rood is?“ volgend antwoord te lezen: “Het Agentschap Wegen en Verkeer ontvangt regelmatig meldingen van weggebruikers die aangeven dat een fietser het kruispunt nog oversteekt, terwijl het voetgangerslicht al rood aangeeft. De afslaande automobilist, die het voetgangerslicht op rood ziet staan, gaat er onterecht van uit dat de fietser de wet overtreedt. Nochtans is dit niet het geval, vermits het fietserslicht de cyclus van de verkeerslichten voor motorvoertuigen volgt. De groencyclus van het voetgangerslicht wordt vroeger afgesloten dan de groencyclus voor fietsers of motorvoertuigen. Dat heeft te maken met het feit dat wettelijk (en feitelijk) een langere ontruimingstijd voorzien is voor een overstekende voetganger dan voor een overstekende fietser. Het blijft dus zeer belangrijk dat de weggebruiker zich bewust is van het feit dat de groencyclus voor fietsers en voetgangers niet gelijklopend is. Op een gewestweg met een fietsoversteek dient de links- of rechtsafslaande automobilist daarom steeds rekening te houden met mogelijke oversteekbewegingen van fietsers, ook wanneer het voetgangerslicht rood aangeeft.”
Veel automobilisten zijn zich daar helemaal niet van bewust. Voor een goed verstaander is het duidelijk dat een en ander kan leiden tot zeer gevaarlijke situaties. Regelmatig gebeuren er ongevallen door de inschatting dat de fietser maar had moeten wachten omdat de automobilist ervan uitging dat de fietser rood had.
Minister, het gaat om een officiële overheidssite waarvan de betrouwbaarheid van de informatie niet in twijfel mag worden getrokken. Bent u zich bewust van deze situatie? Wilt u overwegen om deze – klaarblijkelijke – anomalie weg te werken om meer veiligheid te creëren, zowel voor de fietser, de voetganger als de automobilist? Zo ja, hoe wilt u dit doen? Zo neen, waarom niet?
Mensen hebben me gezegd dat er een aantal proefprojecten lopen om de groencyclus in een aantal gemeenten en steden gelijk te laten lopen. Sommige van die projecten lopen al jarenlang, maar ik heb niet de indruk dat dat al helemaal uitgerold is in de rest van Vlaanderen.
Minister Weyts heeft het woord.
Dit is een interessante problematiek, en niet simpel. Het hangt ook echt af van de locatie in kwestie. We zijn er ons natuurlijk terdege van bewust dat er zich effectief problemen voordoen. Daarom hebben we een aantal acties opgezet om daaraan tegemoet te komen. We streven er in beginsel natuurlijk naar om op zowel nieuwe als bestaande kruispunten de conflicten met de zwakke weggebruikers maximaal te vermijden. Enerzijds richten we bij nieuwe kruispunten of bij grote herinrichtingen het ontwerp altijd als dusdanig in dat het kruispunt maximaal conflictvrij wordt, inclusief de aanleg van voldoende afslagstroken naar links en rechts. Ook op de bestaande kruispunten probeert het Agentschap Wegen en Verkeer stelselmatig om, naast het bevorderen van de doorstroming, wat natuurlijk ook een bekommernis is, de veiligheid te verhogen en conflicten met zwakke weggebruikers te vermijden.
Momenteel zijn we gestart met een actieplan om deze doelstellingen in de bestaande verkeersregelingen concreet uit te rollen. De keuze die gemaakt wordt in functie van het meer conflictvrij maken van een kruispunt, is afhankelijk van een aantal factoren. Een eerste element is de beschikbare ruimte om voldoende links- en rechtsafslagstroken aan te leggen. Op veel bestaande kruispunten moet je gewoon vaststellen dat er te weinig of absoluut geen ruimte is. Een tweede element is de aanwezige verkeersintensiteit en de nood aan doorstroomcapaciteit van het bestaande kruispunt. Volledig conflictvrije regelingen maken dat de doorstroming vermindert, omdat de beperkte tijd over meer verschillende groenfasen moet worden verdeeld. Als je opeenvolgend verschillende groenfasen hebt, dan wil dat zeggen dat je langer moet wachten aan het kruispunt.
Waar het verkeer van de voetgangers en fietsers niet volledig conflictvrij kan worden geregeld, worden andere opties overwogen. Er is een menu waaruit wordt gekozen, afhankelijk van de locatie. Men kan enkel het links afslaan volledig conflictvrij maken met een aparte lichtregeling. Men kan het fietsersgroen tegelijk beëindigen met het voetgangersgroen zodat geen verwarring meer mogelijk is voor automobilisten die bij het afslaan enkel het voetgangerslicht zien en daardoor bij rood voetgangerslicht, verkeerdelijk geen voorrang geven aan de fietsers. Dat is het meest voorkomende probleem. Men kijkt enkel naar het rode mannetje. Als men ziet dat dat rood is, dan denkt men dat men kan doorrijden. Men kan een aparte fase op aanvraag inbouwen met een drukknop, waarin enkel de fietsers en eventueel de voetgangers die dezelfde weg oversteken, tegelijk met elkaar groen krijgen, maar niet tegelijk met het (afslaand) gemotoriseerd verkeer. Dat is een oplossing voor grote kruispunten. Het is weinig aantrekkelijk om op beperkte kruispunten een drukknop voor fietsers te plaatsen want je stelt vast dat dat niet wordt gerespecteerd. Men kan oranjegele knipperlichten aanbrengen, die steeds werken in de periode dat er fietsers en/of voetgangers aan het oversteken zijn.
Daarnaast heeft het Agentschap Wegen en verkeer (AWV) een initiatief genomen om te bekijken of we de ontruimingstijden voor voetgangers kunnen aanpassen. Dat is nog in een preliminair stadium. Het lijkt enig soelaas te kunnen bieden dat je de ontruimingstijden maximaal gaat benutten.
De heer Danen heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. Ik erken natuurlijk dat het geen eenvoudige problematiek is en dat er geen pasklare antwoorden voor zijn voor alle kruispunten in Vlaanderen. Ik erken dat als eerste. Ik meen toch te weten dat er een aantal proefprojecten lopen of gelopen hebben, ik dacht in Roeselare en Hasselt. Misschien zijn er nog andere steden of gemeenten waar dat het geval is. Ik zou willen weten wat de resultaten zijn van die proefprojecten en of daar een verder gevolg aan wordt gegeven.
U hebt een paar mogelijkheden gegeven om het probleem op te lossen, maar zouden we al niet een groot stuk van het probleem oplossen als we de fietsers- en de voetgangerscyclus synchroon maken, dus dat ze samen groen en rood worden? Of is dat iets te simplistisch als uitgangspunt?
De heer Parys heeft het woord.
Ik vind het een interessante vraag, maar ik ben er niet zeker van dat het verschil in oversteektijd tussen fietsers en voetgangers het grootste probleem is. Ik denk dat we ook eens moeten kijken naar waar de verkeerslichten gesitueerd zijn. De minister heeft er in zijn antwoord voor een deel al aan gerefereerd. Die fietslichten staan voor de oversteek en niemand ziet die. Zodra een fietser vertrokken is, kijkt hij inderdaad naar het voetgangerslicht. Ik denk dat de fietser zich daarop richt, net als de automobilist die afslaat. Als we zouden kunnen evolueren naar verkeerslichten die naast elkaar staan in plaats van die van de fietsers voor de oversteek en die van de voetgangers achter de oversteek, zou dat een deel van de oplossing kunnen zijn.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Het is in de commissie nu al de tweede vraag die gaat over oversteekplaatsen voor fietsers. Het is duidelijk dat we nog veel te weinig rekening houden met de fiets in het verkeer. Ik pleit nogmaals voor een totale mentaliteitswijziging. Als iedereen meer rekening houdt met de fietsers, zullen er meer fietsers in het verkeer zijn en zullen er ook minder problemen zijn.
Minister Weyts heeft het woord.
Bij die laatste opmerking sluit ik me natuurlijk aan, maar in de praktijk zie je dat er nog nood is aan sensibilisering in hoofde van de autobestuurders.
Het voorstel van collega Parys zou een oplossing kunnen zijn, maar dan moet je ook het fietserslicht van kant veranderen zodat het duidelijk zichtbaar is. Dan komt het eigenlijk naast het voetgangerslicht te staan. Je zou het zelfs aan de twee kanten moeten zetten voor het kruisend verkeer dat van de andere kant komt. Daardoor krijg je wel heel wat meer lichten, want je zou het dan op drie plaatsen moeten zetten.
De resultaten van de proefprojecten kan ik u niet meedelen. Ik weet wel uit het hoofd dat men op een van de proeflocaties was uitgegaan van een aparte groenperiode voor alle weggebruikers, maar men is daarvan teruggekomen omdat het een rel veroorzaakte omdat de doorstroming niet te houden was. Ik dacht dat het in Roeselare was. Het genereerde een grote filevorming.
Om maar te zeggen dat op het terrein de praktische situatie er soms op wijst dat we beter kiezen voor een optimum tussen verkeersveiligheid en aparte groentijden voor fietsers en voetgangers ten aanzien van de doorstroming. Het is een ‘work in progress’. Anders moet u mij maar eens een schriftelijke vraag stellen over de evaluatie van al die proefprojecten.
De heer Danen heeft het woord.
Het is inderdaad een reëel probleem. Zeker nu we willen dat Vlaanderen meer gaat fietsen, wordt de problematiek nog urgenter.
Onze parlementsvoorzitter verwijst graag naar Nederland. We moeten eens bekijken hoe ze daar het verkeer managen, hoe ze het weggebruik veiliger en efficiënter maken met slimme systemen. Ik heb mij laten vertellen dat er in Nederland duizend ingenieurs bezig zijn met dat soort problemen, terwijl het er in Vlaanderen alleszins veel minder zijn, sommigen hebben het over enkelen.
We kunnen in elk geval leren van landen waar er heel veel gefietst wordt, zoals Nederland en Denemarken. Minister, ik wil u vragen om daar verder werk van te maken. Als u dat doet, vindt u in ons een bondgenoot.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Ik dacht nu net dat uw dienst had gecommuniceerd dat dat kruispunt in Roeselare wel succesvol was? Maar misschien hebt u het over iets anders. Ik kan dat persbericht nog eens opzoeken en het u doormailen.
Er is toch een kruispunt in Roeselare? Ik weet het niet uit het hoofd. Het is alleszins in West-Vlaanderen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.