Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Tijdens het hemelvaartweekend was er door de droogte en de stijgende temperaturen sprake van een verhoogd brandgevaar in alle natuurgebieden in de provincies Antwerpen en Limburg. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) kondigde code oranje af voor alle risicovolle gebieden in Antwerpen en alle Limburgse natuurgebieden.
Het ANB hanteert vier fases: groen, geel, oranje en rood. Rood betekent dat alles wordt afgesloten voor het publiek. Bij code oranje wordt de brandtoren elke dag bemand en wordt bij een eventuele brand versterkt uitgerukt, met meer materiaal en mankracht. Een bezoek aan het natuurgebied wordt nog niet afgeraden, maar het advies luidt om voorzichtig te zijn en kinderen niet zonder toezicht in het gebied te laten.
In het verleden hebben wij in het Vlaams Parlement reeds uitvoering gedebatteerd rond bos- en heidebranden. De branden op de Kalmthoutse Heide in mei 2011 werden de grootste ecologische ramp ooit in Vlaanderen genoemd, er ging toen zo’n 600 hectare in vlammen op.
Het spreekt vanzelf dat dergelijke gebeurtenissen incidenteel van aard zijn en niet verweten kunnen worden, maar actie betreffende preventie is cruciaal. Bij dergelijke incidenten zijn er verschillende overheden betrokken: de gemeenten, de provincie, het Vlaamse Gewest en de federale overheid. Maar Vlaanderen is in de eerste plaats bevoegd voor het beheer van natuurgebieden. We moeten blijvend actie ondernemen om bos- en heidebranden te vermijden en die efficiënter te bestrijden als ze toch plaatsvinden.
In het verleden heb ik de minister reeds bevraagd naar de toestand van de bosbrandweerwagens. De minister heeft toen geantwoord dat het ter beschikking stellen van materiaal aan de brandweer en civiele bescherming normaliter een federale bevoegdheid is, maar dat na de nodige evaluaties zal blijken of het ANB bijkomende inspanningen moet leveren in verband met materiaal en kledij.
Vlaanderen beschikt reeds over kaartenmateriaal. Die kaarten zijn zeer gedetailleerd en geven alle toegankelijke wegen weer. Er zijn ook verschillende waterpunten op aangeduid. We beschikken over specifieke noodplannen op verschillende niveaus. Er zijn ook noodplannen op het niveau van het ANB.
Hoe versterkt en optimaliseert u de preventie van bos-en heidebranden op basis van evaluaties uit het verleden? Hebt u door de ervaringen op het terrein van de voorbije jaren verbeterpunten gevonden die het vermijden van bos- en heidebranden kunnen optimaliseren? Zo ja, welke verbeterpunten?
Hoe evalueert u de noodplanning? Op welke manier zult u uit de ervaring leren en de noodplanning bijsturen?
Op welke manier investeert u in het kaartenmateriaal ter preventie van bos- en heidebranden?
Hoe evalueert u de communicatie en coördinatie tussen de verschillende betrokken overheden? Hoe wenst u die in de nabije toekomst te optimaliseren? Zijn er op basis van evaluaties reeds stappen ondernomen voor de totstandkoming van een gecoördineerde aanpak?
Heeft het ANB bijkomende inspanningen geleverd inzake het materiaal en kledij dat aan de brandweer en de civiele bescherming ter beschikking wordt gesteld? Zo ja, op welke manier?
Op welke manier verloopt de monitoring van de droogte en van de toestand op het terrein? Hoe zal het monitoringsysteem worden uitgebreid?
Minister Schauvliege heeft het woord.
De ervaringen uit het verleden hebben ons geleerd dat het verder investeren in de biodiversiteit een uitstekende brandpreventie is. Ik zal een voorbeeld geven: de vergrassing van de heide tegengaan. Als er gras groeit, gaat dat veel sneller in vlammen op. Extra begrazing door schapen is dan van belang. Er zijn ook technische preventieve beheersmaatregelen zoals plaggen mogelijk – vooral begroeiing vermijden dus. Daarnaast worden brandgevoelige naaldbossen vervangen door gemengde loofbossen. Die geven een minder groot risico op sterke branden. De nieuwe bossen worden met minder brandgevoelige loofbomen aangelegd. Verder investeren is de eerste preventieve maatregel.
Elke dag van het jaar zijn er boswachters van dienst, ook op zon- en feestdagen. In brandgevoelige periodes worden de weekenddiensten ook uitgebreid met extra personeel om controle te doen op het terrein. In brandgevoelige periodes doen de boswachters ook tijdens de week controles. Bovendien is er tussen 1 maart en 30 september, de drukke periode, een permanentieregeling van kracht voor de bemanning van drie brandweerwaarnemingstorens in Limburg en in de Kalmthoutse heide. Deze bemanning vindt in drukke periodes plaats vanaf code oranje en is het hele jaar van toepassing vanaf code rood. Dat gebeurt trouwens door de meest ervaren bosarbeiders en -wachters.
U vraagt naar de evaluatie van de noodplanning. Uit de grote heidebrand van 2011 te Kalmthout en Meeuwen-Gruitrode is gebleken dat de medewerkers van het ANB, vanwege hun ruime terreinkennis, onontbeerlijk zijn om de branden onder controle te krijgen. De samenwerking met het ANB in het draaiboek Noodplanning is versterkt: er is een draaiplanning waar zij in voorkomen. In geval van grote branden ligt de algemene coördinatie in handen van de hulpdiensten en de bevoegde instanties en levert het ANB ondersteunende diensten.
Er is een algemene grote rampenoefening geweest in Limburg in 2015, actie Delta, waar het ANB aan heeft deelgenomen. Daar zijn een aantal verbeterpunten uit voortgevloeid. De operationele kaarten moeten goed gelezen en geïnterpreteerd kunnen worden. Dat was een verbeterpunt, daarom is geïnvesteerd in een betere atlas, daar is 180.000 euro voor vrijgemaakt, met een veel duidelijker gps en coördinaten die iedereen kan gebruiken.
Er is een federale werkgroep inzake operationele cartografie. Die wordt getrokken vanuit Binnenlandse Zaken. Zij hebben een initiatief genomen om over heel België met uniforme kaarten te werken, van de Hoge Venen tot de Kalmthoutse Heide, zodat het voor iedereen duidelijk is. Het ANB werkt daar ook aan mee.
De communicatie tussen de verschillende overheden en de hulpdiensten gebeurt onder de coördinatie en bevoegdheid van het federale ministerie van Binnenlandse Zaken. Er is een duidelijke procedure afgesproken, ook voor externe communicatie. Zowel de webmaster als de woordvoerder van het ANB krijgt dagelijks updates van de brandwaarschuwingscodes. Ze worden trouwens ook gepubliceerd op www.natuurenbos.be
Er is 700.000 euro vrijgemaakt voor de aankoop van twee specifieke bosbrandweerwagens, en dat voor de brandweerzones Antwerpen en Noord-Oost-Limburg. Andere bijkomende investeringen zoals brandkledij en brandweerkorpsen vallen buiten onze bevoegdheid. Als het ANB dat zou financieren, zou dat niet de normale gang van zaken zijn.
Dan kom ik bij het punt van de monitoring van de droogte. Twee keer per dag verstuurt het military meteorological center van Beauchevain een stand van zaken van de brandwaarschuwingsindex. Die heeft te maken met de temperatuur, met de luchtvochtigheid, met de windsnelheid en de neerslag. Op basis daarvan worden de codes toegekend.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
Toen ik vorige week de berichten hoorde, gingen bij mij opnieuw de alarmbellen af. Ik was zeer benieuwd om de stand van zaken te kennen. Het is duidelijk dat u de nodige stappen hebt gezet om preventieve maatregelen te nemen. U hebt ook geprobeerd om verbeterpunten te kennen na een evaluatie. U hebt er ook werk van gemaakt: betere kaarten. U bent ook op onze vraag ingegaan voor betere bosbrandwagens. Ik ben wel tevreden met die nieuwe stand van zaken. We zullen het dossier uiteraard verder opvolgen.
De heer Nevens heeft het woord.
Minister, alle maatregelen die u op opgesomd, zijn nodig. Het zijn maatregelen die nodig zijn als het kwaad al is geschied, als het bos en de heide al in brand staan. Wat ik in uw discours een beetje mis, is sensibilisering. We pleiten allemaal voor de toegankelijkheid van de bossen, van de natuurgebieden, en terecht, want iedereen moet ervan kunnen genieten. Maar de meeste incidenten gebeuren door toedoen van de mensen die dingen doen die niet door de beugel kunnen. Ik wil ervoor pleiten om de gebruiker op een degelijke manier te informeren en daadkrachtig te zijn als er misbruik is. Er zijn nog altijd mensen die vinden dat ze moeten kunnen barbecueën in the middle of nowhere zonder zich bewust te zijn van de gevaren dat dit met zich meebrengt. Ik vond dat ik u dat toch nog moest vertellen en ik hoop dat u ermee aan de slag gaat.
Collega, ik wil gerust met u eens op stap gaan in de heide en u tonen waar er overal wordt gewerkt aan preventie en voortdurende waarschuwingen. Ook de codes zijn daar een onderdeel van. Bepaalde gebieden worden ook afgesloten als het te gevaarlijk wordt. Ook de boswachters doen heel goed werk. Af en toe worden mensen bekeurd. Het was niet echt onderwerp van deze vraag, maar hopelijk is uw bezorgdheid hiermee toch weggenomen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.