Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Vraag om uitleg over de economische missie naar Cuba
Verslag
De heer Kennes heeft het woord.
Minister-president, vorige maand bracht u een werkbezoek aan Cuba, in het kader van een Vlaamse handelsmissie, waar Vlaamse en Brusselse ondernemers aan deelnamen. Tijdens uw verblijf werden ontmoetingen gepland met leden van de Cubaanse regering en het Cubaanse bedrijfsleven. Op het programma stond ook een havenseminarie met Cubaanse en Vlaamse stakeholders. Recent brachten wereldleiders als de Amerikaanse president Obama en de paus ook een bezoek aan Cuba. We kunnen dus echt spreken van een dooi in de relaties tussen Cuba en het Westen, waarmee de betrekkingen, vooral onder Amerikaanse druk, op een laag pitje stonden.
Cuba voerde de laatste jaren ook een aantal hervormingen door van zijn centrale planeconomie. Vandaag kan je er een eigen zaak starten en 21 procent van de werknemers werkt inmiddels in de privésector. Naar onze normen is dat zeer weinig, maar voor een strak geleide planeconomie met een heel sterk overheidsbeslag, spelen er andere proporties. In 2014 exporteerden we voor 69 miljoen euro vanuit België naar Cuba, omgekeerd importeerden we voor 187 miljoen euro uit Cuba. Bij die handelsbetrekkingen en de toenemende mogelijkheden voor de toekomst mogen we echter niet vergeten dat Cuba nog geen democratisch land is en er nog steeds mensenrechten worden geschonden. Er zijn in Cuba geen vrije verkiezingen, inwoners van Cuba mogen het land niet onbeperkt in- en uitreizen en mensen worden er vanwege hun politieke overtuiging nog vervolgd.
Minister-president, welke opportuniteiten ziet u na uw bezoek voor de Vlaamse bedrijven in Cuba? Zijn er uit de contacten met het Cubaanse bedrijfsleven en het havenseminarie afspraken voortgekomen voor economische samenwerking of voor ontwikkeling van de havens en de maritieme sector? Dit is een van de zaken waarin Vlaanderen wereldwijd heel sterk is. Cuba moet daar als eiland ongetwijfeld een goede markt voor kunnen bieden.
Zijn er naar aanleiding van het werkbezoek afspraken gemaakt over samenwerking op andere domeinen zoals onderwijs, gezondheid, wetenschap en cultuur?
Minister-president, hebt u ook de mensenrechtensituatie aangekaart in uw contacten met de Cubaanse regering?
De heer Hendrickx heeft het woord.
Voorzitter, ook ik had enkele vragen bij het werkbezoek dat de minister-president als derde grote leider, na de paus en president Obama, bracht aan Cuba. Het is het eerste sinds 2001 vanuit Vlaanderen, als ik het goed heb.
Minister-president, hoe ervaart u de voorlopige resultaten van deze missie? Op welke manier onderhoudt Vlaanderen diplomatieke relaties met Cuba? In hoeverre zijn die structureel versterkt door de recente missie, of wordt dit nog gepland?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Voorzitter, het is zoals de heer Hendrickx zegt: na Obama en de paus kon ik daar niet afwezig blijven.
Er is inderdaad een dooi aan het optreden in de handelsbetrekkingen met Cuba. Een aantal landen zijn zich aan het opmaken om daar aanwezig te zijn. Het is natuurlijk te vroeg om uitspraken te doen over de resultaten van die missie. Maar het algemeen gevoel was zeker positief. Het was een verkennende missie. We gaan ervan uit dat zich daar steeds meer opportuniteiten zullen voordoen.
Ik heb niet met Raúl Castro gesproken, wel met zijn vicepresident. Het is mijn aanvoelen dat Raúl Castro een zeer pragmatisch beleid aan het voeren is. De zaken en de economische perspectieven voor Cuba worden op een stille, pragmatische maar nieuwe manier aangepakt.
Mijnheer Kennes, u wees er terecht op dat er mensenrechtenproblemen zijn. Er is ook nog altijd een zeer grote emigratie. Jonge mensen die welvaart nastreven, verlaten het land. Mijn eerste conclusie na mijn bezoek was dat de grote sponsors van destijds weg zijn: de Sovjet-Unie is geïmplodeerd en Venezuela is zelf in grote problemen geraakt. Nu valt ook de vijand weg, waardoor het nodig zal zijn om een eigen stimulerend project te kunnen ontwikkelen.
We zijn onder meer naar de Marielzone geweest. Dat is een nieuwe haven in zee, die ze hebben gebouwd maar die ze nog gaan uitbreiden. Dat biedt eventueel kansen voor onze baggeraars. Die zone ligt op ongeveer 45 kilometer van Havana, dat zijn havenfunctie zal beperken tot jachthaven. Ik ben geen specialist, maar naar mijn aanvoelen heeft de Marielhaven een enorm toekomstpotentieel. Ze ligt in die golf op een cruciale plaats, op het kruispunt van Noord- en Zuid-Amerika en ook, door het Panamakanaal, op de oost-westas. De Spanjaarden wisten al waar ze zich moesten vestigen. Die haven heeft zeer grote logistieke mogelijkheden. Ze hebben een heel grote industriezone aangelegd van meer dan 500 hectare. Twee Vlaamse bedrijven zijn daar op dit ogenblik al actief. Dat is ook een zone met speciale fiscale voordelen.
Er zijn daar voor onze bedrijven zeker mogelijkheden in de toekomst. De Cubanen zijn zelf heel sterk in de biotechnologie en in de farmaceutische sector. De toeristische sector zal boomen. Er zijn nu al heel veel Canadezen, maar het ziet ernaar uit dat er ook veel Amerikanen en Europeanen zullen komen. Wij hebben ook een lange traditie van academische samenwerking. De Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) werkt al meer dan twintig jaar samen met de Cubaanse universiteiten.
Op basis van het programma dat we maakten, waren er 46 b2b-afspraken tussen de Vlaamse en Cubaanse bedrijven. Daar zijn er tijdens de missie nog 24 bijgekomen. Onze bedrijven namen ook deel aan de FECONS-bouwbeurs en aan een seminarie van Flanders International Technical Agency (FITA). Daar zijn respectievelijk nog eens 18 en 28 b2b-afspraken bijgekomen. Allen samen zijn er dus 116 b2b’s tijdens een korte missie, in een markt die zich nog maar aan het openen is.
Het is te vroeg om over resultaten te spreken want het was een verkennende missie. Uit de voorlopige reacties van de bedrijven blijkt dat er tevredenheid is en dat er perspectieven worden gezien. Veel zal natuurlijk afhangen van de ‘rule of law’, van de rechtszekerheid die daar wordt gecreëerd. Maar Cuba heeft wel een aantal troeven. Het heeft een goed uitgebouwd medisch apparaat, met weliswaar een totaal verouderde apparatuur ten gevolge van de decennialange boycot. Het heeft anderzijds een goed uitgebouwd onderwijssysteem met goedgeschoolde mensen. De Vlaamse mensen die daar al actief zijn, zeiden mij dat die mensen moeten worden bijgeschoold omdat ze de moderne apparatuur niet kennen, maar het zijn zeer goedgeschoolde mensen, met wie je zeer goed kunt werken.
Op een havenseminarie zijn de diverse stakeholders met elkaar in contact gebracht. We hebben daar gezegd dat er bijkomende ruimte is voor APEC-beurzen in Antwerpen. Daar hebben we toch een wereldrenommee opgebouwd op dat vlak.
Wat betreft de diplomatieke relaties kan ik u zeggen dat wij al een tijd samenwerken met Cuba. Diverse ministers zijn vroeger al ter plekke gegaan. Het is nu wel zaak om de samenwerking uit te diepen, nu zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten hun relaties hebben genormaliseerd. De zending was een overwegend economische missie. Ik sprak met de minister van Buitenlandse Handel en Investeringen, de viceminister van Buitenlandse Zaken, de minister van Hoger Onderwijs, de minister van Cultuur en de vicepresident Ricardo Cabrisas Ruiz.
Ik zei al dat er een jarenlange academische samenwerking is met de VLIR. Ik bracht in dat verband een bezoek aan de Universidad de la Ciencias Informaticas (UCI), een van de partners van de Vlaamse Interuniversitaire Raad. Cuba is voor de VLIR het derde belangrijkste ‘in country’-programma.
Vlaanderen en Cuba zullen ook bekijken of er kan worden samengewerkt inzake toegepast wetenschappelijk onderzoek, met de ‘spin-offs’ en ‘startups’ die daarmee gepaard gaan. Over de APEC-beurzen had ik het al. Met de minister van Cultuur heb ik afgesproken om via het Vlaamse UNESCO-Trustfonds steun te geven aan de Jardines de la Reina, een gebied dat bestaat uit meer dan zeshonderd eilanden en riffen, dat onder druk staat door de klimaatverandering, de vervuiling en de overbevissing. Met een kleine bijdrage kunnen we een programma helpen uit te werken om te komen tot een erkenning als UNESCO-werelderfgoed. Dat zou heel belangrijk zijn voor dat heel grote gebied.
Ik heb bij de Cubaanse minister van Buitenlandse Zaken de mensenrechten aangekaart. Ik heb gezegd dat wij ons op dat vlak volledig inschrijven binnen de mensenrechtendialoog die de Europese Unie medio 2015 heeft opgestart. Dit gebeurde in de aanloop van het akkoord dat op 11 maart 2016 tussen de EU en Cuba werd gesloten. Daar werd beslist tot een normalisering van de relaties. De Cubaanse minister van Buitenlandse Zaken verzekerde mij dat er op korte termijn een nieuwe mensenrechtendialoog tot stand komt tussen de EU en Cuba.
De heer Kennes heeft het woord.
Minister-president, dank u voor het overzicht van alle contacten en mogelijkheden die daar zijn weggelegd. Ik wist dat er contacten waren maar ik wist niet dat het zo’n belangrijk land was voor de VLIR.
U benadrukte dat het om een verkennende missie ging. Ik neem aan dat er dan inderdaad niet op het moment zelf wordt geoogst. Dat moet niet altijd, maar het is goed om te zaaien. In die zin is het een zinvolle en nuttige missie geweest.
Cuba heeft heel wat geschoolde mensen. Daar liggen dus zeker opportuniteiten om op dat vlak samen te werken. Wat het maritieme aspect en de havenontwikkeling betreft, is de strategische ligging in de Caraïben iets waar Vlaanderen via beurzen, baggerwerken en havenontwikkeling de vinger aan de pols moet houden.
De heer Hendrickx heeft het woord.
U hebt duidelijk geschetst dat Cuba belangrijke troeven heeft. Het is van het allergrootste belang dat Vlaanderen daar probeert op in te spelen. Er zijn voldoende uitdagingen zoals onderwijs en havens, met vaak niet eens zo grote bijdrages voor ons maar wel met belangrijke mogelijke resultaten voor Cuba en in afgeleide orde ook voor Vlaanderen. De komende jaren moeten we daar inderdaad, zoals de heer Kennes zegt, de vinger aan de pols houden.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.