Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw De Meulemeester heeft het woord.
Minister-president, de president van Malawi, Peter Mutharika, heeft de noodtoestand afgekondigd in zijn land. Door de aanhoudende droogte die zuidelijk Afrika al meer dan een jaar teistert als gevolg van El Niño, heerst er een voedseltekort. Malawi had vorig jaar af te rekenen met slechte oogsten, maar dan door overstromingen.
De president van Malawi zegt dat er nu nog meer mensen humanitaire hulp nodig zullen hebben. Het wereldvoedselprogramma van de VN trok dit jaar aan de alarmbel over Malawi. De VN heeft intussen hulp geboden aan 3 miljoen euro inwoners van het land.
Minister-president, eind vorig jaar nam u de beslissing voor een bedrag van 208.149 euro noodhulp voor 2016. U vroeg aan uw diensten een bijkomend bedrag voor noodhulp uit te trekken. Het gaat over 479.000 euro voor het Malawi Emergency Humanitarian Response Fund.
Minister-president, kunt u meer informatie geven over de feitelijke situatie? Hoe hoog acht u de nood en de dringendheid voor bijkomende noodhulp? Kunt u een stand van zaken geven over wat Vlaanderen tot op de dag van vandaag heeft gedaan? De noodtoestand is afgekondigd in Malawi. Wat kan Vlaanderen nog bijkomend doen?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Wij volgen de noodsituatie als gevolg van El Niño in Malawi zeer goed op. Ik schat de situatie net als u in als heel urgent. De eerste betrouwbare schattingen van de noodsituatie dateren van oktober 2015, en die voorspelden toen al een voedseltekort in de komende zes maanden. De prijs van het voedsel stijgt. De schattingen waren dat 2,87 miljoen Malawiërs met voedselonzekerheid kampen. 25 van de 28 districten zijn getroffen. President Peter Mutharika heeft op 12 april de noodtoestand uitgeroepen in Malawi. Hij vreest dat het aantal Malawiërs dat dit jaar aangewezen is op voedselhulp de kaap van de 3 miljoen zal overschrijden. Het is dus een belangrijke noodsituatie.
In het afgelopen jaar heb ik verschillende projecten vastgelegd die inspelen op de situatie op het vlak van landbouw en voedselzekerheid. Ik verwijs naar het antwoord op de schriftelijke vraag van 17 december 2015 van Johan Verstreken. In het najaar van 2015 hebben we onderhandeld met de Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) over samenwerking op het vlak van klimaatfinanciering voor een bedrag van 3,5 miljoen euro met een looptijd tot 2019.
Toen hebben we ook op basis van de voedselnood, waar toen al duidelijkheid over was, afgesproken dat de FAO zich zou richten op de regio’s binnen Malawi die het hardst getroffen zijn door overstromingen en aanhoudende droogte. We hebben op die manier dus kort op de bal kunnen spelen. Ook onze bijdrage aan het Wereldvoedselprogramma (WFP) hebben we slim ingezet. WFP kan nu samen met de autoriteiten in Malawi met een systeem van snelle opvolging van voedselnood heel snel een internationale hefboom inzetten.
Onze steun aan het Central Emergency Response Fund (CERF) gaat onrechtstreeks naar de aanpak van de voedselcrisis in Malawi. CERF heeft in 2015 alleen al bijna 10 miljoen US dollar uitgetrokken aan snelle financiering, 9.963.628 dollar om precies te zijn. U weet dat wij in de voorbije periode, 2011 tot 2015, 300.000 euro gaven. Zoals ik daarstraks al zei, heb ik dat bedrag opgetrokken tot 600.000 euro zodat er heel snel internationale noodhulp ter plekke kan zijn in zulke situaties.
We hebben snel gereageerd op de rapporten die ons bereikten. We hebben al heel wat bedragen vastgelegd. Er is een bijdrage aan het Malawi Humanitarian Emergency Respond Fund naar aanleiding van de overstromingen, met het United Nations Development Programme (UNDP) als uitvoerder, van 164.500 euro; voor capaciteitsversterking van kleinschalige boeren rond vermarkting in de districten Mzimba en Kasungu is er 4.500.000 euro recurrente hulp; voor het Agroforestry Food Security Programme, tweede fase, is er 1.000.000 miljoen euro; voor Establishment of Mikolongwe Veterinary College Livestock Development Trust is er 150.000 euro; voor geïntegreerde planning en implementatie van adaptatiepraktijken binnen kleinschalige landbouwsystemen in zuidelijk Afrika, met de FAO, is er 1.166.667 euro; voor Mobile Vulnerability Analysis and Mapping WFP is er 208.149 euro; voor het Malawi Humanitarian Emergency Respond Fund UNDP is er nog eens 479.000 euro. Dat is een totaal van 7,6 miljoen euro.
Normaal is het gemiddelde vastleggingsbedrag voor een van de partnerlanden 5 miljoen euro. Hier hebben we door bijkomende middelen de steun aan ons partnerland kunnen optrekken. Ook in 2016 is er opnieuw ruimte voorbehouden voor nieuwe engagementen in het kader van onze bilaterale samenwerking met betrekking tot landbouw en voedselzekerheid. Dat is de wijze waarop wij inzetten in Malawi, zoals u weet. Daartoe is er 5,4 miljoen euro beschikbaar. Dan is er nog eens 479.000 euro ingeschreven voor het Malawi Emergency Humanitarian Response Fund. Dat is een subsidie voor 2016 tot 2019. Ik heb gevraagd om te kijken of we dat bedrag op een snellere manier zouden kunnen inzetten in Malawi, sneller dan gespreid over drie jaar, maar natuurlijk met respect voor de budgettaire context.
Mevrouw De Meulemeester heeft het woord.
Minister-president, dank u voor uw antwoorden. Door de noodtoestand zullen nog meer mensen in Malawi in voedselonzekerheid leven. Het tegengaan van hongersnood is een moeilijke maar uiteraard zeer waardevolle opgave. Ik ben dan ook tevreden met de vele initiatieven en acties van Vlaanderen in Malawi.
Het WFP heeft een technologische applicatie ontwikkeld waarmee door middel van korte gsm-enquêtes de evolutie van de voedselzekerheid van gezinnen en de prijs van het voedsel wekelijks worden opgevolgd. Met deze informatie kan de humanitaire hulp snel worden bijgestuurd. Ik vind dat heel positief. Het WFP is nu al actief in vijftien districten met deze monitoring. Dankzij de steun van Vlaanderen zullen er 28 districten kunnen worden opgevolgd met deze nieuwe applicatie. Hebt u hier toevallig een concreet zicht op? Zal het aantal districten dat wordt opgevolgd, nog verder kunnen worden uitgebreid met het budget?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Dat is inderdaad de essentie van onze steun in het WFP. Ik zal opvragen welke de resultaten op het terrein zijn en of er effectief een uitbreiding van het aantal districten gebeurd is. Ik weet niet of ik snel die informatie zal krijgen, maar als ik ze heb, zal ik ze ter beschikking stellen.
De heer Verstreken heeft het woord.
Heel veel ngo’s hebben in het verleden al de alarmklok geluid, en in dit geval de noodklok. Ongeveer 2,8 miljoen mensen zijn getroffen, dat is 16 procent van de bevolking van dat land. Je zou het ook kunnen doortrekken naar de buurlanden daar. In het geval van ons ander partnerland, Mozambique, bijvoorbeeld zitten ongeveer 8 miljoen mensen in hetzelfde schuitje. Op welke manier wordt hier en in andere landen strijd tegen de hongersnood gevoerd en hulp geboden? Er is enig overleg nodig, onder andere met andere bilaterale donoren, om de krachten te bundelen. Gebeurt dat? Bestaat er een paper daaromtrent van de diensten van de Vlaamse Regering in Pretoria?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega Verstreken, wij worden daar geregeld over geïnformeerd. Er wordt geregeld gerapporteerd door al onze vertegenwoordigers in het buitenland over de situatie. Een aspect daarvan is dat met betrekking tot de voedselonzekerheid in Malawi. Niet te vergeten: het hangt allemaal samen met El Niño, met de strijd tegen de klimaatopwarming, met droogteverschijnselen, met overstromingen. Zoals u weet, hebben we in het kader van de aanwending van de klimaatmiddelen beslist om een bijdrage te leveren inzake internationale klimaatfinanciering. Je moet proberen die problemen op een structurele manier aan te pakken. Noodhulp is uiteraard zeer belangrijk. Mensen die geen voedsel hebben en onvoldoende in hun basisbehoeften kunnen voorzien, moet je met zeer grote spoed proberen te helpen. Daar zijn internationale instanties voor en daar werken wij ook bilateraal aan mee, maar het is ook zaak om dat structureel aan te pakken. In het kader van de klimaatfinanciering hebben we dat ook beslist, waarbij zowel minister Schauvliege als ikzelf bijkomende middelen investeren in de strijd tegen de klimaatopwarming op internationaal niveau.
De heer Verstreken heeft het woord.
Ik vind het interessant dat de link wordt gelegd naar klimaat, maar er moeten structurele oplossingen komen voor irrigatiesystemen. In dergelijke landen is het perfect mogelijk om samen te werken met actoren ter plekke. Daar is heel veel regenval, maar men moet er ook iets mee doen. Uiteindelijk heeft dat alleen maar watersnood als gevolg. Ik denk dat er oplossingen mogelijk zijn. Misschien is het nuttig om in de toekomst die zaken even onder de loep te nemen en te kijken welke projecten we kunnen ondersteunen om de problematiek te verminderen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.