Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, dit is een thema waar we in het verleden al meermaals over gesproken hebben. We weten allemaal dat waterleidingen van lood slecht zijn voor de gezondheid. Zeker wanneer het zich opstapelt in het lichaam, kan het het zenuwstelsel aantasten. Sinds 2014 is de loodnorm verstrengd voor leidingwater in Vlaanderen: het drinkwater mag nog maar 10 microgram lood per liter meer bevatten.
Gezond drinkwater is de verantwoordelijkheid van het drinkwaterbedrijf, maar ook van de klant. De klant is immers verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van de binneninstallatie. Het drinkwaterbedrijf controleert de kwaliteit van het drinkwater. De Vlaamse overheid houdt daar dan toezicht op.
Het actieplan ter preventie van loodblootstelling bevatte acties en engagementen van de Vlaamse overheid en van de drinkwatermaatschappijen om het loodgehalte in het drinkwater te verminderen. Het eerste actieplan heeft zeker bijgedragen tot de daling van het aantal normoverschrijdingen voor lood aan de kraan in de afgelopen jaren. De resultaten van de controleprogramma’s van de drinkwatermaatschappijen tonen echter aan dat lood toch nog te vaak aanwezig is in het drinkwater.
De Vlaamse ombudsman ontving zijn laatste klacht over loden leidingen in 2014, maar, aldus de ombudsman en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), voldoet 1 op de 100 gebouwen, particulier én openbaar, nog niet aan de loodnorm. Op basis van de evaluatie van het actieplan loodpreventie in drinkwater werden er in de periode 2011-2014 in totaal 86.352 loden aftakkingen vervangen. Eind 2014 moesten nog 13.980 loden aftakkingen worden vervangen.
Ik ben dan ook zeer tevreden dat er een nieuw actieplan 2015-2019 in werking is getreden, zoals u in uw beleidsbrief Omgeving had gecommuniceerd. Een van de acties van het eerste actieplan was het verspreiden van de Vlaamse folder ‘Loodpreventie in drinkwater’. Dit gebeurde zeer gericht: specifiek naar de doelgroep van gebruikers van drinkwater die betrokken partij zijn en in functie van het risico van de doelgroep.
In het nieuwe actieplan loopt deze actie verder, maar wordt er een nieuwe communicatiecampagne ‘Gezond water ook jouw zorg’ voorbereid door de VMM. Lood aan de kraan is een van de aspecten in deze campagne. De doelgroep is nu echter veel ruimer. De campagne wenst een breed publiek te sensibiliseren over de problematiek van lood in de binneninstallatie. Dit verwelkom ik, maar ik betreur dat de communicatie rond de subsidiemogelijkheden bij het vervangen van loden leidingen niet verder zal worden opgenomen in het actieplan. Ook de Vlaamse ombudsman betreurt in het jaarverslag dat er geen verwijzing bestaat naar de Vlaamse huisvestingspremies of een andere vorm van financiële ondersteuning voor wie een vervanging van zijn of haar loden leidingen moeilijk kan betalen.
In het verleden verklaarde u dat men voor het vervangen van een loden leiding een renovatiepremie kan ontvangen. Ook collega Bothuyne stelde in december 2014 reeds voor om de renovatiepremie te vermelden in de folder van de VMM om mensen te overtuigen van de noodzakelijke investeringen. U zou dit zeker meenemen en nagaan.
Er werden in het verleden via het actieplan ‘Loodpreventie in drinkwater’ al heel wat loden leidingen vervangen. Wat is de stand van zaken anno 2016? Hoeveel aftakkingen en binnenleidingen moeten nog worden vervangen?
Op basis van welke argumentatie werd er beslist om niet te communiceren rond de subsidiemogelijkheid en/of renovatiepremie bij het vervangen van loden leidingen?
Voorziet u in een evaluatie van de communicatie rond de subsidiemogelijkheden rond het vervangen van loden leidingen?
Wat is de stand van zaken van de communicatiecampagne ‘Gezond water ook jouw zorg’? Deze campagne is intussen gelanceerd: dat hebben we gezien met de folder.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw De Vroe, op dit moment is ongeveer 95 procent van de loden leidingen vervangen. Ik heb een tabel met gedetailleerde cijfers per drinkwatermaatschappij. Ik zal deze bezorgen aan het secretariaat.
Een aantal leidingen en aansluitingen kunnen momenteel niet vervangen worden, omdat er een tijdelijk verbod is op het openbreken van de openbare weg bijvoorbeeld. Soms zijn er knelpunten. Die worden op termijn zeker weggewerkt.
In het najaar 2015 was er inderdaad een tweede loodactieplan, dat loopt van 2015 tot 2019. Dit plan stelt voor dat bij het vervangen van de loden aansluitingen, bij de planning en uitvoering van de vervanging van loden leidingen, een door alle betrokken partners aanvaardbaar evenwicht wordt nagestreefd tussen de nood aan vervanging, het minderhinderprincipe voor openbare werken en andere beleidsdoelstellingen. Dan gaat het bijvoorbeeld over milieu, verkeersveiligheid en dergelijke.
In een beperkt aantal gevallen weigert de klant de vervanging omdat die schade veroorzaakt aan de woning die moeilijk kan worden hersteld. Dat is een minderheid, maar ik vermeld het maar.
Er is geen wettelijke datum voor het verplicht vervangen van de loden aftakkingen. Er was wel een engagement van de drinkwatermaatschappijen om dit af te ronden tegen eind 2013. Die datum werd gekozen omdat de gezondheidsnorm voor lood in leidingwater verstrengd werd vanaf eind 2013. Er was een overgangsperiode tot dan.
De cijfers die ik heb gegeven, tonen aan dat dit engagement grotendeels is nagekomen, maar nog niet helemaal. Er is nog 5 procent te vervangen.
Tijdens het eerste actieplan werden alle subsidiemogelijkheden inderdaad bekeken. Ze bestaan ook voor officiële instellingen zoals scholen die globaal ook op ondersteuning voor renovatie kunnen rekenen.
In de nieuwe folder is geen verwijzing opgenomen naar de mogelijkheid om een beroep te doen op de renovatiepremie. Dat heeft een reden. Niet iedereen kan van die premie genieten. Op het moment van de opmaak van de folder was de renovatiepremie volledig in herziening. Het was niet duidelijk waar dat naartoe zou gaan.
Vanaf 1 december 2015 zijn de voorwaarden om in aanmerking te komen, aangepast. Nu valt het vervangen van de waterleidingen onder categorie 4, technische installatie onderdeel 3. Per categorie moet voor minimum 2500 euro aan facturen worden voorgelegd. Uw opmerking is terecht. Ik heb dan ook de opdracht gegeven aan de VMM om nu al op de website duidelijker te vermelden dat dat kan, dat dat bestaat. Als er nieuwe folders uitkomen, zal dat erin staan.
In het tweede loodactieplan is in een evaluatie van de opties voor een intensievere samenwerking met het woonbeleid voorzien. Ook de communicatie is wat dat betreft, meegenomen.
In 2015 ging er een campagne van start ‘Gezond water ook jouw zorg’. Er is een website, er zijn affiches en er is een folder die ruim verspreid wordt via de lokale besturen, de woonwinkels, huurbonden, ziekenfondsen, CAW’s, infozuilen en dergelijke. Het eerste thema was: vervang je loden leidingen. In totaal zijn er al 11.500 folders verspreid. Na de mailing van de campagnematerialen vorig jaar werd om nog meer folders gevraagd die via de gemeenten verspreid worden.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Ondanks de zeer gunstige evolutie blijft een verhoogde aandacht voor lood in het drinkwater ten zeerste nodig.
Ik ben heel blij met uw reactie dat u uw communicatie hebt aangepast. Dat lijkt me heel belangrijk, zeker voor mensen die met loden leidingen zitten en onvoldoende financiële middelen hebben om die kosten volledig zelf te dragen. Dank u om dat al door te geven.
Ik heb nog een punt dat in het jaarverslag van de ombudsman stond. Begin 2015 werden nogal wat burgers afgesloten. Veertig dagen lang moesten ze hun leidingwater koken. Ze wachtten daarna op een compensatie en hebben heel lang moeten wachten op een reactie van de watermaatschappij. Er is toch wel nood aan een evaluatie van de servicegarantie.
Niet alleen hebben we lood, maar ook asbest en dergelijke. Daar zullen we in de toekomst zeker nog vragen over stellen.
De heer Sanctorum heeft het woord.
U spreekt over 95 procent dat loodvrij is. Ik neem aan dat dit over het openbare gedeelte gaat. We hebben er al over gediscussieerd. Hoeveel procent van de leidingen binnenshuis bestaat nog uit lood? Het risico van lood zit niet alleen in de openbare leidingen, maar het water passeert natuurlijk ook langs het binnenleidingenwerk. Daar kan ook lood zitten. Hebben we daar al meer zicht op?
Ik wil mijn bezorgdheid nog eens uiten in verband met asbest dat verwerkt zit in de woning. Dat is zo’n latent gezondheidsrisico. We moeten dat niet dramatiseren, maar ze bestaan wel. Al bij al krijgen we daar blijkbaar weinig vat op. Ik volg de vergaderingen in dit parlement nu toch al zo’n zeven jaar. Ik kan al eens evalueren welke richting het allemaal uitgaat. Eigenlijk hebben we nog altijd dezelfde debatten als zeven jaar geleden. Intussen zijn er nog altijd loden leidingen binnenshuis, sukkelen mensen nog altijd met asbest in hun huis, proberen ze dat zelf te verwijderen, want het kost heel veel geld om dat professioneel te laten verwijderen. Het beleid zou daar meer greep op moeten kunnen krijgen.
De heer Tobback heeft het woord.
Ik wou toch ook even de parallel maken met het recente nieuws en de aandacht voor asbest. Het is inderdaad een beetje eigenaardig dat men het afgelopen jaar voor woningen heel sterk heeft ingezet, en terecht trouwens, op energieprestatiecertificaten, op kennis van isolatie en dergelijke meer, maar dat we eigenlijk nog altijd geen correct overzicht hebben als het gaat over een hele hoop andere dingen die rechtstreekse gezondheidseffecten hebben. In vele gevallen is het voor een koper van een woning zelfs niet zo evident om te achterhalen wat hij precies koopt. Hij zou ondertussen moeten weten hoeveel isolatie er aanwezig is, maar hij weet niet wat er achter of tussen die isolatie zit, of dat nu asbest is of loden pijpen voor drinkwater, tenzij hij opnieuw veel kosten moet maken.
Minister, ik heb begrepen dat u verwijst naar een aantal initiatieven inzake asbest, maar er moet toch een manier zijn om een veel duidelijkere pasfoto van iedere woning te kunnen krijgen en te kunnen bieden aan alle mogelijke potentiële kopers en bezitters van woningen. Vandaag kan men dat jammer genoeg niet. Het is dus toch wel hoog tijd dat we ter zake nog een paar stappen verder zetten, desnoods met een financiële tegemoetkoming indien er problemen rijzen. Ik kan me immers gerust voorstellen dat, als dat vandaag nog problematisch is, dat vaak ligt aan het feit dat bestaande eigenaars vooral ook zorgen hebben over de kosten die dat met zich zou meebrengen, en het soms zelfs misschien liever niet weten. In deze tijden kan dat echter toch echt geen reden te zijn om de volksgezondheid in het gedrang te brengen.
De heer Nevens heeft het woord.
Het is terecht dat collega De Vroe met deze vraag dit thema nog eens onder de aandacht brengt. We zijn immers bezorgd over die loden leidingen. Het klopt dat diverse watermaatschappijen al heel wat inspanningen hebben geleverd als het gaat over de loden aansluitingen in het openbare gedeelte. Er zijn nog de binnenhuisinstallaties. Dat is natuurlijk specifiek, want het is eigenlijk de eigenaar van het gebouw die verplicht is om daar iets aan te doen. Het is echter toch ook aan ons om de mensen die daar wonen en leven, attent te maken op dat gevaar, en ook om via die subsidiekanalen ook iets aan die binnenhuisinstallatie te doen.
Minister, ik weet dat er enorme verschillen zijn. Er zijn distributiemaatschappijen die vandaag al wel bijgebeend zijn als het gaat over het vernieuwen van die loden aansluitingen in het openbaar domein, maar er zijn ook nog watermaatschappijen die vandaag een serieuze inhaaloperatie moeten doen, hoewel de termijn om dat te doen al is verstreken. Kunnen we een overzicht krijgen van de watermaatschappijen die vandaag al wel in orde zijn wat het vernieuwen en verbeteren van die aansluitingen betreft en van de watermaatschappijen die vandaag eigenlijk nog niet in orde zijn?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mijnheer Nevens, ik heb daarnet in mijn antwoord op de vraag van mevrouw De Vroe al gezegd dat ik een volledig overzicht mee heb. Ik heb het daarnet al overhandigd aan de commissiesecretaris. U werd dus al op uw wenken bediend voor u de vraag stelde.
Uiteraard focussen we op de leidingen op het openbaar domein. We kunnen ook niet indringen in iemands eigendom en daar actief iets gaan doen. Daarom concentreren we ons via campagnes op bewustmaking en informatie, zodat de mensen dat ook weten. We zijn hier van lood in het drinkwater een heel andere weg ingeslagen, en we zijn dan bij asbest in woningen terechtgekomen. Dat zijn twee problematieken, maar in de beide is informatie geven en sensibiliseren natuurlijk van belang. Ik geloof ook heel sterk in het feit dat deze Vlaamse Regering voor een Renovatiepact gaat. Dat gaat niet alleen over isolatie, maar ook over het vervangen van die loden leidingen en over het veilig vervangen van asbest.
Mijnheer Tobback, de regering heeft ook bewust de keuze gemaakt om mensen niet met een hele reeks nieuwe attesten op te zadelen. Dat er zoveel extra attesten bij komen, die ook nog eens geld kosten, zou geen goede zaak zijn. Dat werkt alleen maar averechts. Daarom is de Vlaamse Regering gestart met een onderzoek naar een soort paspoort of identiteitskaart van een woning, zodat mensen met één klik op hun computer zien wat er aan die woning is, of het energiepeil in orde is, of er asbest in de woning zit. We kunnen ook overwegen daarbij aandacht te hebben voor loden leidingen. Al die aspecten worden op dit moment onderzocht. Dat maakt het administratief gemakkelijker. Het zorgt er ook voor dat de drempels lager zijn en dat mensen goede en juiste informatie hebben als ze een woning kopen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. We zijn er uiteraard een zeer groot voorstander van dat er een geïntegreerde woningpas komt, één identiteitskaart voor een woning in plaats van de diverse attesten. Dat kan de zaken er alleen maar op vergemakkelijken. In het kader van deze discussie kan het heel nuttig zijn voor kopers van een woning om te weten of er inderdaad al dan niet loden leidingen in die woning aanwezig zijn, want dan kunnen ze onmiddellijk ook rekening houden met de kostprijs die verbonden is aan het tegelijkertijd vervangen ervan.
De vraag om uitleg is afgehandeld.