Verslag vergadering Commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen
Vraag om uitleg over kwaliteits- en veiligheidsnormen voor woningen
Verslag
Mevrouw Coppé heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, op 4 maart 2016 keurde de Vlaamse Regering een voorontwerp van besluit tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 juli 2013 betreffende de kwaliteits- en veiligheidsnormen voor woningen principieel goed. De artikelen 4 en 5 van dit wijzigingsbesluit voeren strafpunten in voor de aanwezigheid van enkel glas in de woonlokalen of badkamer.
Deze nieuwe minimumnorm zal bijdragen tot de verbetering van de kwaliteit en het comfort van het Vlaams woonpatrimonium. De bestraffing van enkel glas wordt op gefaseerde wijze ingevoerd. De afwezigheid van dubbel glas zal vanaf 1 januari 2020 in het technisch verslag gequoteerd worden met 3 strafpunten per raam met enkele beglazing of 9 strafpunten voor meerdere ramen met enkele beglazing. Vanaf 1 januari 2023 wordt dit opgetrokken naar respectievelijk 9 of 15 strafpunten.
In de stad Brugge doet zich een specifiek probleem voor aangaande de eis van dubbele beglazing. Een groot deel van de Brugse woningen is immers erkend als werelderfgoed. Ongeveer drieduizend huizen zijn erkend als ‘onroerend erfgoed’ en ongeveer zeshonderd woningen zijn geklasseerd als monument. De eigenaars mogen niet zomaar dubbel glas plaatsen en moeten als oplossing langs de binnenkant een tweede raam voor het bestaande raam plaatsen. Dergelijke isolerende maatregel beantwoordt meestal niet aan de definitie van dubbel glas opgenomen in het Kwaliteitsbesluit, omdat het doorgaans twee raampartijen van enkel glas betreft. Mogelijk worden dergelijke oplossingen uiteindelijk niet aanvaard door de Vlaamse Wooninspectie, die de technische verslagen opmaakt. Het aangepaste technische verslag definieert dubbel glas als volgt: “Het bestaat minimaal uit twee glasplaten die op een bepaalde afstand van elkaar luchtdicht met elkaar zijn verbonden, zodat een isolerende ruimte tussen de glasplaten of spouw ontstaat”. Dat is dus niet hetzelfde als een tweede raam voor een ander raam plaatsen.
Inmiddels heeft de Vlaamse Woonraad op 8 april een advies uitgebracht over dit ontwerp van besluit. Daarin vraagt de Woonraad, specifiek voor wat het opleggen van dubbel glas betreft, aandacht voor de woningen die door het onroerenderfgoedbeleid werden geklasseerd. De Woonraad stelt dat voor dergelijke woningen mogelijk een uitzondering dient te worden gemaakt.
Minister, werden de steden en gemeenten geconsulteerd bij het opmaken van het wijzigingsbesluit? Zo ja, op welke manier? Bent u bereid om, wat de dubbelglasverplichting in het Kwaliteitsbesluit Wonen betreft, in een uitzondering te voorzien voor geklasseerde en beschermde woningen? Of zult u de definitie van dubbel glas aanpassen opdat twee enkele raampartijen over elkaar in geklasseerde en beschermde woningen ook aanvaard worden? Welke minimale afstand zal er tussen de twee glasplaten vereist zijn?
U kunt natuurlijk zeggen dat men het zal gedogen en dat we afwachten. Maar ik verneem van ambtenaren dat ze willen dat als er een regelgeving is, die ook duidelijk is zodat men kan afpunten. Ze hebben nu eenmaal de opdracht om de regelgeving stipt uit te voeren. Men kan ook de situatie ter plaatse onderzoeken, maar dan is het niet aan ons om zo’n regelgeving op te stellen.
Minister, ik vind dat we duidelijk moeten zijn in de regelgeving zodat de ambtenaren die de controle uitvoeren, eenzelfde beslissing nemen. Het is in het voordeel van de eigenaar om heel goed te weten waaraan men zich moet houden en wat kan en wat niet.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, via een besluit wil de Vlaamse Regering kwaliteits- en veiligheidsnormen voor woningen verscherpen. Het opwaarderen van de minimale woonkwaliteitsnormen maakt deel uit van het Renovatiepact en het renovatiebeleid dat gevoerd wordt. Met het besluit wil men de ontoereikende beglazing in vele woningen in Vlaanderen aanpakken. In de vorige legislatuur is de dakisolatienorm opgelegd en u, minister, zult de beglazing opnemen.
Cijfers uit het Grote Woononderzoek duiden immers op een noodzakelijke inhaalbeweging die moet worden ingezet op het vlak van hoogrendementsbeglazing. Ik zou graag verwijzen naar het advies van de Vlaamse Woonraad, dat gunstig is. De Vlaamse Woonraad heeft zich positief uitgesproken over dit besluit.
Ik wil een belangrijke passage uit het advies citeren en polsen naar de reactie van de minister daarop.
“De Vlaamse Woonraad onderschrijft dan ook in beginsel het beleidsvoornemen om de kwaliteit van het woonpatrimonium op te trekken. Het opwaarderen van de minimale woonkwaliteitsnormen is volgens de Raad een onderdeel van een renovatiebeleid dat op verschillende sporen uitwerking moet krijgen. Met het voornemen om de minimale woonkwaliteitsnormen aan te passen geeft het beleid bovendien het signaal dat de minimale standaard evolutief is, en moet worden aangepast aan voortschrijdende bouwinzichten en technische verbeteringen.
De Raad vraagt wel om de aanpassingen van de woningkwaliteitsnormen doordacht te willen doorvoeren, en de mogelijke consequenties te willen onderzoeken (en desgevallend op te vangen). Hierbij dient rekening te worden gehouden met bouwtechnische evoluties, het bieden van (investerings)zekerheid op de (huur)markt en mogelijke gevolgen voor de private huurder. Om de continuïteit te garanderen wordt vanuit het beleid vooropgesteld om in deze legislatuur te werken via een globale evaluatie van het woningkwaliteitsbeleid (wat ten volle wordt ondersteund door de Raad). De evaluatie kan inzichten opleveren om het beleid te onderbouwen en bij te sturen, zowel op vlak van woningkwaliteit als energiezuinigheid.”
De Vlaamse Woonraad vraagt in dit advies toch wel heel uitdrukkelijk naar een globale evaluatie van de instrumenten van het woonkwaliteitsbeleid.
Minister, ik wou met deze vraag om uitleg eens polsen naar uw reactie op deze toch wel belangrijke vraag van de Vlaamse Woonraad. Hoe zal worden omgegaan met het halen van de dubbelglasnorm in beschermde panden?
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, de twee vraagstellers hebben al heel veel informatie gegeven. Ik neem aan dat ik niet heel de toelichting moet geven.
U weet dat we, zoals u zelf schetst, al de verplichte dakisolatie hadden, en we hebben nu de dubbele beglazing opgenomen. Dat is ook expliciet opgenomen in een conceptnota over het Renovatiepact. Die conceptnota is al goedgekeurd in juli 2015 in de schoot van de Vlaamse Regering. Deze conceptnota is voorbereid in overleg met maar liefst 32 stakeholders, waaronder de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Het is belangrijk om ook die vereniging hierbij te betrekken. Ik hoop dat ik tegemoetkom aan uw verwachtingen als u me vraagt of er overleg is geweest. Het antwoord is dus ‘ja’. Het was ook een zeer constructief overleg.
Wat betreft de vraag om eventueel een uitzondering te maken voor de dubbelebeglazingsnorm voor beschermde gebouwen, is het niet wenselijk om de definitie van dubbele beglazing aan te passen, want deze is afgestemd op technische richtlijnen van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB). Ik vind een algemene vrijstelling voor onroerend erfgoed ook niet wenselijk, want het is niet omdat er een bescherming op het pand rust, dat dubbele beglazing per definitie onmogelijk is. Uiteraard hebben ik en de minister-president, die bevoegd is voor het onroerend erfgoed, daar rekening mee gehouden omdat we ons bewust zijn van de problematiek. Een algemene vrijstelling voor elk beschermd goed, vind ik geen goed signaal. We hebben wel in de nota van 2016, waaraan u hebt gerefereerd en die is goedgekeurd door de Vlaamse Regering, volgende passage ingebouwd: “Indien de norm echter een inbreuk vormt op de erfgoedwaarde van het pand zoals opgenomen in het Beschermingsbesluit of indien er voor de realisatie van de norm geen stedenbouwkundige vergunning of toelating wordt verkregen, is het voor de eigenaar onmogelijk om aan de norm te voldoen. Indien de eigenaar dit kan aantonen, dan zal dit beschouwd worden als een geval van overmacht. In dat geval wordt de eigenaar vrijgesteld van het betalen van een heffing.”
Ik denk dat dit een goede zaak is en dat we ons wel bewust zijn van de problematiek dat het in sommige beschermde panden onmogelijk is vanwege erfgoedwaarde maar ook andere zaken. Een algemene vrijstelling is er dus niet, maar we geven wel de kans om eigenaars van beschermde panden gemotiveerd te laten afwijken van deze zaak zodat ze vrijgesteld worden van het betalen van een heffing.
Collega’s, het is ook belangrijk om nog aan te stippen dat in verband met de minimale kwaliteitsnorm, waarvan de handhaving in de Wooncode staat ingeschreven, het een belangrijke betrachting is om te zorgen dat de mensen die dergelijke panden bewonen, dat op een menswaardige manier kunnen doen. Tegelijkertijd zijn we heel ambitieus wat het bereiken van onze klimaatdoelstelling betreft. We weten dat ons woonpatrimonium zeer energieverslindend is, veel uitstoot heeft en dergelijke meer. Daar mogen we redelijk ambitieus in zijn. Daarom hebben we gekozen voor die dubbele beglazing. Ik denk ook dat we met het instrument zeer doordacht moeten omspringen, en dat hebben we ook gedaan omdat we hebben nagedacht over wat er met beschermde panden moet gebeuren. We moeten daar omzichtig mee omspringen omdat er altijd potentiële strafbaarstellingen kunnen volgen.
Mevrouw Taeldeman, ik was ook enthousiast dat de Vlaamse Woonraad positief was. Dit komt natuurlijk iedereen ten goede, niet alleen in het kader van het klimaat, maar ook potentiële huurders die hun huurlasten zien dalen. Er is inderdaad gevraagd naar een globale evaluatie. Ik acht dat ook zeer wenselijk. Samen met de Vlaamse Woonraad zijn we van start gegaan en hebben we een opdracht gegeven aan het nieuwe Steunpunt Wonen, dat eerstdaags met de studie zal starten, in samenwerking met Wonen-Vlaanderen. De opdracht is om het midden 2017 afgerond te hebben.
Mevrouw Coppé heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ga volledig akkoord met het feit dat we moeten werken naar dubbele beglazing. Daar gaat de discussie niet over. U haalt dat nogmaals aan. Wij staan daar allemaal achter. Hoe beter geïsoleerd, hoe minder verbruik. Dat moet natuurlijk de doelstelling zijn.
Ik heb een vraag over het woordje ‘overmacht’. Ik weet niet of ik het goed heb begrepen. Wanneer zal de ambtenaar kunnen zeggen dat het overmacht is? Zal een ambtenaar kunnen zeggen of het overmacht is of niet?
Of is dat volledig geregeld en zal het opgelost kunnen worden? Dat is de vraag die nu leeft en waar duidelijkheid over wordt gevraagd: is overmacht gedefinieerd of niet?
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, ik dank u oprecht voor uw antwoord. Zeer positief vind ik dat u hier in de commissie zegt dat u op basis van het advies en het inhoudelijke werk van de Vlaamse Woonraad de opdracht aan het Steunpunt Wonen hebt gegeven om in samenwerking met Wonen-Vlaanderen werk te maken van een globale evaluatie van de instrumenten van het woonkwaliteitsbeleid. We kijken uit naar de studie die medio 2017 verwacht wordt. Dat zal zeer interessante materie zijn om in deze commissie te behandelen.
Het besluit is voor de tweede keer besproken op de ministerraad. Wellicht zal het nu definitief naar de Raad van State gaan, vooraleer het besluit van kracht wordt. Zodra het besluit dan definitief is en de dubbelglasnorm dé norm wordt om tegen 2023 in alle woningen in Vlaanderen te halen, zowel de particuliere woningen in eigendom als de huurwoningen, is het wel belangrijk dat de communicatie daarover goed gebeurt. Die communicatie zou ook kunnen verlopen in functie van de nieuwe premies die eraan komen. Op 1 januari 2017 zullen er nieuwe REG-premies (rationeel energiegebruik) van kracht worden. Daarbij is er een premie die specifiek over dubbel glas gaat. Ook nieuw is dat er een sociaal programma rond hoogrendementsglas komt voor de woningen waar kwetsbare huurders wonen. Het zou goed zijn om over die twee zaken in één pakket te communiceren ten aanzien van de eigenaars, zodat die weten voor welke premies ze in aanmerking komen als ze hun woning verhuren aan kwetsbare huurders.
Gisteren heb ik in de commissie Energie aan minister Tommelein een vraag gesteld over de evaluatie van tien jaar EPB-regelgeving (energieprestatie en binnenklimaat) bij nieuwbouw. Bij nieuwbouw worden er zware eisen opgelegd op het vlak van EPB, maar die eisen bestaan niet bij renovatie. De minister gaf mij te kennen dat er een ontwerp van richtlijn op komst is vanuit Europa. Er zou ook een pad uitgestippeld worden voor renovatie. Bent u op de hoogte van die richtlijn? Het is misschien wel goed om samen met minister Tommelein eens te kijken wat die nieuwe richtlijn zegt op het vlak van renovatie, aangezien er in deze legislatuur toch zwaar wordt ingezet op renovatie.
De heer Hendrickx heeft het woord.
Ik heb ook nog een vraag over het begrip ‘overmacht’. Er is verwezen naar Brugge, maar er zijn nog andere centrumsteden met historische kernen, waar ook tal van net-niet-beschermde woningen staan, die vaak loodglas en zo meer hebben. Kan het begrip overmacht daar ook worden ingeroepen?
Minister Homans heeft het woord.
Mevrouw Coppé, we hebben rechtstreeks contact opgenomen met de dienst Monumentenzorg van de stad Brugge, omdat uw vraag concreet over Brugge ging, maar ik ben het eens met de heer Hendrickx dat er nog andere steden in Vlaanderen zijn die met die problematiek te kampen hebben. Overmacht kan enerzijds worden vastgesteld op basis van het Beschermingsbesluit – dat is een bevoegdheid van mijn collega Bourgeois, bevoegd voor het onroerend erfgoed – en anderzijds op basis van het feit dat er geen stedenbouwkundige vergunning of een toelating wordt verkregen, waardoor de eigenaar gewoon niet aan de norm kan voldoen. Dat is overmacht. Dat kan dus op een redelijk simpele manier worden vastgesteld.
Mevrouw Taeldeman, als het definitief goedgekeurd is, zal er inderdaad duidelijk over gecommuniceerd moeten worden. En we doen dat het best ook samen: de strafpunten en dergelijke meer zijn mijn bevoegdheid, collega Tommelein is bevoegd voor allerlei aanpassingen wat de REG-premies betreft. Het is beter dat we dat globaal samen nemen in één communicatie.
De Europese richtlijn waar u over spreekt, is bij mij niet bekend, maar we zullen overleggen met het kabinet van de bevoegde minister voor de energie. We zullen dat in ieder geval moeten meenemen in het algemene Renovatiepact. Het is een goede suggestie om dat te doen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.