Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
De heer Parys heeft het woord.
Minister, kinderen die uit Oeganda geadopteerd worden, doen dat meestal niet via de Oegandese adoptieprocedure, die drie jaar duurt, maar via ‘guardianship orders’. Dat is vergelijkbaar met een soort pleegvoogdij.
Op een schriftelijke vraag die ik u in november vorig jaar stelde, hebt u mij het volgende geantwoord: “Er bestaat in Oeganda een vaste rechtspraak bij de High Courts, die een pleegplaatsing met het oog op een adoptie in het buitenland toelaten. De Raad van State heeft zich in 2012 ook uitgesproken over de wettelijkheid van deze werkwijze. Het Vlaams Centrum voor Adoptie had het kanaalonderzoek Oeganda afgekeurd omdat de bepalingen in de children’s act niet gevolgd werden. Deze beslissing werd door de Raad van State vernietigd wegens niet voldoende motivering aangezien de rechtsfiguur van legal guardianship met het oog op adoptie wel degelijk rechtsgeldig is in Oeganda. De premisse dat een legal guardianship puur een soort van pleegvoogdij is, klopt dan ook niet. Het is wel degelijk een plaatsing met het oog op adoptie in België.”
Op vrijdag 11 maart 2016 stond een vergadering met de procureurs-generaal gepland die een advies zouden formuleren omtrent het ‘legal guardianship’ en de mogelijke omzetting daarvan naar adoptie in België.
Minister, kunt u ons diets maken wat de krachtlijnen zijn van het geformuleerde advies? Heeft de vergadering een doorbraak opgeleverd uit de impasse die erin bestaat dat men met die ‘guardianship orders’ hier in de problemen zit met interlandelijke adopties vanuit Oeganda? Kunt u duidelijkheid verschaffen voor de betrokken kinderen en de ouders naar aanleiding van die vergadering die, naar ik verneem, heeft plaatsgevonden op vrijdag 11 maart?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Op 11 maart kwam inderdaad de Commissie van Overleg en Opvolging samen. Een vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie heeft hier toelichting gegeven over de aanpak van de lopende dossiers. Dit zijn de dossiers van Oegandese kinderen die reeds in België zijn en waarvoor er nog een adoptie dient te worden uitgesproken.
Er is geen eensluidend advies vanuit het College van Procureurs-generaal. Een dergelijk advies verhindert bovendien niet de beoordelingsbevoegdheid van de procureur in individuele dossiers. Dat de procureur nog vrij is in die zaak, is een beginsel in het recht.
Op 2 maart werd, zoals aangekondigd op hun website, in het Oegandees parlement een wijziging van de adoptiewetgeving en de wetgeving op de pleegvoogdij goedgekeurd. Die wetswijziging zou internationale adoptie via pleegvoogdij onmogelijk maken. Wij hebben geen beschikking over de wetgevende teksten. Op de vergadering van de Commissie van Opvolging en Overleg was er ook een vertegenwoordiger van de Federale Overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken aanwezig. Hij zal de tekst van de wijziging van de wetgeving in Oeganda inzake adoptie en ‘legal guardianships’ in Oeganda opvragen en bezorgen.
We hebben gisteren nog eens contact gehad met de FOD Buitenlandse Zaken. Zij beschikken nog steeds niet over de nieuwe tekst. Naar verluidt zou de Oegandese overheid er niet in slagen die op dit ogenblik af te leveren.
Op de datum van de vergadering, 11 maart, werd verwacht dat die tekst in de volgende weken beschikbaar zou zijn. Tot nu toe was dat niet het geval. Er werd dan ook voorgesteld om een beslissing te nemen over de verdere werking van het adoptiekanaal Oeganda op basis van de teksten van de nieuwe wetgeving. Zoals gezegd, hebben wij tot op heden geen zicht op de nieuwe wetgevende teksten, de inwerkingtreding en de impact.
We kunnen het initiatief van het Oegandees parlement om de regelgeving te wijzigen, niet naast ons neerleggen, ook al werd die wetswijziging nog niet bekrachtigd. Zolang we geen duidelijkheid krijgen over de inhoud van de nieuwe Oegandese regelgeving, blijft het kanaal geschorst. Als de nieuwe wetgeving in Oeganda in werking is, moet er een nieuw kanaalonderzoek worden opgestart. Dit betekent ook dat er geen enkel kinddossier in Vlaanderen meer kan worden toegewezen. Dat werd besproken met de ouders op een informatieavond, na overleg met de betrokken adoptiedienst. Ondertussen onderzoeken we of er nog dossiers kunnen worden afgewerkt. In dat kader werden alle dossiers van de ouders die reeds een kindtoewijzing hadden, afgewerkt en konden de ouders naar Oeganda afreizen.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. U zegt dat er geen eensluidend advies is van de procureurs. Betekent dat dat er vandaag tussen de verschillende procureurs verschillende visies heersen, waarvan u op de hoogte bent?
Als de wetswijziging, zoals u denkt dat die in Oeganda is goedgekeurd, zich doorzet, moet er een nieuw kanaalonderzoek gebeuren. Als ik dat goed interpreteer, lijkt mij de kans niet zo heel groot dat Oeganda opnieuw als kanaal kan worden goedgekeurd aangezien die wetswijziging er dan waarschijnlijk uit zal bestaan dat de pleegvoogdij met het oog op adoptie niet langer mogelijk is. Als ik interpreteer waar we dan in Oeganda op terugvallen, dan is dat dat de adoptieprocedure daar moet worden afgerond en dat dat dan normaal gezien drie jaar duurt. Als ik dat alles bij elkaar leg, leid ik daaruit af dat Oeganda om praktische en uiteraard wetgevende redenen geen kanaal zal zijn waarmee Vlaanderen in de toekomst zal kunnen werken.
Voor de kinderen die al in Vlaanderen zijn, dacht ik dat er een soort van coördinerend onderzoek werd gevoerd bij het parket van Turnhout. Maar ondertussen is daarover nog geen nieuws. Heeft Kind en Gezin al contact opgenomen met het parket in Turnhout om te vragen wanneer we daar iets van mogen verwachten en wat dat iets dan zou mogen zijn? Voor mij is het niet duidelijk wat de scope is van het onderzoek dat in Turnhout wordt gevoerd. Wordt dat alleen in Turnhout gevoerd, of wordt dat breder gevoerd? Zijn er contacten in Oeganda, of niet? Wat zal daar eventueel uitkomen, tegen wanneer?
Ik dacht dat er een soort coördinatie zou zijn op het niveau van het parket. Maar ondertussen zijn er, zonder dat we iets uit Turnhout hebben gehoord, in Limburg al adviezen van parketten uitgesproken. Ik hoop uit de grond van mijn hart, en naar ik hoop samen met de andere leden in deze commissie, dat de hypothese niet zal bewaarheid worden dat dit mogelijk zou kunnen leiden tot het feit dat je in Limburg een adoptie krijgt met een positief advies van het parket en dat dan later een algemeen advies voor adopties uit Oeganda dit zou tegenspreken voor de kinderen die hier al zijn vanuit bijvoorbeeld Turnhout. Dat lijkt mij nog maar eens een gebrek aan coördinatie. U kunt daar niets aan doen, minister, want dit is een federale materie. Maar daarom ben ik zo bezorgd dat er geen eensluidend advies is tussen die verschillende procureurs. Zou dit ertoe kunnen leiden dat verschillende kinderen uit Oeganda wier adoptieprocedure hier nog loopt een verschillende beoordeling krijgen?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Ik kan echt niet vooruitlopen op datgene wat staat te gebeuren als de nieuwe Oegandese regelgeving van kracht zou worden. Sommigen zeggen dat er overgangsbepalingen in zullen staan. Het is wachten tot er duidelijkheid is over die tekst, om te weten wat de consequenties ervan zijn.
We hebben er geen zicht op of er onenigheid of meningsverschillen zouden zijn op het niveau van het openbaar ministerie, maar u weet hoe het openbaar ministerie intern georganiseerd is. Er is een hiërarchie in het openbaar ministerie, maar in de zittingzaal is elk lid van het openbaar ministerie vrij om zijn eigen verantwoordelijkheid te nemen. Wij hebben ons vanuit de Vlaamse Centrale Autoriteit voldoende gemeld als partij die kan opgeroepen of geconsulteerd worden indien men informatie zou nodig hebben om zich in een advies uit te spreken ten opzichte van de zetel. Het is niet omdat het openbaar ministerie een standpunt inneemt dat de zetel dat volgt, en andersom ook niet. Als er een eenduidig advies zou zijn van het openbaar ministerie, zullen daarom alle rechtbanken in het land nog niet hetzelfde standpunt innemen. Door het door u geciteerde arrest van het hof van beroep wordt aangetoond dat dit wel degelijk nog kan verschillen.
Wij hebben begrepen dat daarover wordt gesproken binnen het expertisenetwerk Burgerlijk Recht van het College van Procureurs-generaal. Kind en Gezin, meer in het bijzonder het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA), heeft zich uitdrukkelijk gepresenteerd om daar tekst en uitleg te komen geven over de manier waarop zij dat zien.
Ik heb begrepen, vanuit het perspectief van het belang van het kind, dat de zaken die hangende zijn voor de meeste rechtbanken worden behandeld. Er bestaat bij elk betrokken openbaar ministerie, al was het maar door de aandacht die de federale centrale autoriteit met een briefwisseling op dat thema heeft gevestigd, wel degelijk een mogelijkheid om zich te bevragen en om zich op de interne, bij het openbaar ministerie bestaande expertise te beroepen of anderen te consulteren.
We mogen wel niet onmiddellijk conclusies trekken uit de behandeling van de zaken voor de verschillende rechtbanken. Er is het advies van het openbaar ministerie, maar er zijn ook de procedure, de formaliteiten, de inhoud van het verzoekschrift. Elke zaak moet geïndividualiseerd worden bekeken. Het kan goed zijn dat er argumenten zijn, misschien van vormelijke aard, die aanleiding geven tot conclusies die niets te maken hebben met de positionering van het advies van het openbaar ministerie op de situatie in Oeganda.
Ik zie eerlijk gezegd niet in wat het VCA nog meer kan doen: melden dat men bereid is om tekst en uitleg te geven en het expertisenetwerk daar op aan te spreken, en de rechtbanken daarvan in kennis stellen.
Minister, hebt u vandaag al zicht op adviezen die uiteen zouden lopen?
Neen.
Minister, ik hoop dat u daar alles aan blijft doen. Ik hoop dat gevallen die hetzelfde zijn, ook op dezelfde manier worden beoordeeld door de rechterlijke macht en door de procureurs die daarover advies moeten geven. Iets anders kan ik daar niet over zeggen. Ik hoop dat we in Vlaanderen al het nodige blijven doen om ervoor te zorgen dat wij ons stukje van de puzzel correct leggen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.