Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, we kregen vorige week inderdaad goed nieuws over het proefproject op de Balmattsite van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). Iedereen houdt nauwlettend in de gaten wat dat zal opbrengen. In het verleden zijn op basis van studies heel wat prognoses over de mogelijkheden van diepe geothermie uitgewerkt. Aan de hand van twee boorputten waarvan de eerste klaar is, willen wetenschappers daar een beter zicht op krijgen. Op het ogenblik dat in de streek een metershoge stoompluim zichtbaar werd, was het duidelijk dat de boring alvast een resultaat heeft opgeleverd. Een boring brengt natuurlijk ook een risico met zich mee. De vraag was wat men allemaal zou tegenkomen tot aan het punt waar men wou komen.
Geothermie is een mogelijkheid om op een CO2-neutrale manier energie te winnen. Op die manier kan een belangrijke bijdrage worden geleverd aan de klimaatdoelstellingen van Vlaanderen. Nu de eerste proefboringen positieve resultaten lijken op te leveren, heb ik vragen over de verdere toekomst van geothermie. Minister, kunt u ons daarover iets meer vertellen? Er zijn al verschillende vragen over gesteld in de commissie. Ook het decreet Diepe Ondergrond zal een element zijn en uitgebreid worden besproken.
Minister, kunnen op basis van de eerste bevindingen al voorlopige conclusies worden getrokken in verband met de mogelijkheden van diepe geothermie? Wat zou de energieopbrengst kunnen zijn, welk aandeel hernieuwbare energie komt hiermee overeen en welke CO2-besparing zou de toepassing van diepe geothermie met zich mee kunnen brengen? Blijkt uit de eerste resultaten dat naast warmteproductie ook elektriciteitsproductie mogelijk is? In de commissie zei u eerder al dat in een project in principe de gezamenlijke productie van warmte en elektriciteit als een warmte-krachtkoppeling kan worden beschouwd. Voor de gerealiseerde warmte-krachtbesparing zouden dan warmte-krachtcertificaten kunnen worden toegekend. Kunt u dit ondertussen bevestigen? Waarom kan dit wel of niet? Hoe ziet u dit concreet? Welke stappen moeten hiervoor nog worden gezet om dit in de praktijk mogelijk te maken en welke timing is hieraan dan verbonden? Hebt u al weet over bijkomende diepe geothermieprojecten? Over welke projecten gaat het dan en welke timing is hieraan verbonden? In het verleden hebben we het al gehad over de mogelijke interesse van Janssen Pharmaceutica voor het project. Is er evolutie? Er was een vraag over het verzekeringssysteem, maar zijn er nog andere vragen bij u bekend? U vertelde ons eerder dat staatssteunrichtlijnen voor de toekomst vooropstellen dat alleen subsidieregelingen voor groene stroom worden aanvaard als die gebaseerd zijn op een tenderingsysteem. Er zou een tenderingsysteem voor hernieuwbare energieprojecten worden uitgetest. Is dit ondertussen gebeurd? Wat is de conclusie die hieruit getrokken kan worden?
Minister Turtelboom heeft het woord.
Collega’s, uiteraard geloof ik ook in diepe geothermie, alleen zit het nog in de studiefase. Als we de doelstellingen van 2020 willen halen, gebiedt de eerlijkheid om te zeggen dat we nog een aantal jaren in de ontwikkelingsfase zullen zijn. Die ontwikkelingsfase verloopt weliswaar zeer goed, maar zeggen hoeveel procent energie deze methode in 2020 zal opleveren, is bijzonder moeilijk. Dat is de reden waarom ik inzet op zon en wind, omdat je weet tegen welke prijs je welke capaciteit kunt realiseren. Het is een kwestie van plaatsen te vinden. De operationaliseerbaarheid van geothermie bevindt zich gewoon in een totaal andere fase.
Voor alle duidelijkheid: alle ministers maken heel wat budgetten vrij voor de projecten diepe geothermie, wat bewijst dat de Vlaamse Regering erin gelooft. Zowel collega Schauvliege, collega Muyters als ikzelf vinden het een heel mooi project omdat het een natuurlijke bron is die in de ondergrond zit en waarmee andere landen de voorbije jaren met oudere technologieën jarenlang winsten hebben geboekt. Ik woonde onlangs een interessant debat op een internationale conferentie bij. Iemand zei dat elk land met energietransitie bezig is maar dat een land dat altijd olie of gas heeft gehad, reserves heeft kunnen aanleggen om de transitie te financieren of te faciliteren, terwijl landen die geen natuurlijke grondstoffen hebben, de transitie ook moeten doen. Dat werd daar als een heel oneerlijke energieconcurrentie aangehaald, wat terecht is. Alleen al om die reden moeten we diepe geothermie warm omarmen.
VITO heeft op de Balmattsite inderdaad warm water aangeboord en voert sinds 20 januari verdere testen uit om te bepalen welk debiet en temperatuur deze bron zal opleveren. De volgende weken zullen de onderzoekers de gegevens van deze pompproef analyseren. De raad van bestuur van VITO zal de resultaten op 16 februari bespreken en VITO zal dan het verdere verloop van het diepebodemwarmteproject op 19 februari 2016 bekendmaken tijdens een academische zitting.
We beschikken momenteel dus nog niet over de gegevens om af te leiden wat dit project betekent voor het potentieel voor warmte- en elektriciteitsproductie en of dit potentieel ook op een economisch haalbare manier kan worden benut. In elk geval zal de elektriciteitsproductie pas in een latere fase kunnen worden gerealiseerd.
Wat betreft de ondersteuning van aardwarmte, heeft de Vlaamse Regering gekozen voor investeringssteun in plaats van een groenestroomwarmte-krachtcertificaat. Een investeringssteun is duidelijk. Je weet wat je op een bepaald moment geeft aan een project. Bij contracten die heel lang lopen, weet je nooit hoe het evolueert en dat geeft geen transparantie. Ik ben een grote voorstander van investeringssteun omdat je dan ook op een bepaald moment maatschappelijk bepaalt wat een project je waard is. We hebben daarvoor op 17 juli 2015 het wijzigingsbesluit wat betreft de steunregelingen voor nuttige groene warmte aangepast en uitgebreid. Hierdoor werd onder andere de steun opengetrokken naar projecten voor groene warmte uit diepe geothermie.
Daarnaast worden warmtenetten die aangesloten zijn op een installatie voor de productie van groene warmte of voor de benutting van restwarmte, ondersteund zodra het warmtenet gevoed wordt met minstens 50 procent hernieuwbare energiebronnen of 50 procent restwarmte.
Naast het project van VITO op de Balmattsite onderzoekt ook Janssen Pharmaceutica diepe boringen op hun site. Het gaat dan over boringen die tot 2,5 of 3,5 kilometer diep gaan. In het eerste geval gaat het alleen over warmte, in het andere geval, boven de 100 graden Celsius is er ook sprake van elektriciteit.
In het kader van het Fast Lane-project voor windenergie is een onderzoek naar de mogelijkheden voor tendering in uitvoering. Volgens de huidige planning wordt het eindrapport in de loop van de maand februari opgeleverd.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, ik weet dat deze regering het verhaal van diepe geothermie goed probeert op te volgen. Wanneer de resultaten van de onderzoeken positief zijn, dan moeten we daar zeker verder op kunnen inzetten. Ik besef ook heel goed dat we vandaag nog in de onderzoeksfase zitten. Het is echter van belang om al tijdens het onderzoek vooruit te kijken. Zo kunnen we al nagaan hoe we voor een goede ontwikkeling en uitrol kunnen zorgen. Het kan niet de bedoeling zijn dat de overheid pas begint met de uitrol en de ontwikkeling wanneer de resultaten bekend zijn. Dan zouden we immers voorbijgestoken kunnen worden. Dat hebben we in het verleden al meegemaakt in het dossier over de hernieuwbare energie. Ik wil het onderzoek dan ook goed opvolgen en nagaan wat de overheid al kan doen.
Ik begrijp dat we moeten wachten tot 19 februari. Dan krijgen we mogelijk meer informatie over de effectieve resultaten.
Minister, u hebt in het verleden verwezen naar eventuele mogelijkheden voor warmte-krachtcertificaten. In juli is de keuze gemaakt om de investeringssteun voor groene warmte uit te breiden. Moet ik daaruit afleiden dat de warmte-krachtcertificaten een optie vormen waarop niet langer wordt ingezet? Wordt die piste volledig verlaten? In het verleden werd daar immers naar verwezen. Ik vraag me dan ook af of investeringssteun voldoende is voor de toekomstige uitrol voor diepe geothermie. Is dat een definitieve lijn die nu is getrokken of is dat in de toekomst nog bespreekbaar?
Wat het tenderingsysteem betreft, heb ik begrepen dat ik nog even geduld moet oefenen voor de studie wordt opgeleverd. Ik kijk samen met u uit naar de resultaten daarvan.
Minister, u hebt ook verwezen naar het project van Janssen Pharmaceutica, waar de zaak nog verder wordt onderzocht. Ik heb het daarnet ook gehad over het verzekeringssysteem. Vraag is immers hoe we aan risicodekking kunnen doen. Hebt u daar al meer nieuws over? U zou immers vergelijkingen maken tussen buitenlandse systemen. Wat is daar de stand van zaken?
De heer Bertels heeft het woord.
Minister, we zullen effectief moeten wachten op de raad van bestuur of op de academische zitting van 19 februari voor de resultaten van de toch wel positieve test die wel wat verwachtingen heeft geschapen. Die verwachtingen worden bevestigd wanneer het gaat over aardwarmte. Het project is ruimer dan enkel energie opwekken, het heeft ook belang voor de jobs in de regio en het bereiken van de klimaatdoelstellingen, al is dat dan na 2020.
Ik sluit me aan bij mevrouw Rombouts dat de Vlaamse overheid zich moet voorbereiden op de eventuele uitrol van het project. Iedereen in de regio hoopt daarop.
We wachten al een poos op het decreet Diepe Ondergrond. Het is belangrijk voor VITO dat ze het kenniscentrum kan behouden. Maar zegt u nu eigenlijk dat er behalve de investeringssteun geen andere financiële incentives kunnen komen voor deze economisch toch wel belangrijke activiteit?
De heer Danen heeft het woord.
Ik verwacht ook veel van de diepe geothermie, maar ik wil ook vragen dat de overheid proactief optreedt. Zo moet zij in de ruimtelijke ordening en in andere beleidsaspecten rekening houden met mogelijke ontwikkelingen op het vlak van geothermie. Ik denk dan aan warmtenetten. Wanneer die niet op tijd worden ingepland, dan is de vogel gaan vliegen. Ik wil dan ook een warm pleidooi houden om daar heel voorzichtig maar wel proactief mee om te gaan.
Minister Turtelboom heeft het woord.
Op dit moment zegt men dat men geen steun nodig zal hebben. De resultaten van de proefboringen moeten echter weergeven wat de capaciteiten zijn die worden opgediept en wat de impact daarvan is. We moeten eerst die resultaten afwachten. Dat betekent echter niet dat ik iets uitsluit. Het is heel moeilijk om daar nu een antwoord op te geven. Misschien hebben ze niets nodig – dat is de stelling op dit moment – misschien een heel klein beetje of misschien heel veel. Dan moet het maatschappelijk debat worden gevoerd of het dat waard is. Het debat dat we daar nu over zouden voeren, zou een debat in het luchtledige zijn. Het enige dat ik kan zeggen, is dat ze de proefboring hebben gedaan en dat de resultaten daarvan nu worden geanalyseerd. Die worden dan voorgelegd aan de raad van bestuur en op 19 februari aan iedereen.
We moeten dat eerst afwachten en kijken welke capaciteit er wordt opgediept. Water van 10 graden meer of minder, maakt een heel groot verschil op het vlak van rendement.
Minister Schauvliege is heel proactief bezig met dit dossier op vlak van ruimtelijke ordening.
In verband met de verzekering ben ik met minister Muyters een concept aan het uitwerken. We zijn ook daarmee bezig en laten het niet liggen.
Het belangrijkste is om op basis van de proefboringen het potentieel aan elektriciteitsopwekking voor de regio en Vlaanderen in kaart te brengen.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, ik ben blij dat u extra duidt welke instrumenten in de toekomst nog zullen worden ingezet. Uit de resultaten zal blijken wat nodig is en welke businessmodellen er voorgelegd worden en welke uitrolmodellen er op tafel komen. Ik verwacht dat dit debat ook in het parlement nauwgezet wordt opgevolgd. Op het moment dat we de resultaten van de academische zitting hebben, is het misschien ook interessant om tussentijds alle zaken die lopende zijn vanuit de regering, samen te brengen om een volledig overzicht te krijgen. Zo kunnen we op een juiste manier keuzes maken voor de toekomstige uitrol.
De vraag om uitleg is afgehandeld.