Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Caron heeft het woord.
Minister, mijn vraag gaat niet over de beheersovereenkomst van de VRT. Het punt dat ik wil behandelen, staat er niet in. Ik neem de gelegenheid toch te baat om te zeggen dat het globaal een goede beheersovereenkomst is. Er zijn natuurlijk altijd komma’s en punten die we op een andere plaats zouden willen zetten. Globaal genomen mogen we in Vlaanderen blij zijn met die beheersovereenkomst. Ze geeft veel kansen. We zullen later nog wel terugkeren op de knelpunten. Ik wil mijn algemene appreciatie toch uitdrukken, zeker waar het gaat over informatie, cultuur en educatie. Die punten zijn in de beheersovereenkomst goed verankerd. Dat is in deze commissie Cultuur en Media toch een belangrijk punt. Dat wil ik graag hardop gezegd hebben.
Minister, ik wil één facet van de VRT in vraag stellen, met name teletekst. Voor wie zich dat nog herinnert: het gaat over letters zonder prentjes. Iedereen is nu zo met de actuele media en sociale media en met foto en beeld bezig, althans in de politiek, dat men vaak die invalshoek vergeet.
Mijn vraag is niet helemaal recent. Ze alludeert op vrijdag 13 november 2015, rond 22.30 uur, toen 1,44 miljoen Vlamingen keken naar de voetbalwedstrijd tussen België en Italië. De euforie om de overwinning van die wedstrijd sloeg al snel om in vertwijfeling. De nabeschouwing werd zelfs overschaduwd door de ernstige gebeurtenissen in Parijs. Daarover zou meer informatie volgen in het laatavondjournaal, werd meegedeeld.
Als televisiekijker zit je op dat moment met de afstandsbediening in de hand en dan is de teletekstknop op bladzijde 101 snel ingedrukt om meer informatie te krijgen over die bijzondere gebeurtenissen in Parijs. Niet iedereen heeft de vaardigheid of de gewoonte om naar CNN over te schakelen om te kijken of daar sneller nieuws te vinden is.
Op die teletekstbladzijde was echter niets te zien over Parijs. Ik geef dit maar als voorbeeld, ik wil het niet over het feit zelf hebben. Andere mensen nemen meteen hun tablet of smartphone en zoeken daarop naar meer informatie. Die avond was een extreem moment, en daarom geef ik dat voorbeeld. Het toont aan dat teletekst door de openbare omroep niet meer wordt beschouwd als een topprioriteit. Langzaam maar zeker wordt het een medium van de geschiedenis.
Ik zou kunnen verwijzen naar de nieuwe beheersovereenkomst of naar de oude beheersovereenkomst die op dat moment nog geldig was. Daarin staat dat teletekst voor snelle informatie moet zorgen aan de mediagebruiker. Ik zou dus kunnen zeggen dat de VRT in gebreke bleef, maar ik twijfel omdat ik teletekst zelf ook ervaar als een medium van de geschiedenis en niet meer van vandaag en zeker niet van morgen. Dat wordt ook bewezen door het feit dat VTM al lang is gestopt met het aanbieden van teletekst. Ook de BBC houdt enkel pagina 888, de ondertitelingspagina, over. Op de Nederlandse publieke omroep kan men wel nog op teletekst terecht voor een aantal nieuwsberichten en voor de sportuitslagen.
Mij lijkt het in die context te verantwoorden dat de VRT beslist om de stekker uit teletekst te trekken, uiteraard met uitzondering van de ondertitelingspagina, maar dat moet dan een weloverwogen beslissing zijn. Nu lijkt het wat aanmodderen. Ofwel stopt men ermee, ofwel doet men het degelijk, en dus niet iets tussenin, waarbij de redactie een uur na de andere berichten een bericht op teletekst plaatst.
Minister, hoe evalueert u de huidige werking van teletekst van de VRT? Heeft de VRT zicht op het huidige bereik van teletekst? Hoe zien uzelf en de VRT de toekomst van teletekst?
Minister Gatz heeft het woord.
Mijnheer Caron, ik dank u voor de vraag en voor de fijne appreciatie van de nieuwe beheersovereenkomst.
De VRT is de afgelopen jaren, conform de vorige beheersovereenkomst, blijven investeren in haar teletekstaanbod. De webredacties van de nieuws- en sportdiensten zorgden voor een aanbod van nieuws, cultuur, educatie en sport. In 2014 werd de layout van de nieuwspagina’s herzien. De lopende overeenkomsten voor de aanlevering van weer-, beurs- en sportinformatie werden ook verlengd.
Het updaten van de teletekstnieuwsberichten gebeurt door dezelfde redacteurs als diegenen die de deredactie.be voeden. Berichten worden eerst voor de site gemaakt en daarna aangepast aan het specifieke teletekstformaat. Ook bij ‘breaking news’, zoals dat het geval was op 13 november 2015, krijgen de site en sociale mediakanalen voorrang op de teletekstberichtgeving.
De VRT beschikt sinds enige tijd niet langer over exacte bereikcijfers van het Centrum voor Informatie over de Media (CIM) met betrekking tot teletekst omdat het gebruik van teletekst niet volledig geregistreerd wordt door CIM. Immers, het gebruik van teletekst via een digitaal toestel dat met een HDMI-kabel verbonden is met een televisietoestel, wordt niet geregistreerd via CIM. Op basis van bereikmetingen in de voorgaande jaren, bleek wel dat het teletekstbereik stelselmatig afnam. Volgens het VRT-jaarverslag 2014 evolueerde het aantal teletekstbezoekers via VRT per dag van 576.094 bezoekers per dag in 2010 naar 123.709 in 2014.
Met de ondertekening van de nieuwe beheersovereenkomst hebben we een eerste stap gezet naar een nieuw tijdperk voor de VRT. Een van de strategische doelstellingen is om toekomstgericht, digitaal en innovatief te zijn, maar tegelijk moet de VRT ook een zo breed mogelijk publiek bereiken. Men kan zich dus terecht de vraag stellen of teletekst op lange termijn nog een toekomst heeft in een gedigitaliseerde en geconnecteerde wereld. De nieuwe beheersovereenkomst maakt enkel nog melding van teletekst in het kader van de ondertitelingsverplichtingen voor doven en slechthorenden en uiteraard moet teletekst in deze of een andere vorm voor deze doelgroep blijven bestaan.
Voor het overige is teletekst niet opgenomen in de nieuwe beheersovereenkomst als informatiekanaal waarlangs de VRT haar informatieopdracht vervult. Aangezien teletekst steeds meer in onbruik raakt als informatiekanaal, zie ik geen reden waarom de VRT op termijn nog de toch wel arbeidsintensieve inspanningen hiervoor zou leveren en zal teletekst op termijn worden afgebouwd.
Verschillende elementen spelen een rol bij de beslissing om de dienst stop te zetten. Er is de behoefte van de mediagebruiker, de rol in het uitvoeren van de openbareomroepopdracht, de kostprijs van de dienst en uiteraard de technologische evoluties.
Wat betreft de behoefte van de mediagebruiker kunnen we het volgende vaststellen. Algemeen kan worden gesteld dat het teletekstbezoek de laatste jaren zwaar onder druk kwam te staan. Het teletekstplatform op tv laat geen gedetailleerde meting toe over welke pagina’s en diensten het meest bezocht worden. Uit het gebruik van de teletekst-app voor smartphones weet de VRT wel dat vooral de pagina’s met betrekking tot de voetbaluitslagen, het weerbericht en de cijfers van de lottotrekking relatief vaak opgevraagd worden. Wat betreft het gat waarnaar u verwijst met de incidenten in Parijs, kunnen we aannemen dat de meeste mensen andere kanalen gebruiken en dat de mensen die teletekst gebruiken, dat doen voor andere nieuwsberichten, waar ik net naar verwees.
Steeds meer mensen vinden de weg naar alternatieven voor het teletekstaanbod op het internet. Uit cijfers van iMinds blijkt dat 92,4 procent van de Vlamingen thuis over een internetverbinding beschikt en dus toegang heeft tot nieuws en informatie via dat kanaal. We kunnen dus wel stellen dat het teletekstpubliek dat de nieuwsberichten consulteert en enkel van die berichten afhankelijk is voor de invulling van de nieuwsbehoefte, bijzonder klein geworden is.
Ik kan u vandaag nog geen exacte timing geven wanneer teletekst zal verdwijnen, aangezien de VRT momenteel de timing en de scenario’s voor de afbouw van teletekst nog aan het uitwerken is.
Uw vraag was pertinent, maar met mijn antwoord zal ik niemand echt verrassen. Er is nu in een bepaald uitdoofscenario voorzien waarbij de VRT rekening houdt met enerzijds het aan de spits lopen, wat toch de bedoeling is van het digitale en het innovatieve, en anderzijds haar brede opdracht voor, respectvol gezegd, een aantal achterblijvers. Men wil het dus niet abrupt stoppen, maar laten uitdoven.
De heer Caron heeft het woord.
Minister, dank u wel voor het antwoord, waar ik me in herken. Het enige punt is de vraag over de spanning tussen de brede publieke opdracht en de kost en de inspanningen die je moet doen om dat medium nog te onderhouden en up-to-date te houden.
Er komt een uitdoofscenario. De enige vraag die ik heb, is wie die 7,5 procent van de bevolking is. Welke mensen zijn dat? Zijn er voldoende alternatieven voor die mensen of zijn die er niet? Welke pagina’s gaan we nog onderhouden? Het weerbericht, de lotto-uitslagen, de voetbaluitslagen en de wielerwedstrijden in het klassieke seizoen? Gebeurt het in één keer of gaat men afbouwen? Het is ook een element om de 7,6 procent van de bevolking zonder internetaansluiting, te stimuleren er wel een te nemen. Iedereen aan de digitale snelweg brengen, zou nog een betere oplossing kunnen zijn. Dat lijkt me een zinvollere taak dan teletekst al te lang vast te houden. Ik vertrouw erop dat het zijn weg zal gaan.
De heer Vandaele heeft het woord.
Toen in 2012 de BBC besliste om te stoppen met teletekst, hebben wij er nog voor gepleit om het in Vlaanderen te behouden. Toen was het bereik nog vrij aanzienlijk: een kleine 300.000 gebruikers in 2012. Dat was toen al gehalveerd. De minister noemde de cijfers ten opzichte van 2010, toen er bijna 600.0000 waren. Intussen is het cijfer weer gehalveerd naar 124.000. We zien dat de kracht van dit medium verzwakt. Ik denk dat we in 2016 niet meer in 2012 zitten en dat we nu alweer een ander standpunt moeten innemen.
Minister, ik kan me er helemaal in vinden dat de VRT dat afbouwt. U zegt dat het zal verdwijnen. Er is een uitdoofscenario. U noemde een paar dingen waarvoor teletekst wel nog nuttig is, los van de ondertiteling waar het nuttig voor zal blijven. Betekent dat dat men ook de lotto-uitslagen, de voetbaluitslagen en dergelijke zal weghalen van teletekst, of zal men dat onderdeel wel behouden in het uitdoofscenario?
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Het is inderdaad een instrument van het verleden, dat door een aantal oudere mensen nog wel zal worden gebruikt. Vooral het oudere deel van de bevolking, dat niet thuis is in de digitale wereld, zoekt daar soms nog wel iets in op. Er is een uitdoofscenario, het gaat geleidelijk. Ik kan me daarin vinden. Maar als het nog voor bepaalde zaken wordt gebruikt, is de vraag wat de precieze efficiëntiewinst voor de VRT zal zijn. Wat is de kost die men denkt te besparen? Welke tijd steekt men daar nu in? Bestaat daar een berekening van of kan die worden gemaakt? Als het sop de kool niet waard is, dan moeten we daar allemaal niet te veel aandacht aan besteden. Zit daar veel efficiëntiewinst of gaat het maar over iets heel beperkts? Wie steekt daar op de VRT nog hoeveel tijd per week in? Dat is een vraag die ik me stelde bij het luisteren naar de vraag van de collega en het antwoord van de minister.
Minister Gatz heeft het woord.
Ik zal proberen om, weliswaar omschrijvend, nog bijkomende antwoorden te geven. Mijnheer Caron, de vraag die u stelt, is natuurlijk pertinent. Hoe snel moet dat uitdoofscenario gaan? Wanneer verliezen we echt mensen en wanneer gaan ook zij over naar een nieuwe informatiebron? Dat zijn elementen waar de VRT rekening mee zal houden om het ritme van de afbouw te bepalen.
Mijnheer Vandaele, dat gebeurt in de mate waarin de drie types nieuwsgaring van sport, weer en lotto voor teletekstgebruikers van belang zijn. Ze doen dat al via een app, in die zin zitten ze dan wel al op het digitale contact. Ik ga er wel van uit dat ook die zaken op termijn zullen verdwijnen aan het ritme dat wijs is.
Mevrouw Brouwers, ik wil zeker nagaan wat dat kost aan onderhoud van apparatuur en infrastructuur en de ‘dubbele’ codering. Er moeten bepaalde handelingen gebeuren om het nieuws dat al op de site staat, ook op teletekst te zetten. Of we echt te maken hebben met efficiëntiewinsten en besparingen, durf ik niet zomaar te zeggen omdat het bedrag dat men daarmee zou uitsparen, geïnvesteerd wordt in het mee aan de spits blijven lopen.
Mochten er nog preciezere schriftelijke vragen zijn, dan kunnen die zeker worden beantwoord.
De vraag om uitleg is afgehandeld.