Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister-president, naar aanleiding van Open Monumentendag vroeg de vzw Erfgoedgemeenschap Doel en Polder aan de United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) om de Wase Polders te erkennen als werelderfgoed. Daarmee hopen ze de natuur- en historische waarde van die polders te beschermen tegen de op til zijnde uitbreiding van de Antwerpse haven. Daartoe starten ze bij de UNESCO een burgerinitiatief om het landschap als ‘werelderfgoed in gevaar’ te laten opnemen. Die noodprocedure kan worden ingesteld als de overheden zelf geen aanvraag tot bescherming indienen.
De vzw wijst op de verschillende elementen die het landschap uniek zouden maken. Zo zijn er historische gebouwen, zoals de enige molen op een zeedijk of de schuren die herinneren aan de weelderige polderlandbouw en aan het polderlandschap. De vzw zegt met deze aanvraag niet aan te sturen op een confrontatie, maar net de dialoog met de overheid nieuw leven te willen inblazen, en zo in een verwervingsmodel een evenwicht te zoeken tussen landbouw, erfgoed, haven, bewoning en natuur.
Minister-president, bent u recent al in overleg geweest met de vzw Erfgoedgemeenschap Doel en Polder? Hebt u inzage gekregen in het nominatiedossier bij de UNESCO? Zo ja, wat is uw visie over dit dossier? Aangezien de initiatiefnemers verwijzen naar een dialoog met de overheid, zult u zelf streven naar een dergelijke dialoog? Overweegt u een convenant met hen af te sluiten? Het initiatief zorgt uiteraard voor onzekerheid over de toekomstige ontwikkelingskansen van de Antwerpse haven. Indien de aanvraag wordt goedgekeurd, heeft dat niet weinig repercussies op de plannen die nu tafel liggen voor de uitbreiding. Het gebrek aan juiste informatie kan de speculaties over eventuele negatieve gevolgen van erkenning enkel maar versterken. Kunt u zekerheid bieden over de concrete impact van de eventuele goedkeuring van deze aanvraag?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
De erfgoedgemeenschap Doel & Polder heeft inderdaad een gesprek gevraagd op mijn kabinet over het bouwkundig landschappelijk erfgoed en de wijze waarop dat wordt verwaarloosd. Ook de plannen voor sloop baren hun grote zorgen. Er is nog geen gesprek geweest, het is nog niet gelukt om de agenda’s op dat vlak op elkaar af te stemmen.
Ik heb geen inzage in het nominatiedossier. Ik heb via de pers moeten vernemen dat zij een nominatie wilden. Ik wil er wel op wijzen dat het niet mogelijk is dat een vereniging, een vzw of eender welke organisatie een dossier indient in tegenstelling tot wat Doel & Polder voorhoudt. Burgerserfgoedverenigingen kunnen zelf niet een werelderfgoednominatie introduceren bij de UNESCO. Dat moet gebeuren door een lidstaat. Het moet worden toegevoegd op een nationale shortlist, een indicatieve lijst. Bovendien bepaalt het vaste format dat daarvoor gebruikt wordt, dat het moet worden ondertekend door de persoon die gemandateerd is om namens de betrokken lidstaat het voorstel in te dienen.
Aangezien een erkenning als werelderfgoed van de Wase polders niet strookt met het beslist beleid van de Vlaamse Regering inzake de realisatie van het Saeftinghedok, ben ik ook niet van plan om het spoor van een werelderfgoederkenning verder te onderzoeken. Er is dan ook geen reden om een convenant te sluiten; wel kunnen er convenanten worden gesloten voor individuele erfgoedelementen zoals dat ook al is gebeurd voor het Hooghuis.
Het idee van een werelderfgoednominatie voor de Wase polders is dus niet een spoor dat we willen volgen. Ook inhoudelijk zijn er volgens onze deskundigen onvoldoende elementen om te spreken over een uitzonderlijk universele waarde van de Wase polders, wat een criterium is dat de UNESCO vooropstelt. Daarmee doe ik niet af aan de erfgoedwaarde van bepaalde elementen in Doel en de omliggende polders, maar er bestaat wel grote twijfel over de werelderfgoedwaarde van het geheel of over de Europese waarde ervan.
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister-president, uw antwoord is heel duidelijk. U hebt, zij het impliciet, ook geantwoord op de vraag wat uw visie is op het dossier. Ik dank u voor het toelichten van de procedure. Ik begrijp natuurlijk ook de bezorgdheid van de gemeenschap daar. Met de havenuitbreiding zullen immers een aantal elementen verdwijnen. Deze meerderheid staat volledig achter de uitbreiding van de haven, maar het zou toch fijn zijn indien uw agenda het zou toestaan om contact te hebben met de mensen en minstens hun bezorgdheden te aanhoren. Die mensen lanceren een burgerinitiatief. Het is fijn wanneer zij het belang van hun omgeving ter harte nemen en op die manier de regering de hand willen reiken.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Minister-president, ik wil informeren naar de stand van zaken van verschillende afspraken met betrekking tot onroerend erfgoed in het havengebied.
In het kader van beslist beleid heeft de Vlaamse Regering op 15 maart 2013 een aantal afspraken gemaakt over vier monumenten: het Hooghuis, Hof ter Walle, de molen en het orgel van Doel. Er werd beslist dat de procesmanager een erfgoedconvenant op maat zou afsluiten voor elk van de vier monumenten. Het convenant voor het Hooghuis werd ondertekend in juni 2014. Het Hooghuis zou ontmanteld en heropgebouwd worden in de Prosperpolder. Er zijn ook afspraken gemaakt over de financiering. Volgens het voortgangsrapport van maart 2015 zouden de werken volgens de huidige timing lopen van mei 2015 tot mei 2016. Volgens de informatie die ik heb, hebben die werken vertraging opgelopen. Zou u kunnen toelichten wat de oorzaak is van die vertraging? Wat is de stand van zaken van de drie andere monumenten?
De heer Verstreken heeft het woord.
Hoe zit het met de timing en met de verhuisplannen van het beschermd erfgoed in Doel?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Er is absoluut geen onwil om een dialoog te voeren met die mensen. Alle voorstellen die wij al hadden gedaan, pasten niet in de agenda van die mensen. We zoeken naar een geschikt moment.
Wat de beschermde elementen betreft, wil ik duidelijk stellen dat het de bedoeling is om die te bewaren. Voor het Hooghuis zijn de percelen aangeduid. Er is afgesproken dat de haven alle kosten betaalt voor de ontmanteling en heropbouw. Alleen is daar wat vertraging opgetreden omdat op de percelen waar het Hooghuis zal komen, sloopwerken moeten gebeuren. Die sloopwerken lopen vertraging op. De kostprijs zal ook veel hoger liggen. Het is echter duidelijk dat de haven de verplaatsingskosten zal betalen.
Wat Hof ter Walle betreft, moet ik u doorverwijzen naar minister Schauvliege. De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) is eigenaar van dat gebouw. We hebben dat destijds moeten behoeden voor dringende problemen. Dat is een zaak van de eigenaar. Hof ter Walle moet niet verdwijnen, het moet alleen gerestaureerd worden en een bestemming krijgen in dat natuurgebied.
Wat de molen betreft, is er tot iedereens verrassing discussie ontstaan over wie de huidige eigenaar is: de gemeente of het polderbestuur. Men kan moeilijk een convenant sluiten zolang men niet weet wie de huidige eigenaar is. Dat wordt nu met spoed uitgezocht. Voor mij was het een beetje onbegrijpelijk dat het eigenaarsstatuut niet duidelijk bleek te zijn.
Wat het orgel betreft, gebeurt er ook een verplaatsing. Er is een selectie gebeurd of een kandidaatstelling van kerken. Er zijn drie kerken of kerkbesturen kandidaat om dat beschermd orgel op te nemen. Die procedure loopt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.