Verslag vergadering Commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen
Verslag
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Gezinnen die een woning willen verwerven of renoveren, kloppen aan bij financiële instellingen om een hypothecair krediet te krijgen. Naast deze financiële instellingen die een lening aanbieden onder bepaalde voorwaarden, is er ook de mogelijkheid tot het afsluiten van een sociale lening bij het Vlaams Woningfonds en de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW). En dan vergeet ik nog de erkende kredietmaatschappijen te vermelden.
Minister, in de commissie Wonen van 19 maart 2015 werd onder andere gedebatteerd over uw plannen om de inkomensvoorwaarde voor een sociale lening te wijzigen in die zin dat zou worden gekeken naar het huidige inkomen en dus naar het laatste aanslagbiljet in plaats van naar het inkomen van drie jaar voordien. Eerder al werden nieuwbouw, bouwgrond en in sommige gevallen herfinanciering uitgesloten om in aanmerking te komen voor een sociale lening.
Tijdens diezelfde vergadering bleek ook dat in maart 2015 al 31 procent van het investeringsvermogen voor 2015 gereserveerd werd op basis van de aanvragen die in januari en februari 2015 bij de VMSW waren binnengekomen. In 2014 waren de voorziene kredieten ook heel snel opgebruikt en toen werd eenmalig 600 miljoen euro extra uitgetrokken.
Het is dus een terugkerend probleem dat de kredieten voor sociale leningen snel opgebruikt zijn. Hierdoor vallen gezinnen die niet snel genoeg hun aanvraag indienen mogelijks uit de boot.
Bij de Septemberverklaring van de minister-president hoort ook een budgettabel, een brochure die we hebben ontvangen. Daarin heb ik gezien dat voor 2016 in 200 miljoen euro voorzien wordt om extra sociale leningen te kunnen toekennen.
Ten slotte wil ik verwijzen naar de conceptnota over sociale koopwoningen, die deze zomer op de agenda stond van de Vlaamse Regering. In de conceptnota wordt voorgesteld om het bindend sociaal objectief inzake sociale koopwoningen op gemeentelijk niveau af te schaffen en te herdefiniëren op provinciaal niveau. Daarbij is er voor het eerst ook sprake van een nieuw concept, namelijk de sociale eigendomsverwerving. Het saldo koopwoningen dat moet worden gerealiseerd tegen 2025 zou dan worden opgevuld met het volume sociale leningen per provincie. De sociale leningen voor de aankoop van een woning die afgeleverd worden via de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en via het Vlaams Woningfonds (VWF) zouden dan meegeteld worden in dat nieuwe provinciale objectief eigendomsverwerving.
Minister, kunt u de stand van zaken geven over het verstrekken van sociale leningen? Kunnen kandidaat-ontleners op dit moment nog een aanvraag indienen bij het VWF en de VMSW? In welke mate worden kandidaat-ontleners bij een uitputting van de kredieten ook gewezen op de mogelijkheid om een lening te verkrijgen bij een erkende kredietmaatschappij (EKM)?
Zijn er deze zomer verschuivingen gebeurd van de interne kredieten die een invloed hebben op het krediet voor sociale leningen?
Ik heb ook nog een vraag over het nieuwe concept, over het nieuw objectief dat gelanceerd wordt: de sociale eigendomsverwerving. Op welke concrete manier en op welke termijn wenst u dit concept in te voeren en te operationaliseren?
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, mevrouw Taeldeman, u gaf zelf al aan dat het een jaarlijks terugkerend probleem is dat het budget voor de sociale leningen nooit een volledig jaar rest, dat men er niet mee toekomt. Voor 2015 was er een budget via de VMSW van 357 miljoen euro en via het VWF van 368 miljoen euro. Dat maakt een totaal van 725 miljoen euro.
Momenteel kunnen er geen leningaanvragen meer worden ingediend, want het budget is inderdaad op, dat is heel recent gebeurd. Het is wel belangrijk om te onderstrepen dat het wel nog mogelijk is om een sociale lening te krijgen voor een sociale koopwoning. Dat is altijd al een apart budget geweest en daar staat nog redelijk wat geld op. We hebben het eventjes voor een stuk overgeheveld om gewone reguliere woningen te kunnen aankopen via een sociale lening.
We hebben wel met de VMSW en het VWF afgesproken om vanaf 16 november 2015 opnieuw te starten met het verwerken van de leningaanvragen, rekening houdend met de stopzetting van bepaalde aanvragen enerzijds en de behandelingstermijn van een dossier anderzijds. Dat lijkt me belangrijk. De twee instellingen zijn ook heel correct geweest in het informeren van de kandidaat-ontleners, ze verdienen daarvoor een pluim. Ze deden dat via de webstek, maar ook telefonisch of via het loket. Ze hebben de mensen geïnformeerd over het feit dat er momenteel, dit jaar, eventjes geen sociale leningen kunnen worden aangevraagd – maar vanaf 16 november dus wel. Ze hebben de mensen ook attent gemaakt op het bestaan van een EKM. Dat vind ik heel goed.
Maar nu, mevrouw Taeldeman, komt al het goede nieuws. Dit is dus inderdaad een jaarlijks weerkerend probleem. Ik meen dat het budget vorig jaar zelfs nog eerder op was. Voor 2016 hebben we een extra machtiging van 200 miljoen euro gekregen, of binnengehaald zoals dat in het jargon heet, tijdens de begrotingsbesprekingen. Daarmee landen we in 2016 op een totaalbedrag van 925 miljoen euro dat kan worden gespendeerd aan sociale leningen. Ik denk dat dat goed is.
Mevrouw Taeldeman, u vroeg of er interne verschuiving zijn gebeurd. Er werd dus 60 miljoen euro overgedragen van het budget voor een lening voor een sociale koopwoning naar het budget voor een sociale lening voor een particuliere woning.
Momenteel is er nog 27,5 miljoen euro beschikbaar bij de VMSW voor de bijzondere lening voor de aankoop van een sociale koopwoning. Er is dus nog een restkrediet. Het is in het verleden al gebeurd dat die kredieten overbleven, het getuigt dus van goed beheer, ook van de instelling, om de kredieten te verschuiven, wetende dat er nog altijd 27,5 miljoen euro rest.
In de conceptnota sociale koop hebben we voorgesteld om het bindend sociaal objectief koop op gemeentelijk niveau af te schaffen en te herdefiniëren op provinciaal niveau. Daarbij wordt gesproken van sociale eigendomsverwerving. Het huidige objectief koop wordt verminderd met de reeds gerealiseerde sociale koopwoningen. Het saldo zal dus onder meer kunnen worden opgevuld met een volume bijzondere sociale leningen.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. We zijn nu oktober 2015. Als ik het goed begrepen heb, zitten zowel de VMSW als het VWF momenteel door hun budget voor het verlenen van sociale leningen.
U zei dat beide instellingen hebben meegedeeld dat er vanaf 16 november weer aanvragen kunnen worden ingediend. Tegelijkertijd zou er ook verwezen worden naar de mogelijkheid om een lening te verkrijgen bij een EKM. Dat is natuurlijk een goede zaak. Betekent de mededeling van de VMSW en het VWF dat de leningen dan in 2016 zullen worden verwerkt en toegekend?
Het is hier al genoeg gezegd dat het betreurenswaardig blijft dat er ongeveer elk jaar budgetproblemen zijn. Dat brengt telkens weer heel wat ongerustheid teweeg bij de mensen die een lening wensen aan te vragen. De paniek die bij sommigen ontstaat, mag niet worden onderschat. Ik ben dan ook heel blij dat u hebt binnengehaald dat de machtiging volgend jaar oploopt tot 925 miljoen euro. Ik hoop dat de leningen dan een heel jaar lang kunnen worden toegekend.
De sociale eigendomsverwerving is een nieuw concept, een nieuwe definitie. In hoeverre is de nieuwe term doorgedrongen in de vele lokale besturen die ook bezig zijn met het monitoren van de objectieven die moeten worden gehaald tegen 2025 op het vlak van de sociale huurwoningen en koopwoningen? Worden de lokale besturen ingelicht via Wonen-Vlaanderen? Of hoe zullen de lokale besturen goed worden ingelicht over de nieuwigheden in de conceptnota sociale koop?
Minister Homans heeft het woord.
De dossiers worden inderdaad geopend en dan duurt het altijd een tijdje, dat is in het verleden ook altijd zo geweest. Voor het budget moet dan pas in 2016 worden voorzien.
U zegt dat de mensen in paniek zijn. Het is natuurlijk niet leuk om nu te moeten horen dat ze pas vanaf 16 november 2015 kunnen terugkomen, maar tegelijkertijd is het echt goed gedaan. De mensen werden echt goed geïnformeerd. Ik hoop in elk geval dat we met de verhoging van het budget van 725 miljoen euro naar 925 miljoen euro, in 2016 zullen rondkomen tot op het einde van het jaar. Ook het doorverwijzen naar de EKM’s vind ik een goede zaak, het zijn immers ook spelers in hetzelfde veld.
Het objectief voor sociale eigendomsverwerving zal vast blijven staan op 2020, dat is ook zo afgesproken. Met de communicatie kunnen we pas beginnen wanneer het decreet definitief is aangepast. Dan zullen we communiceren ten aanzien van de lokale besturen en alle betrokken actoren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.